AZƏRBAYCANIN ƏMƏK QANUNVERICILIYINƏ HÖRMƏTLƏ YANAŞMAQ TƏLƏB OLUNUR?!

Neftçilərin Hüquqlarının Müdafiə Təşkilatı Halliburtun Eurasia Limited Şirkətinin bir qrup işçisinin əmək hüquqlarının pozulması faktı ilə bağlı narazılığını bildirir. Bu şirkətin ən azı 3 il bu müəssisə ilə əmək münasibətlərində olmuş işçilərlə əmək münasibətləri müqavilə ilə tənzimlənsə də, bu müqavilə Əmək Məcələsində nəzərdə tutulan qaydada tərtib edilməyib. İşçilər bu müqaviləni imzalasalar da, Azərbaycan qanunvericiliyinə uyğun olmamasından xəbərsiz qalıblar.
Əmək Məcələsinin 2-ci maddəsinə əsasən bu Məcəllə əmək münasibətlərini, habelə onlarla müvafiq dövlət hakimiyyəti orqanları, hüquqi şəxslər arasında həmin münasibətlərdən törəyən digər hüquq münasibətlərini tənzim edir. Əmək Məcəlləsi fiziki şəxslərin əmək hüquqlarının və bu hüquqların həyata keçirilməsini təmin edən qaydaların minimum normalarını müəyyən edir. Əmək Məcəlləsi əmək münasibətlərində tərəflərin: hüquq bərabərliyinin təmin edilməsi; mənafelərinin haqq-ədalətlə və qanunun aliliyinin təmin olunması ilə qorunması; maddi, mənəvi, sosial, iqtisadi və digər həyati tələbatlarını ödəmək məqsədi ilə əqli, fiziki və maliyyə imkanlarından sərbəst istifadə etməsinin təmin edilməsi; əsasən əmək müqaviləsi (kontrakt) üzrə öhdəliklərinin icrasına hüquqi təminat yaradılması prinsiplərinə əsaslanır. Əmək Məcələsinin 4-cü maddəsinə əsasən bu Məcəllə, qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada Azərbaycan Respublikasının müvafiq hakimiyyət orqanlarının, fiziki və hüquqi şəxslərin təsis etdikləri mülkiyyət və təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq respublikanın ərazisində yerləşən bütün müəssisələrdə, idarələrdə, təşkilatlarda, eləcə də müəssisə yaradılmadan işçilərlə əmək müqaviləsi bağlanmış iş yerlərində, həmçinin onun hüdudlarından kənarda fəaliyyət göstərən Azərbaycan Respublikasının səfirliklərində, konsulluqlarında, beynəlxalq sularda Azərbaycan Respublikasının bayrağı altında üzən gəmilərdə, şelf qurğularında və digər iş yerlərində tətbiq edilir. Əmək Məcələsinin 5-ci maddəsinə əsasən Azərbaycan Respublikasının xarici dövlətlərlə, beynəlxalq təşkilatlarla bağladığı müqavilələrində başqa hal nəzərdə tutulmayıbsa, bu Məcəllə müvafiq xarici dövlətlərin, onların fiziki və hüquqi şəxslərinin, beynəlxalq təşkilatların, eləcə də vətəndaşlığı olmayan şəxslərin Azərbaycan Respublikasında təsis etdikləri və qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada dövlət qeydiyyatına alınıb, fəaliyyət göstərən iş yerlərində heç bir şərt qoyulmadan tətbiq edilir.
Amma Halliburtun Eurasia Limited şirkəti işçilərlə əmək münasibətlərində Əmək Məcələsinin bu maddələrini pozub, əsas və daimi işçilərlə Əmək Məcəlləsi ilə tənzimlənən əmək müqaviləsi deyil, Mülki Məcəllə ilə tənzimlənən mülki hüquqi müqavilələr bağlayıb.
Bundan əlavə, Əmək Məcəlləsinin 87-ci maddəsinə əsasən işçinin əmək fəaliyyəti haqqında sənəd əmək kitabçası hesab edilir və orada onun əmək stajı haqqında - işə girdiyi gün, ay, il, işlədiyi peşəsi (vəzifəsi), işdən çıxarılmanın əsası, günü, ayı və ili barədə qeydlər göstərilir. İşəgötürən 5 gündən artıq işləyən bütün işçilərin əmək kitabçasında onların işə qəbul edilməsi, başqa daimi işə keçirilməsi, əmək müqaviləsinə xitam verilməsi barədə müvafiq qeydlər aparmalıdır. Lakin Halliburtun Eurasia Limited Şirkəti Əmək Məcəlləsinin bu tələbini də pozaraq işçilərin əmək kitabçasında işə qəbul edilmə, başqa daimi işə keçirilmə və sair tələblər barədə müvafiq qeydlər aparmır.
