Rusiyanın Azərbaycanda maraqları: retrospektiv təhlil və perspektiv baxış

2020-ci ildə 44 günlük ikinci  Qarabağ müharibəsinin nəticəsi Azərbaycan iqtisadiyyatına yönələn  birbaşa xarici sərmayələrin coğrafiyasına da təsirsiz ötüşməyib. Son statistik məlumatlara görə, ikinci Qarabağ müharibəsindən sonra Rusiya Federasiyası, Türkiyənin və Çin Xalq Respublikasınsın  Azərbaycan iqtisadiyyatına, xüsusilə də işğaldan azad olmuş ərazilərə yönələn sərmayələri artmağa  başladı. Bunun başlıca səbəblərindən biri Azərbaycan hökümətinin dövlətləri dost və qeyi-dost ölkə olaraq təsnif etməsi olsa da, milli iqtisadiyyatda hökmran mövqeyi güclənən monopoliyalar, müstəqil olmayan məhkəmə və hüquq sistemi kimi ənənəvi problemlər də xüsüsən də Qərb mənşəli xarici sərmayələrin cəlb edilməsinə hələ də  əngəllər yaradır.

Rusiya Federasiyası ilə Azərbaycan Respublikası arasında əməkdaşlığın hüquqi əsasını 170-dən çox dövlətlərarası, hökumətlərarası və idarələrarası müqavilə və sazişlər, o cümlədən iqtisadi sahədə 50-yə yaxın sənəd təşkil edir. İki ölkə  arasında 1997-ci il 3 iyulda  dostluq, əməkdaşlıq və qarşılıqlı təhlükəsizlik haqqında Müqavilə, 3 iyul 2008-ci ildə  dostluq və strateji tərəfdaşlıq Bəyannamə, 2022-ci il fevralın 22-də Rusiya Federasiyası ilə Azərbaycan Respublikası arasında Müttəfiqlik Əməkdaşlığı haqqında Bəyannamə[1]  və  2024-cü il yanvarın 22-də “2024-2026-cı illər üçün əməkdaşlığın əsas istiqamətlərinin inkişafı üzrə Yol Xəritəsi”[2]  imzalanıb.

Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev Bakıda Rusiya prezidenti Vladimir Putini qəbul etdikdən və bunun ardınca SOCAR və "Qazprom" arasında qaz biznesində əməkdaşlıq haqqında saziş imzalandıqdan sonra Ukrayna bloqosferi Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətini (SOCAR) boykot etmək çağırışına başladı. Bu reaksiya Rusiyanın davam edən təcavüzü nəticəsində bərbad vəziyyətə  düşmüş Ukraynada mürəkkəb emosiyalar və siyasi hesablaşmalar şəbəkəsini əks etdirir. Ukrayna hakimiyyəti bu məsələ ilə bağlı susur və cəmiyyətdə, görünür,  ümumi laqeydlik hissi hökm sürür, baxmayaraq ki, üstünlük təşkil edən əhval-ruhiyyə açıqlıqdan uzaqdır.

“Qazprom” la SOCAR arasında strateji tərəfdaşlığı genişləndirmək barədə razılıq əldə ediləndən dərhal sonra Ukraynalı istehlakçıların SOCAR-ın yanacaq doldurma məntəqələrini boykot etməsi ilə bağlı kampaniyaya[1] cavab olaraq Azərbaycanın hökümətyönlü[2] və rusiyayönlü[3]  mətbuatı[4] rəsmi Kiyev əleyhinə yazılar dərc edib.  Türkiyədə Fələstini dəstəkləyən fəallar İsrailə yanacaq satdığına görə 31 may 2024-cü ildə SOCAR-ın İstanbul ofisinə hucum təşkil edib[5]. SOCAR  Ukrayna və Türkiyədən əlavə Gürcüstan, Rumıniya, İsveçrədə “SOCAR”, eləcə də Avstriyada "A1" brendi altında fəaliyyət göstərən yanacaqdoldurma məntəqələri şəbəkəsinə malikdir[6].