Keçmiş siyasi məhbus həbsxanada dəhşətli işgəncələrdən yazıb – “Pakistanlı həkim mənə baxıb göz yaşlarını saxlaya bilmədi”

Keçmiş siyasi məhbus, Zərdab rayon Prokurorluğunun müstəntiqi olmuş Rüfət Səfərov keçmiş Milli Təhlükəsizlik Nazirliynin (MTN) Antiterror Mərkəzinin sabiq rəisi, general-mayor Elçin Quliyevlə və bu nazirliyin Energetika və Nəqliyyat Sahələrində Təhlükəsizlik Baş İdarəsinin sabiq rəisi, general-mayor Akif Çovdarovla eyni koloniyada, 9 saylı Cəzaçəkmə Müəssisədə həbs həyatı yaşayıb.

Bu gün aprelin 17-də Rüfət Səfərovun öz Facebook səhifəsində dərc etdiyi xatirəsində həbsxanadakı işgəncə və insan ləyaqətinin alçadılması səhnəsindən və MTN generalının otağındakı axtarışdan yazıb. Yazını ixtisarla təqdim edirik:

https://www.facebook.com/rufat.safarov1981/posts/3141940482503246

Rəisin qəbul otağında Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin təmsilçiləri-milliyyətcə qırğız və fransız olan iki əməkdaş gözləyirdi. “Zon” rəhbərliyi ilə söhbət edib çıxmışdılar. Sağ olsunlar, növbəti “kars”lardan birindən sonra hər ay ən azı bir dəfə baş çəkirdilər. Bu yerdə oxucular üçün “həlledici” karsın tarixçəsi maraqlı olar, buna görə də bəzi xüsusatları yazım, burada qalsın...

Günün birində məhkumlara qarşı qeyri-bərabər münasibətin durdurulması tələbilə dustaq yoldaşım Cavid Şirəliyevlə birlkdə “zon” rəisinin əməliiyat işləri üzrə müavininin qəbuluna getdik. Adi yerə tüpürməyə görə bir neçə sutka “kars”la cəzalanan dustaqların döyülmələrinə, fiziki işgəncəyə, qeyri-insani rəftara məruz qalmalarına, “əli cibində olan” məhkumlarınsa min oyundan çıxmasına göz yumulmasına dair şikayətlərimizi çatdırdıq. Əks təqdirdə qeyri-müəyyən muddətə aclığa başlayacağımızı bildirdik.

Xüsusilə, soruşduq ki, Yevlaxdan olan müdafiəsiz və imkansız Zabil ilə “zon”un sexində usta kimi işləyən birisi (adını nədənsə gündəliyimə yazmamışam) arasında toqquşma ikincinin xətası ucbatından yaranıbsa, nədən ömrünün on səkkiz ilini “stolıpin”də (dustaq daşıyan qatar-vaqon) işləyən, köhnə dustaqların təsdiqləməsinə görə bu illərdə bir dəfə də olsun tamahkarlıq etməyən, quruca maaşı ilə dolanıb, borclarını qaytarmaqçün bankdan götürdüyü krediti ödəyə bimədiyinə görə dələduzluqda təqsirlənidirilib, doqquz il müddətinə azadlıqdan məhrum edilən yazıq Zabil 1 il müddətinə Qobustan həbsxanasına göndərilməlidir, o biri isə on günlük “kars”la problemi çözməlidir?

Cavab olmadı. (Bəli, Zabil üçün fədakarlıq etməyə dəyərdi. Çünki sonradan məlum olacaqdı ki, xətakar Zabil “zon”un rejim rəisinin müavininin bir neçə əməkdaş arasında tərs silləsinə zəif canı, qeyri-mütənasib bədən quruluşu ilə adekvat cavab veribmiş. Baxmayaraq ki, bunun yekununda xidməti kabinetdəcə təpilkərin altında futbol topu kimi o tərəf-bu tərəfə atılıbmış. İki saat ərzində...)

Belə də qəti qərar verib, səhər saat səkkizdə aclıq aksiyasına başladıq, bu barədə rəsmi yazılı müraciəti “DPNK”-ya təqdim etdik. Əvəzində əməkdaşların zorakılığı ilə üzləşdik. Düz “zon”un göbəyində. Başqa “zon”larda bu sayaq davranış, dustaqların gözləri önündə digər məhkuma zor tətbiq edərək növbətçi hissəyə sürümək bir qayda olaraq mümkünsüzdür. Mən vəhşiliyə, təbii ki, oxşar cavab verməkdən çəkindim, əvəzində düz “zon”un mərkəzində uca səslə şüar səsləndirdim: “Rədd olsun diktatura! Yaşasın demokratiya!” Bir neçə dəqiqə sonra ayıldım ki, “kars”dayam: əllərim və ayaqlarım qandallarla “şkonka”ya bağlanmış şəkildə.