Əmək Məcələsinin 89-cu maddəsinə əsasən tam iş vaxtı - müddəti bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş həftəlik və gündəlik iş saatları ərzində işçilərin əmək funksiyasını yerinə yetirməsi üçün müəyyən edilmiş zamandır. Gündəlik normal iş vaxtının müddəti səkkiz saatdan artıq ola bilməz. Əmək Məcələsinin 164-cü maddəsinə əsasən istirahət, səsvermə, iş günü hesab edilməyən bayram günləri və ümumxalq hüzn günü görülən işə görə əməkhaqqı ödəilməlidir. Bundan əlavə AR Əmək Məcələsinin 165-ci maddəsinə əsasən işçilərə iş vaxtından artıq vaxt ərzində görülən işin hər saatı üçün də ödəniş həyata keçirilməlidir. Lakin Halliburtun Eurasia Limited Şirkəti işçiləri hər ay normadan artıq 100 saatdan çox işlətsə də bu artıq saatlara görə ikiqat əmək haqqı ödəmir.


Halliburtun Eurasia Limited Şirkəti Azərbaycan Respublikasının qanunlarına və vətəndaşlarına qarşı ayrı seçkilik edir. İşçilərlə bağlanan mülki hüquqi müqavilələrdə AR-nın Əmək Məcələsinə və digər Azərbaycan qanunvericiliyinə istinad edilmir. Onlarla bağlanmış mülki hüquqi müqavilələrin 11, 12 və 19-cu bəndlərində isə xarici ölkə olan Texas ştatının və ABŞ-ın qanunlarına istinad edilir və hər hansı bir mübahisəli vəziyyətdə bu normativ hüquqi aktların üstün olması əsas götürülür.
Yuxarıda qeyd olunanları əsas tutaraq Neftçiləri Hüquqlarının Müdafiəsi Təşkilatı hesab edir ki, bu şirkətdə işçilərlə bağlanmış mülki hüququ müqavilələr Əmək Məcəlləsinə uyğun Əmək müqaviləsi kimi yenidən tərtib olunmalıdır!
`Oğuz-Qəbələ zonasından Bakı şəhərinə su kəmərinin çəkilməsi`- Neft gəlirləri Azərbaycanda problemləri həll etmir,yenilərini yaradir
Artıq dördüncü ildir ki, Neftçilərin Hüquqlarının Müdafiə Təşkilatı(NHMT) xam neftin satışından əldə olunan vəsait hesabına maliyyələşən bir sıra layihələrin monitorinqini aparır.
- `Oğuz-Qəbələ zonasından Bakı şəhərinə su kəmərinin çəkilməsi`layihəsinin idarə edilməsi və sifarişçi funksiyalarının icrası Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 24 fevral 2006-cı il tarixli 42s saylı Sərancamına əsasən `Azərsu` Səhmdar Cəmiyyətinə həvalə edilmişdir. 01 yanvar 2010-cu il tarixinə Dövlət Neft Fondundan layihənin maliyyələşdirilməsinə müqavilələr üzrə ümumilikdə 547,4 milyon manat vəsait ayrılmışdır." Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondunun 2010-cu il büdcəsindən bu layihənin maliyyələşdirilməsi üçün əlavə olaraq 200 milon manat məbləğində əlavə vəsait ayrılmışdır
Layihənin əsas məqsədi Oğuz-Qəbələ ərazisindəki yeraltı su mənbələrini istifadə etməklə Bakı şəhərinə saniyədə 5 kubmetr həcmində suyun nəql olunması və beləliklə də əhalinin yüksək keyfiyyətli su ilə təmin edilməsidir.Layihənin ümumi dəyəri 480 mln.manatdır .Layihənin reallaşdırılması üçün təxminən 150 metr dərinlikdə və 350 mm diametrində olan 100-ə qədər istismar quyusundan ibarət sugötürücü qurğunun tikilməsi nəzərdə tutulur. Bakıya ötürüləcək suyun təzyiqi saniyədə 19 kubmetrə qədər çatacaq və Bakı şəhərinin su ilə 24 saat ərzində fasiləsiz olaraq təmin edilməsinə şərait yaranacaq.
Su kəməri Azərbaycanın 8 rayon(Oğuz,Qəbələ,Göyçay,İsmayıllı,Ağsu,Şamaxı,Hacıqabul və Abşeron) ərazisindən keçir.Mart ayında NHMT--nin monitorinq qrupu Hacıqabul rayonunun Tağlı kəndində müşahidə aparmışdır. Hacıqabulda su kəməri 314 mülkiyyətçinin torpağından keçir.
Hacıqabul rayonu Tağılı kəndi : kənd rayon mərkəzindən xeyli uzaq məsafədədir. Kənd əhalisinin sayı 300 nəfərdən bir qədər artıqdır. Kənd əhalisi yolsuzluqdan yay aylarında susuzluqdan xeyli əziyyət çəkirlər. Kənd əhalisinin əsas məşğuliyyəti narçılıqdır.Su kəmərinin çəkilişi kənd sakinlərinin ciddi problemlə üzləşməsinə səbəb olmuşdur.Belə ki,
Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəmərinin tikintisi üçün Hacıqabul rayonu Tağlı kəndi ərazisində torpaqların alınması prosesi torpaq sahiblərinin mülkiyyət hüququ və mövcud qanunvericiliyin pozulması ilə müşayiət olunur.
