Bu günlərdə çapdan çıxan “Gürcüstandan Azərbaycana dialektoloji lüğət” adlı kitabda Azərbaycanın Qazax, Ağstafa, Tovuz, Gədəbəy, Şəmkir rayonlarının, Gəncə şəhərinin və Gürcüstanın cənub-şərqindəki Borçalı bölgəsinin dialekt sözləri ilk dəfə sistemli şəkildə tədqiqata cəlb edilib.
Kitabın əvvəlində Borçalı, Qazax, Ağstafa, Tovuz, Gədəbəy, Şəmkir və Gəncə rayonları haqqında ensiklopedik məlumatlar verilir. Lüğətdə adıçəkilən bölgələrə aid təxminən 6000 (altı min) dialekt sözünün izahı verilib. Onların bir hissəsi əvvəllər nəşr edilmiş ümumi dialektoloji lüğətlərdən seçilib. Lüğət tərtib edilərkən əvvəlki ümumi dialektoloji lüğətlərdə adıçəkilən bölgələrə aid verilən sözlərin mühüm hissəsinin indiyədək diqqətdən yayınan və lüğətlərdə əksini tapmayan mənaları açıqlanıb, eyni zamanda, ayrı-ayrı sözlərin yayılma coğrafiyası ilə bağlı düzəliş və əlavələr edilib. Lüğət müəlliflərinin bölgələrdə apardığı tədqiqatlar nəticəsində toplanmış 1000-dən çox söz ilk dəfə tərtib edilərək sözlüyə daxil edilib.
Dialekt sözləri Azərbaycan əlifbası ilə yazılıb, Türkiyə türkcəsində ətraflı izah edilib və leksik mənasının tam anlaşılması üçün nümunə cümlələr verilib.
Bundan başqa, kitabın sonuna hər bölgəyə xas folklor nümunələri əlavə edilib və bu mətnlər həmin dialektlərin tələffüz şəklinə uyğun olaraq verilib.
440 səhifəlik lüğət Azərbaycan dili tarixinin, tarixi leksikamızın, xalqımızın etnoqrafiyasının öyrənilməsində mühüm mənbə olmaq iddiasındadır. Lüğət Türkiyə türkcəsində nəşr edildiyindən, o, digər türkdilli xalqların tədqiqatçılarının dil tarixi, etimoloji və dialektoloji araşdırmalarında faydalı bir qaynaq ola bilər.
Kitabın müəllifləri Qars Qafqaz Universitetinin dosenti Afina Məmmədli-Barmanbay və Filoloji Araşdırmalar və Dil Monitorinqi Mərkəzinin sədri Vasif Sadıqlı, redaktorları Əməkdar elm xadimi, professor Qəzənfər Kazımov və Ərdahan Universitetinin professoru Şurəddin Məmmədlidir. Lüğətə AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun dosenti Kifayət İmamquliyeva, Bakı Avrasiya Universiteti Kitabxana-İnformasiya Mərkəzinin direktoru Sima Cəfərova, Manisa Cəlal Bayar Universitetinin dosenti Ayvaz Morkoç və Qars Qafqaz Universitetinin dosenti İlkin Qulusoy rəy verib.
“Gürcüstandan Azərbaycana dialektoloji lüğət”in nəşri Azərbaycan Diasporuna Dəstək Fondu tərəfindən maliyyələşdirilib və İstanbulun nüfuzlu “DBY Yayınları” nəşriyyatında həyata keçirilib.
Mədəniyyət
-
Bakının hərəkətli küçələrində, dəbin şəhərin siluetləri qədər dinamik olduğu bir mühitdə, sakit bir inqilab baş verir. Azərbaycanın tullantıların idarə edilməsində əldə etdiyi uğurlara baxmayaraq, geyim və tekstil tullantıları məsələsi ətraf mühitin inkişafına kölgə salmaqda davam edir. Təkcə 2023-cü ildə ölkədə 2,7 milyon ton bərk məişət tullantısı yaranıb. Bu rəqəm atılan geyimlərin artan miqyasını gizlətsə də, qlobal trendlərlə bənzərlikləri nəzərə çarpır. ABŞ-da hər il təxminən 17 milyon ton geyim tullantıya atılır, Avropa İttifaqında isə bu rəqəm 5,8 milyon tona çatır. Proqnozlara əsasən, sürətli dəbin inkişafı ilə bu göstərici 2050-ci ilə qədər 175 milyon tona qədər yüksələ bilər.
-
Azərbaycanda ianə mədəniyyəti zəngin tarixi keçmişə malik olsa da, müasir dövrdə bu ənənənin qarşılaşdığı problemlər də az deyil. İanələrin hədəf auditoriyaya çatması ilə bağlı şəffaflıq məsələləri, insanların inamının azalması və davamlı dəstək mexanizmlərinin olmaması bu sahədə əsas problemlərdən biridir. Həmçinin, ianə mədəniyyətinin təbliğatının zəif olması cəmiyyətin daha geniş təbəqələrində bu anlayışın inkişafına mane olur. İanələrin sosial təsirini artırmaq üçün həm maarifləndirmə, həm də müasir həllər vacibdir.
-
Soyuq bir dekabr həftəsonunda, Bakının mərkəzində yerləşən Passage1901 məkanı yaradıcılıq, ticarət və icma ruhunun canlandığı bir məkan oldu. Yerli brendləri, sənətkarları və kiçik biznesləri dəstəkləməyə həsr olunmuş “Bizimkilər” Festivalı 14-15 dekabr tarixlərində uzun fasilədən sonra yenidən baş tutdu. İki gün davam edən yenilikçi proqramla festival bir daha sənət ifadəsi, yerli sahibkarlıq və xeyriyyəçilik üçün canlı bir platforma olduğunu sübut etdi.
-
Azərbaycanın ən sevilən sənət xadimlərindən birinə rəngarəng hörmət əlaməti olaraq, Mədəniyyət üzrə Elmi-Metodiki və İxtisasartırma Mərkəzi (MEMİM), Azərbaycan Dövlət Rəsm Qalereyası və Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının birgə təşkilatçılığı ilə 13 dekabr 2024-cü il tarixində “Tablolarda Nağıllar” adlı sərgi-müsabiqəyə yekun vurdu. Bu tədbir, Xalq rəssamı Səttar Bəhlulzadənin nəsilləri ilhamlandırmağa davam edən ölməz yaradıcılığını qeyd etmək məqsədilə təşkil olunmuşdu.
Rəy yaz