Təxminən 30 dəqiqə sonra “zon” rəisinin tərbiyəvi məsələlər üzrə müavini Azər Bağırzadə (haqqında növbəti hissələrdə daha ətraflı nəql edəcəyəm, qismət olsa.) “kars”a daxil oldu. Məni və atamı dövlətə və vətənə xəyanətdə təqsirləndirsə də əmr almadan işgəncə verməyə cürəti çatmadı. Başıma oyun açıb, məhv edəcəyi ilə hədələdi, maksimum - üç il müddətinə Qobustan həbsxanasına göndərəcəyi ilə təhdid etdi. Mənsə bir kəlmə işlətdim: “Edərsən.” (Amma sonradan iş elə gətirdi ki, Azərin özünü tulladılar. Dustaqlardan birini məntəqə tipli cəzaçəkmə müəssisəsinə göndərməyin qarşılığında valideyndən pul istəmişdi: telefon danışığı zamanı. Valideyn də tənbəllik etməz, səs yazısını yazar, aparar qoyar, ya Fikrət Məmmədovun, ya da müavininin masasının üzərinə. Alternativ yol qalmaz: Azər bədbəxt olar. Doğru deyiblər, sən saydığını say, gör bir fələk nə sayır...)

Bir saat keçir. Penitensiar Xidmətin xüsusi təyinatlıları “zon”a daxil olur. Məni “kars”ın kamerasından çıxarıb, gəzinti yerinə keçirirlər. Artıq Penitensiar Xidmətin rejim rəisi olan Füzuli (soyadını bilmirəm) və yanındakı 7-8 nəfər cəlladla qabaq-qənşər dayanmışıq. Dustaqlar arasında son dərəcə amansız, məhkum qanına təşnə biri kimi ad çıxaran Füzuli təxminən bir dəqiqə ərzində üzümə tərs-tərs baxıb, yumruqla sifətimə ilk zərbəni endirdi. Əllərim qandalda olsa da müvazinətimi saxlaya bildim, yıxılmadım. Bundan əsəbləşən yanındakı cəlladlardan biri məni əlləri arasına qaldıraraq yuxarı qaldırıb yerə çırpdı. Zalım oğlu elə bil kartof atırdı. Bayıldım. İçi su ilə dolu vedrəni başıma əndərib ayıltdılar.

Əvvəldən sözləşibmişlər kimi, 7-8 cəllad eyni zamanda üzümə tüpürməyə başladılar. Əllərim arxadan bağlı olduğuna görə çənəmi tam sinəmə dayadım ki, heç olmazsa, iyrənc ağızlardan çıxan bir topa tüpürcək başıma, tüklərimə hopsun. Amma bu, daha da vəhşiləşmiş Füzulini və cəlladlarını qane edə bilməzdi. Biri sağ, o biri sol qulağımdan tutub başımı qaldırdı. Mən yenidən var gücümlə başımı aşağı endirmək istəyəndə Füzuli dəyənəklə boynumun ardından vurub yerə sərdi.

Qollarımı qandaldan azad etdilər. Bir ayaq sağ, bir ayaq sol qolumun üstünə, dörd ayaq sağ, dörd ayaq sol ayağımın üzərinə qoyuldu ki, tam tərpənməz qalım. Təxminən iyirmi dəqiqə ərzində fasiləsiz surətdə yumşaq ətimə zərbələr endirildi. Özümü yarımçıq hiss edirdim: göbəkdən aşağı nahiyələr artıq mənə aid deyildi... Yenə bayıldım. İçi su ilə dolu vedrəni başıma əndərib yenidən ayıltdılar, boş vedrəni də başıma çırpdılar. Bu zaman Füzuli ayağını başımın üstünə qoyaraq: “Yenə özünü qudurğan kimi aparacaqsan?”- deyə qışqırdı.

Heç bir reaksiya vermədiyimi görüb, əmr etdi: “Dabanını əzin!” Təxminən 15-20 dəqiqə ərzində pəncəmin altına zərbələr vurmağa başladılar. Əvvəlki kimi baş, əl və ayaqlarımın üstündə az qala oturmuşdular. Artıq taqətdən düşdüm, dözülməz ağrılar iradəmə üstün gəldi: “Ay ana! Ay ana! Ay ana!”- deyə bir neçə dəqiqə ərzində qışqırdım. (Bu yerdə təcrübəli dustaq kimi gənc dissidentlərə bir tövsiyə verim: işgəncə altında qətiyyən susmayın, çalışın ki, qışqırasınız, belə olanda sanki zərbələrin doğurduğu ağrılar uzun çəkmir. Və çalışın ki, üzü üstə yerdə çabaladığınız zaman təkcə çənənizi deyil, həm də ağzınızı döşəməyə dayayıb var gücünüzlə məhz “Ay ana! Ay Ana! Ay ana!” nidalarını betona sancasınız, əmin olun, o nidalar asanlıqla torpağa keçib, ana ürəyinə yol tapacaq.

