Niyə ABŞ-da maaşlar Azərbaycanda olduğundan yüksək, qiymətlər isə aşağıdır?

Vətəndaşların gəlirinin həyat dəyərinə olan səviyyəsinə görə Azərbaycan dünyanın inkişaf etmiş ölkələrindən xeyli geridə qalır. Maraqlıdır ki, minimum həyat səviyyəsi 155 manat və müəyyən edilmiş minimum əmək haqqı 116 manat olan ölkədə qiymətlər istehlak səbətinin səviyyəsi Azərbaycan minimumundan dəfələrlə yüksək olan ölkələrdə məhsul qiymətlərini çoxdan geridə qoyub.

Müqayisə üçün, ştatdan asılı olaraq, amerikalıların minimum əmək haqqı saatbaşına 7,5 - 10,5 dollar arasında dəyişir. Yaşayış minimumundan yüksək maaş alan azərbaycanlı amerikalının bir saatda qazandığı gəliri səkkiz saatlıq iş günü ərzində belə qazana bilmir. Manatın məzənnəsinin düşməsi ilə əlaqədar Azərbaycan vətəndaşlarının orta əmək haqqı 235 dollar təşkil edib. Bəs ABŞ-da orta gəlir necədir?

Terapevt 6417 dollar (37,02 dollar/saat) alır, proqramçının maaşı 6083 dollar (35,10 dollar), fitnes təlimatçısının maaşı 3667 dollar (21,15 dollar), məktəb müəlliminin maaşı 4167 dollar (24,04 dollar), aşpazın maaşı 2583 dollar (14,90 dollar), katibin maaşı 2083 dollar (12,02 dollar), kargüzarın maaşı 1667 dollar (9,62 dollar), mühəndisin maaşı 6883 dollar (39,42 dollar), informasiya texnologiyaları üzrə mütəxəssisin maaşı 6883 dollar (39,42 dollar), sığorta agentinin maaşı 2167 dollar (12,50 dollar), memarın maaşı 10197 dollardır (62,98 dollar).

Gördüyünüz kimi, gəlirlər arasındakı fərq həddindən artıq böyükdür. Amma, gəlin amerikalıların ərzaq səbətindəki qiymətlərə baxaq.

Orta yağlı süd amerikalıya 0,97 dollara; buğda unundan çörək (0,5 kq) 2,82 dollara; ağ düyü (1 kq) 4,05 dollara; yumurta (12 ədədlik qutu) 2,96 dollara; yerli pendir (1 kq) 11,66 dollara; toyuq filesi (sümüksüz, 1 kq) 8,98 dollara; alma (1kq) 5,87 dollara; pomidor (1 kq) 4,07 dollara; kartof (1 kq) 2,45 dollara, baş soğan (1kq) 2,80 dollara başa gəlir.

“Müqayisəli təhlil göstərir ki, ABŞ-da bəzi kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətləri hətta Azərbaycanda olduğundan ucuzdur. Məsələn, ət 4,5 - 5 dollar, qıyma 3 dollar, bekon 5 dollar, toyuq əti 1,3 dollar, bir litr süd 1 dollar, kərə yağı 3 – 3,5 dollardır, 12 ədəd yumurtanın qiyməti ayrı-ayrı ştatlarda  1,5 dollara qədər təşkil edir”, deyə kənd təsərrüfatı sahəsində ekspert Vahid Məhərrəmov Azadlıq Radiosuna bildirib.

Manat ucuzlaşmağa başlayandan paytaxt bazarlarında ətin kilosu 8,50 – 14 manata, kərə yağı 14 manata, toyuq əti 3,50 manata, bir litr süd 1,50-2,80 manata, 12 ədəd yumurta 2 manata qədər bahalaşıb.

İlk baxışda istehlak səbətinin dəyərləri arasındakı fərq böyükdür. Belə ki, manatın devalvasiyasını nəzərə alsaq, yerli bazarlarda bir kiloqram kartofun qiyməti beş dəfə ucuzdur, çörək Azərbaycan istehlakçısına səkkiz dəfə ucuz başa gəlir və s. Amma gəlirlər arasındakı fərq xərcləri artıqlaması ilə qarşılayır.

Amerikalıların minimum saatlıq əmək haqqı 7,50 – 10,50 dollardır, səkkiz saatlıq iş gününü nəzərə alsaq, bu ölkənin ən yoxsul vətəndaşları gündə 60 – 84 dollar və ya ayda 2 min 520 dollar – Azərbaycanlıların minimum gəlirindən 40 dəfə çox qazanırlar. Beləliklə, amerikalının minimum gündəlik qazancı Azərbaycanlının aylıq gəlirindən çoxdur.

Müqayisəli məlumatlar məşhur Numbeo araşdırma portalının tərtib etdiyi yaşayış dəyəri indeksi (CostofLivingIndex 2017) nöqteyi-nəzərdən maraq doğurur. Yerli KİV bu mövzunu şişirdərək, portalın reytinqinə əsasən dünyanın 121 ölkəsi arasında Azərbaycanın ən ucuz yaşayış qiymətləri olan ölkələr iyirmiliyinə düşdüyünü sevinclə qeyd edirdilər. Hətta bu məlumatların mənşəyi ilə bağlı analitik mülahizələr yürütmədən, bir şey aydındır – Azərbaycanda sosial-iqtisadi şəraitin səviyyəsi nikbinlik doğurmur, əmək haqları, həyat səviyyəsi və keyfiyyəti nəzərə alınmadan, bütün dünyada qiymətlərin yalnız istehlak səbətinin dəyərinə əsasən müqayisə olunması isə doğru deyil.