AVROPALILAR MÜTƏŞƏKKIL CINAYƏTKARLIĞA QARŞI

Tale elə gətirdi ki, martın ortalarında İtaliyaya səfər etdik. Məhz həmin vaxt Turin və Milan şəhərlərində mütəşəkkil cinayətkarlıq qurbanlarının xatirə günü ilə əlaqədar genişmiqyaslı tədbirlər keçirilirdi.
İtaliya mafiyasının bir çox "xaç ataları" həbsdə olsa da, o, əvvəlki kimi qüdrətlidir. Mafiya narkotik bazarını, siqaret və silah qaçaqmalçılığını öz əlində saxlayır, ölkə iqtisadiyyatının bir çox mühüm sektorlarına nəzarət etməkdə və siyasətə təsir göstərməkdə davam edir. Xüsusən də, İtaliyanın cənubunda.
2009-cu il ərzində mütəşəkkil cinayətkarlıqdan əldə olunan gəlir təxminən 130 milyard avro olub. Xüsusən, `Kamorra`, `Ndrangetta`, `Sakra-Korona-Unita` kimi mafiyaların ötən il ərzində gəlirləri demək olar ki, 70 milyard avroya bərabərdir.
İnsanlar qorxmazlıq və cinayətlərə qarşı nifrətlərini nümayiş etdirmək üçün hər il İtaliyanın müxtəlif şəhərlərində bir növ canlı zəncir yaradırlar. İtaliya ictimaiyyətinin belə etiraz siyasəti çoxdan həyata keçirilir. Milan nümayişi sayca 15-ci idi.
Aksiyanın təşkilatçıları Libera, Terra del Fuoco təşkilatları və FLARE (Freedom legality and rights in Europe) şəbəkələri idi. Ümumiyyətlə, bu təşkilatların hər bir üzvü haqqında ayrı-ayrılıqda danışmaq olar, çünki bu, həqiqət və qanunun qələbə çalması uğrunda alturistcəsinə çalışan insanlardır. Amma Libera-nın prezidenti Don Zviqi Çiottinin (Don Zvigi Ciotti), FLARE-nin prezidenti və direktoru Mikele Kurto (Michele Curto) və Roberto Fortenin (Roberto Forte) və bir sıra digərlərinin Milan günlərindəki işi insanı heyran edirdi.

Yürüş İtaliyanın Turin şəhərinin əsas meydanından başlandı. Biz nümayişçilərə qoşulduq və bir anda eyni problem ətrafında birləşən tamamilə fərqli insanların əzəmətli aksiyasının iştirakçısına çevrildik. Hər yerdə müxtəlif şəxslər və eyni emosiyalar... Minlərlə insan əllərində məşəllə səssizcə küçələrdə irəliləyirdilər, mikrofonla isə mafiya tərəfindən həyatına son qoyulmuş jurnalistlərin və siyasi xadimlərin adları səslənirdi. Turin bir növ Milanda keçiriləcək nəhəng aksiyanın baş məşqi idi. Hətta FLARE-dən yeni dostlarımızla tanışlıq məqsədilə təşkil edilən axşam da keçmiş mafiozun qəsri yerləşən dağa çıxmaqdan ibarət oldu. İctimaiyyət qarşısında cinayətkar əməllərə görə reabilitasiya olunmaq üçün bu mafiozun qohumları sarayı bütün mümkün tədbirlərin keçirilməsi üçün hüquq-müdafiə təşkilatlarına bağışlamışdı.

Digər təşkilatlarla birlikdə FLARE dünyanın bütün guşələrindən hədəfdə olan jurnalistləri, dünyadan köçənlərin qohumlarını bir yerə toplayıb, amma öz vicdanını satmayıb.
FLARE Fransadan Azərbaycanda həyatına real təhlükə ilə üzləşən (bəzi nəşrlərinə görə ürək nahiyəsindən bıçaq zərbəsi vurulmuşdu) və ölkəni tərk etmək məcburiyyətində qalan "Azadlıq" qəzetinin jurnalisti Aqil Xəlili dəvət etmişdi. Burada həmçinin qətlə yetirilmiş ukraynalı jurnalist Georgi Qonqadzenin həyat yoldaşı Miroslava Qonqadze, güllələnmiş Anna Politkovskayanın oğlu, qətlə yetirilmiş jurnalist Pol Xlebnikovun həyat yoldaşı, Türkiyədə qətlə yetirilmiş Hasan Balıkçının xanımı Şengül Balıkçı və bir çox digər zərərçəkmişlər iştirak edirdilər.

