Türkiyənin tanınmış rəssamı: “Hər əsərin Allahın sənə bəxş etdiyi enerjidir”

Turan: Uşaqlıqdan rəsm sənətinə bu qədər maraq göstərməyinizə baxmayaraq, birbaşa Tiflis İncəsənət Akademiyasına yox, Əzimzadə adına Bakı Rəssamlıq məktəbinə qəbul oldunuz. Səbəbi nə idi?

Ağalıoğlu: Səbəbi peşəkar rəssamlıq təhsilinə ən aşağı pillədən başlamaq istəməyim idi. Biletimlə bağlı problem olduğuna görə məni qatardan endirmişdilər. Halbuki, ertəsi günkü imtahana mütləq çatmalıydım. Ən arxadakı vaqonun dəmirindən yapışaraq bir müddət gedəndən sonra bələdçilər məni görüb vaqonun içinə çəkdilər. Səhər tezdən imtahana gedib Əzimzadə adına Rəssamlıq Məktəbinə qəbul oldum.

Turan: Əzimzadə adına Rəssamlıq Məktəbi rəssam kimi formalaşmağınızda sizə nə verdi?

Ağalıoğlu: Hər şeydən əvvəl nizam-intizamı öyrətdi. Məktəbin direktoru Eyyub Məmmədovun yaratdığı nizam-intizam mənə həmişə örnək oldu. Müəllimlərimizin hamısı öz sənətinin ustaları idi, onlardan çox şey öyrəndim. İkinci kursun axırında müəllimim Rafiq Ağayev dedi ki, sən Tiflis İncəsənət Akademiyasında oxumağa hazırsan. İmtahanları verib Tiflis  Akademiyasına keçdim.

Turan: Tiflis Akademiyasının və incəsənət mühitinin o vaxtkı Azərbaycan mühitindən əsas fərqi nə idi?

Ağalıoğlu: Azərbaycandan oraya gələn tələbələr necə gəlirdilərsə, elə də məzun olurdular. Özlərini fikir və düşüncə baxımından inkişaf etdirmirdilər. Gürcü tələbələr isə fikir və düşüncə baxımından, xüsusilə, Fransa impressionizmindən çox təsirlənirdilər. Əsas fərq düşüncə azadlığında idi. Müəllimlərimiz bizim   basmaqəlib şəkillər  çəkən insanlar kimi yox, mümkün qədər sərbəst düşüncəli sənətkarlar kimi yetişməyimizə çalışırdılar. Gürcülər Səttar Bəhlulzadəyə heyran idilər. Mən hələ orta məktəbdə oxuyanda Səttarı görüb şəxsiyyətini də çox sevmişdim. Bu günə qədər dünya miqyasında ən çox sevdiyim və təsirləndiyim sənətkar da odur. Əzimzadə adına Rəssamlıq Məktəbində oxuyanda Səttarın emalatxanasına gedib görüşmək istəmişdim. Emalatxana bağlı idi. Qısa müddət sonra müalicə üçün Moskvaya apardılar, daha sonra vəfat etdi, görüşmək qismət olmadı. Səttarın fırçası kətanın üstündə uçur, rəqs edir, onun fırça zərbələri hamıdan fərqlənir. Mən onun da, digər impressionist rəssamların da əsərlərinə kitablarından baxa bilmirəm, maddi imkanım  çatdığı qədər gedib muzeylərdə onların əsərlərinin orijinallarını görürəm.

Turan: Sizcə, Bəhlulzadədən sonra  impressionist  sənət əsərləri yaratmaq çox çətindirmi?

Ağalıoğlu: Mövlananın bir sözü var: hər şey bizdən əvvəl yaradılıb, heç kim təzə heç nə yarada bilməz, hərə bir az əlavə edə bilər. Henry Matiss də, Cezane də Çin miniatürlərindən istifadə ediblər. Picasso və Matissin Şimali Afrikaya gedərək axtarışlar apardıqlarını  bilirik. Təsəvvür edirsinizmi, Səfəvilər dövründə Şah İsmayıl Xətai Miniatür Məktəbi açmışdı. Kəmaləddin Behzadın Təbriz Miniatür Məktəbi hələ də  dünyada birinci yerdədir.

Turan: Bakıda oxuyanda avanqard rəssamlardan kiminlə maraqlanırdınız?

Ağalıoğlu: O vaxt Rasim Babayev, Toğrul  Nərimanbəyov, Tahir Salahov bizi çox cəlb edirdi. Sosializm realizmi cərəyanına müxalif rəssam kimi Rasim  Babayevi görürdük.

Turan: Bəs Mircavad?

Ağalıoğlu: Düzünü bilmək istəsəniz, o vaxt Mircavadı tanımırdıq. Çünki nə sərgisi açılırdı, nə də haqqında yazılar çap edilirdi.

Turan: Gürcüstanda peşəkar rəsm sənətinin tarixi Azərbaycandan daha qədimdir, yanılmıram ki?

Ağalıoğlu: Elədir. XİX əsrdə Kabaşvili adlı önəmli bir rəssam vardı. Pirosmani isə sadəlövh bir rəssamdır. 20 yaşına qədər varlı bir azərbaycanlının yanında olub. Onun əsərlərinə baxanlar deyirlər ki, bunu mən də çəkərəm. Ancaq düz fikirləşmirlər. Tiflisdəki sərgisində onun nə qədər böyük bir rəssam  olduğunu görmüşdüm. Açıqcalara baxıb sənətə qiymət vermək olmaz. Gərək sənəti duyğularınla  hiss edəsən. Çox yaxşı təhsil almaq kifayət etmir. Yanıb isti verməyən sobanın borusu qızıldan olsa, nə fərq edər ki?

Turan: Təxminən 1 ay qabaq guya Səttar Bəhlulzadəyə aid olduğu iddia edilən 650 tablo internet vasitəsilə satışa çıxarılaraq tabloların birinə 18.5 milyon qiymət qoyuldu. Buna münasibətiniz necədir?

Ağalıoğlu: O tablolar orijinaldırmı, Səttarın fırçasından çıxıb mı? Hər şeydən əvvəl, bunu dəqiqləşdirmək lazımdır. Mən o qədər də ümidli deyiləm.

Turan: Fotoya baxaraq rəsm çəkməyi necə qiymətləndirirsiniz?

Ağalıoğlu: Mən özüm öz əsərimin surətini çəkə bilmərəm. Əsasən, açıq havada işləyirəm, orada fırça  özü işləyir. Qapalı məkanlarda o şəkildə işləyə bilmərəm. Əsərə uzaqdan baxanda onun kimə aid olmasının bilinməsi lazımdır. Səttar Bəhlulzadəyə bir sənətsevər demişdi ki, bu tabloya imzanızı qoyun. Adam əsəbiləşərək demişdi  ki, imzasız da mənim olduğu məlum deyilmi? Qabaqlar Şərqdə tabloların altına imza qoymazmışlar, tərzdən əsərin hansı rəssama aid olduğu bilinirmiş. Yaradıcılığın mayası sevgidir, sevərək yaratdığın hər bir əsər Allahın sənə bəxş etdiyi enerjidir, ona imza qoymaq da lazım deyil. Sənətkara enerjinin nə vaxt gələcəyi məlumdur. Hər tablonu sənət əsəri hesab etmək olmaz. Çünki hər şey damladır, o damlaları bir araya gətirəndə meydana kamil sənət əsəri çıxır və  bu vaxt özünə sənətkar deyə bilərsən.