Kəmərin çəkilməsi ilə 10-dan artıq torpaq mülkiyyətçisinə təsir göstərmişdir. Kəndlilərin torpaqları kəmərin təsiri altına düşmüş və bəzi hissələrdə kəmər artıq çəkilmişdir.
Kəmər altına düşən torpaqların alınması üçün mülkiyyətçilər ilə müzakirələr aparılmamışdır.
Kəndlilərə torpaqlarının alınması ilə bağlı bildirişlər verilməmişdir.
Kəmər altına düşən torpaqlar üzrə ölçmə işləri aparılmamış mülkiyyətçilər torpaqlarının hansı hissəsinin alınacağı haqqında məlumatsızdırlar.
Torpaqlarında tikinti aparılmış mülkiyyətçilər tikinti işləri nəticəsində maddi cəhətdən ziyana məruz qalmışdır-kəndlilərin illər ərzində becərdikləri çoxlu sayda nar tingləri və bar verən ağaclar məhv edilmişdir.Məs:
- Zülfüqarov Kamal : torpağı əldən çıxmaqla bərabər ona maddi ziyan dəiyb , kənd sakinin 220 ədəd bar verən ağacları kökündən çıxarılıb. Ağacların qırılması haqqında yerli icra hakimiyyəti və bələdiyyə orqanın aktları mövcuddur
-Zülfüqarov Seyran : torpağı əldən çıxmaqla bərabər 7000 (yeddi min ) ədəd şitili məhv edilib. Boru kəməri onun həyətini iki yerə bölür həyətin bir hissəsi kəmərdən kənarda qalır. Onun yaşadığı ev kəmərin keçəcəyi yerin kənarında yerləşir və tikintinin onun evinə təsirləri qaçılmazdır. Ağacların qırılması haqqında yerli icra hakimiyyəti və bələdiyyə orqanın aktları mövcuddur.
-Fərəcov Əvəz : 23 sot torpaq sahəsi kəmərin təsiri altına düşüb, 220 ədəd bar verən nar ağacı məhv edilib.

Ağacların məhv edilməsi ilə əlaqədar mülkiyyətçilərə dəyən ziyan hesablanmamış və ziyanın əvəzi ödənilməmişdir.
Bəzi mülkiyyətçilər becərdikləri nar tinglərinin bazara çıxarılması üçün möhlət istəsələr də onlara belə bir imkan verilməmişdir-baxmayaraq ki bu günədək kəmərin tikintisi üzrə işlər başa çatmayıb.
Müşahidə zamanı ərazidə tikinti işlərinin aparılması müşahidə olunmurdu
Tikinti nəticəsində ayrı-ayrı sakinlərə və kəndin ümumi infrastrukturuna (əhalinin öz hesabına çəkdirdiyi yol, elektrik və su xətləri və s.) ziyanlar dəymişdir.
Torpaqları kəmərin təsiri altına düşmüş insanlar müxtəlif orqanlara müraciət etsələr də hələlik bir nəticə əldə edilməmişdir.
Hacıqabul rayon İH və Azərsu nümayəndələri kənddə olmuşdur, lakin problemin həlli üçün təsirli tədbirlər görülmüşdür.
Mülkiyyətçilərin sözlərinə görə Azərsu SC prezidenti şəxsən 2009-cu ilin yayında kənddə olmuş və yaxan müddət ərzində dəymiş ziyanın əvəzinin ödəniləcəyini söz vermişdir.
Yerli icra hakimiyyəti və hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən kəndliləri dövlət proqramının icra edilməsinə maneçilikdə günahlandırılır.
Hüquqlarını tələb edən kəndlilər daim yerli orqanların təzyiqləri ilə rastlaşırlar. Hətta iş o yerə gəlib çıxıb ki, Dairə seçki komissiyasının sədri kəndliləri "yola gətirmək" üçün onlar ilə danışıqlar aparmışdır.
Kompensasiyaların gecikdirilməsi neftin qiymətinin aşağı düşməsi ilə izah olunmuşdur : neftin qiymətinin artması ilə bu məsələyə yenidən baxılacağı vəd edilir.
Mülkiyyətçilər Azəpsu SC -nə müraciət etmək istəmişlər lakin onları Azəsu SC -nin ofisinə buraxılmamışdır.
Xatırladaq ki, Neftçilərin Hüquqlarını Müdafiə Təşkilatı 1996-cı ildə yaradılıb. Xam neftin satışından əldə olunan vəsait hesabına maliyyələşən layihələrin monitorinqi "Neft Gəlirlərinin xərclənməsində şəffaflığın təmin olunması : ictimai dinləmələr və ictimai məlumatlandırma kompaniyalarının təşkili " layihəsi çərçivəsində aparılır. Layihə " Oxfam Novib " fondunun dəstəyi ilə reallaşdırılır.

Təşkilatın rəhbəri Mirvari Qəhramanlı