Maraqlıdır ki, mitinq edənlərin böyük əksəriyyətini gənclər təşkil edirdi. Bir çox futbol azarkeşləri İtaliyanın bütün komandaları arasında ən çox korrupsiyaya uğramış komanda kimi "Milan"ın əleyhinə şüarlar səsləndirirdilər. Ümumiyyətlə, futbol çox ağrılı mövzudur, belə ki, İtaliyalıların bu oyuna həssaslığı az qala musiqiyə olan sevgiyə bərabərdir. "Milan" komandasının sponsorunun Silvio Berluskoni olması isə İtaliyanın futbol fanatlarının daha çox qəzəbinə səbəb olur.

Beləliklə, transparantlar, bayraqlar qaldıran insanlar tədricən Milanın əsas meydanına çatdılar. Həmin gün bizim sayımız 150 minə çatırdı. Qəribədir ki, bu aksiyaya düşəndə bütün baş verənlərə o qədər yaxın olursan ki, bütün dil və milli baryerlər yox olub gedir.

Mərkəzdə natiqlər üçün böyük monitor quraşdırılmışdı, onlar növbə ilə çıxış edir və diqqəti yalnız cinayətkarlığa qarşı daimi mübarizə aparmaqla İtaliya mafiyasının kökünü kəsməyin mümkün olduğuna diqqət çəkirdilər. Keçirilən aksiya qələbəyə ümid yaradırdı.