Axı deyilənlərə görə torpağın da “nəbz”i var. Anam Tahirə Tahirqızı təsdiqləyə bilər ki, həmin zaman qohumların birinin həyətində namaz qılırmış: səcdəyə gedərkən ox-nidalar sürətlə torpaqdan çıxaraq ürəyinə sancılıbmış, əyan edibmişlər ki, oğlun hansı vəziyyətdədir... Həmin rabitə ana dualarını fasiləsiz etməklə ən ağır işgəncəni belə yüngülləşdirir. İnanın.) Bir də baxam ki, bədbəxt Azər,- o Azər ki, sahibləri gələnədək cəsarət edib, barmağını belə mənə toxundura bilməmişdi,- arxadan kürəyimi təpikləyir...

Nə isə ki, artıq mütəhərrik meyitəm. Qollarıma girib, kameraya atırlar. Kamerada tualetin ətrafında elədən-elə, belədən-belə sürüyüb, bədənimlə döşəməni təmizləyirlər. Bütün müqəqddəslərə and olsun, əziz oxucu, bununla da ürəkləri soymur, yenidən əllərimi, ayaqlarımı “şkonka”ya bağlayıb çıxırlar. Axşam saat 17-00-dək belə vəziyyətdə qalıram. Nə qədər istəsəm də... tualetə getmək üçün qandaldan azad etmirlər. Özümü batırıram. Özüm-özümdən iyrənirəm. İt kökündəyəm. Daha doğrusu, itdən də betər.

Sağ olsunlar, ailəm, Eldəniz Quliyev, Bəhruz Bayramov həyəcan təbili çaldıqdan sonra Ombudsman Aparatının əməkdaşları, daha sonra Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin nümayəndələri mənə baş çəkdilər. Peşəsindən irəli gələrək ən dəhşətli səhnələrə şahidlik edən pakistanlı həkim mənə baxıb, göz yaşlarını saxlaya bilmədi...

Məhz bu 10 günlük “kars”dan sonra Qırmızı Xaç Komitəsinin təmsilçiləri söz verdikləri kimi ayda bir-iki dəfə “zon”a baş çəkdilər. Ta azadlığa çıxanadək...

Bəli, əziz oxucu, bilirəm ki, bu sətirlər Sizi sarsıtdı, təfərrüatların qələmə alınmasında bir fayda olmamış deyil. Bu və buna bənzər yaşanmışların təsviri hazırkı idarəçiliyin anatomiyasını tam anlamaq üçün mühümdür. 

Qonaqlarla-Qırmızı Xaç Komitəsinin nümayəndələri ilə bizim üçün ayrılmış otaqda bir az söhbət etdik, sonra istəklərinə uyğun olaraq bərabər “zon”a keçib, baraka daxil olduq, yataq dəstlərimdən tutmuş oxuduğum kitablaradək maraqlandılar. Tərslikdən də həmin zaman “tumboçka”mın üzərində Hitlerin “Kavqam”ı idi. Fransız atamın Ankaradan gətirdiyi kitabı əlinə götürüb, bir o tərəfinə, bir bu tərəfinə baxdı, dilinin ucunda öz-özünə nəsə deyib, yerinə qoydu... Ayrıldıq.

Gündəliyim "deyir" ki, bu arada “zon”da ildırım sürətilə bir xəbər yayılır: Çovdarovun “sançast”dakı otağını “şmon” edirlər. Rəhbərsə Azər Bağırzadədir. Təbii ki, ilgincdir. Əcəba, nə baş verib? Mən həmin zaman diş həkiminin yanına getmək bəhanəsilə növbətçi hissəni adlayıb “sançast”a sarı addımladım.

Nəzarətçilərlə atüstü söhbət zamanı öyrəndim ki, Çovdarovun razılaşdırmamış, gizli surətdə əl telefonu işlətdiyinə dair “zon” rəhbərliyinə məlumat daxil olub. Dərhal Penitensiar Xidmətə və Nazirliyə məruzə edilib. Əmr verilib ki, təxirəsalınmaz surətdə “şmon” realizə edilsin, mobil telefon aşkara çıxarılsın. Mən nəzarətçilərlə “sançast”ın qapısından bir qədər kənarda söhbət edən zaman zabitlərdən biri çıxıb, iti addımlarla bizə sarı yeridi. Dərhal ayrılıb, həkimə getmək bəhanəsilə “sançast” istiqamətində addımladım. 5-6 addım yerimişdim ki, zabitin həyacan dolu cümləsini çətinliklə də olsa eşitdim:

-Ala, bu qoca, deyəsən, buradan Eldar Mahmudovla danışırmış. Aləm dəyib bir-birinə...