Martın 19-da tədbir FLARE-nin direktoru Roberto Fortenin keçirdiyi böyük konfransla başa çatdı. O qeyd etdi ki, bu, birləşmiş güclü Avropanın cinayətkarlığa qarşı çıxış etdiyi böyük gün idi. Konfransda zərər çəkmiş jurnalistlər, habelə həlak olanların qohumları çıxış etdilər. Jurnalist Aqil Xəlil öz nitqində bildirdi ki, onun başına gələnlər yalnız onun faciəsi deyil, bu, hakimiyyət tərəfindən ən əsas dəyəri - söz azadlığı əlindən alınmış bütün Azərbaycan xalqının problemidir. "Moskvada da belə bir aksiyanın keçirilməsi mümkünlüyünə ümidini ifadə edən İlya Politkovskinin sözlərinə qoşulmaq istərdim, mən də nə vaxtsa Azərbaycanda bunun mümkün olacağına inamımı itirmirəm. Bu tədbir insanların - laqeyd olmayanların birləşməsinə gözəl nümunə oldu", deyə o qeyd etdi.
Gecənin sonunda Flare üzvləri bizimlə öz planlarını bölüşdülər.
Lorenso Bodrero - FLARE-nin informasiya və kommunikasiya meneceri:
FLARE (Freedom legality and rights in Europe) - mütəşəkkil cinayətkarlığa qarşı mübarizə üçün yaradılmış şəbəkədir, amma bildiyimizə görə, Azərbaycan vətəndaşları üçün bu, prioritet məsələlərdən deyil. Məhz buna görə söz azadlığı və ifadə azadlığı sahəsində problemlərin aktual olduğu ölkələrdə FLARE-nin işinin bir hissəsi bu sahəyə həsr olunacaq.
Tezliklə FLARE Kiyevdə ofisini açır, o, bir növ postsovet ölkələri üçün əlaqə nöqtəsi, resurs mərkəzi olacaq. Məhz bu sahədə FLARE Azərabycan üçün faydalı ola bilər. Azərbaycan isə, öz növbəsində, FLARE-nin işinə yardım edəcək. Və bununla əlaqədar olaraq biz müstəqil informasiya agentlikləri, KİV, gənc jurnalistlər, fəal bloggerlər üçün bir növ təhlükəsiz meydan yaratmaq istəyirik ki, onlar öz səslərini ən azından Avropada və daha geniş məkanda eşitdirə bilsinlər.
Başa düşürük ki, Azərbaycan üçün ən mühüm mövzulardan biri energetika məsələləri, xüsusən, Rusiya ilə neft və qaz sahəsində münasibətlərdir. FLARE bu mövzunu diqqətlə izləməyə hazırlaşır, məhz buna görə Azərbaycandan müstəqil insanların fikrini öyrənmək çox vacibdir.
Biz səylərimizi birləşdirməklə Azərbaycan kimi informasiya əldə etmək üçün qapalı olan ölkələrdə söz azadlığının vəziyyətinə təsir edə bilərik. Nə qədər ki, Azərbaycanda jurnalistika sahəsində peşəkarlar var, biz onların işini asanlaşdırmağa və onların problemlərini beynəlxalq səviyyəyə çatdıracağıq.
Məsələn, biz Fransanın məşhur "Sərhədsiz reportyorlar" təşkilatının Jurnalistlər Evi ilə sıx əlaqə saxlayırıq. Və biz gələcək fəaliyyətimizdə məhz regional müstəqil agentlikləri və jurnalistləri hədəfə götürürük.
Alyona Obezçikova - Rusiyanın gənclər hüquq-müdafiə hərəkatının əlaqələndirmə şurasının sədri, FLARE-nin Şura üzvü:
FLARE bu ilin iyun ayında Kiyevdə ilk ofislərindən birini açır, onun regional əlaqələndiricisi media üzrə hüquqşünas Mariya Povoraznyuk olacaq. Ofis Baltikyanı ölkələrindən başqa, keçmiş SSRİ ölkələrində iş üzrə ixtisaslaşacaq. Niyə Kiyevdə ofis açmaq qərarı qəbul edildi? Kiyev ofisi ilk olaraq insan hüquqlarının müdafiəsi, vətəndaş fəallarının, jurnalistlərin və s. müdafiəsi sahəsində bütün mümkün yardımların göstərilməsi üçün nəzərdə tutulur. Yəni, FLARE öz Avropa resurslarını bizim ölkələrimizə təqdim edir. Bütün ölkələr belə ofis açmaq iqtidarında deyil, məsələn, Asiya ölkələrində bu, sadəcə mümkün deyil. Buna görə Kiyev bir növ neytral zonadır, burada işləyərək, qonşu ölkələrdə baş verən hadisələrdən xəbərdar olmaq və müxtəlif ölkələrin vətəndaş fəalları arasında "körpülər" tikmək olar.
FLARE söz azadlığına dəstək üzrə çox geniş proqram həyata keçirməyi planlaşdırır. Bu proqram insan hüquqları sahəsində istənilən pozuntular haqqında məlumatların toplanacağı platforma, xüsusi baza olacaq və müvafiq olaraq tədbirlər görüləcək. FLARE həyatı real təhlükədə olan və işləməkdə davam etmək istəyənlər üçün İtaliyada sığınacaq verilməsinə qədər əlindən gələn hər köməyi göstərməyi planlaşdırır. Biz həmçinin Azərbaycandan olan həmkarlarımızla söhbət etmişik, onlar hara isə getmək yox, öz vətənlərində normal işləmək istədiklərini deyiblər. Təbii ki, hamımız bunun üçün onların köməyə ehtiyacı olacağını başa düşürük. Buna görə Kiyev ofisi bir növ hökumətin təzyiqlərinə cavab verəcək, mümkün danışıqlar aparacaq episentr olacaq. İtaliyalıların Avropa Parlamenti ilə çox yaxşı əlaqələri var, Avropa Komissiyası ilə əlaqələr qurulur. Hökumətdə də FLARE-ni dəstəkləyən qüvvələr var. Və FLARE bu kanalları çox fəal şəkildə işə cəlb edir. Məsələn, enerji məsələlərində onlar heç olmasa müəyyən şəffaflığa nail olmaq üçün öz gündəliklərini irəli sürdürürlər. Və əgər bizim ölkələrimizdə də bu təcrübə tətbiq olunsa, yaxşı nəticələrə ümid etmək olar.
FLARE-nin ideyası jurnalistlər üçün dünya ictimaiyyətinin mümkün qədər böyük dəstəyinə nail olmaqdır ki, onlar əməklərinin diqqətdən kənar qalmadığını hiss etsinlər.
P.S. FLARE-nin Memory department üzvləri - Karlo Qreppi (Carlo Greppi) və Paolo Caniniyə (Paolo Giannini) gördükləri gözəl işə, isti münasibətə görə xüsusi minnətdarlıq etmək istərdim. Bunu hələ uzun müddət unuda bilməyəcəyəm.
İtaliyada bütün gördüklərimiz bizi həm sevindirir, həm də kədərləndirirdi. Avropalıların, bəzən bu təhlükəli olsa belə, öz problemləri haqqında açıq danışa bilmələri sevindirir, Azərbaycanda isə hələlik qorxunun üstün olması isə kədərləndirirdi.
Vətənimdə Novruz ilə əlaqədar bayram isteriyası hökm sürən bir vaxtda mən İtaliyada belə əhəmiyyətli layihənin iştirakçısı olduğuma görə cox sevindim. Səhər saat 8-dən küçələrə çıxarılaraq, havanın şaxtalı olmasına baxmayaraq, axşam 8-ə qədər sevinc təcəssüm etdirmək məcburiyyətində qalan aktyor tanışlarım dövlət başçısı dənizkənarı bulvara gələnə qədər bütün fənər şalbanlarının yuyulmasının şahidi oldular, özü də şampunla! Nə deyim, anturaj Azərbaycan xalqının xüsusi həssaslığıdır, amma istənilən halda ləkənəlmiş vicdan və əl şampunla təmizlənməz.

Samirə Nəcəf