Seçki 2020: İqtidar öz şanını saxlamağa çalışır

***

-Xalid bəy, son günlər seçkinin nəticələri ilə bağlı etirazlar səngimir. Tək-tək aksiyaların keçirilməsinə imkan yaradılsa da ayın 16-na təyin olunan aksiyanın keçirilməsinə imkan verilmədi. Bu dəfə fərqli taktikadan istifadə olundu. Adətən aksiyada etiraz edənləri əvvəllər həbs edirdilər. Bu dəfə isə aksiyanın təşkilatçıları əvvəlcədən polislər tərəfindən saxlanılaraq müxtəlif rayonlarda buraxıldılar. Bu yeni taktikanın məqsədi nədir?

-Əslində bu, yeni taktika deyil. Əvvəllər də belə bir şeylər olub. Düşünürlər ki, aksiyanı başsız qoymaqla aksiyanın təsirini azalda bilərlər. Yeri gəlmişkən, xəbər yayılanda ki, aksiyanı təşkil edən adamlar aksiyaya qoşula bilmir, təbii ki aksiyada iştirak etmək istəyən insanların sayı azalmağa başlayır. Bu, aksiyanın miqyasına təsir edə bilir. Bu baxımdan bu taktika dəfələrlə istifadə olunmuş bir variantdır. Düşünürlər ki, seçkilərdən zaman keçdikcə seçkilər mövzusuna maraq azalacaq. Seçki ilə bağlı da etirazlar azalacaq. Hakimiyyətin yürütdüyü siyasət bundan ibarətdir.

-Bu dəfə heç kimin həbs olunmaması nə ilə əlaqədardır? Bir çoxu bunu ATƏT DTİHB-nin müşahidəçilərinin hələ ölkədə olması ilə əlaqələndirirlər. Siz bunu nə ilə əlaqələndirərdiniz?

-Seçkilərdə kifayət qədər pozuntular olub. Və ATƏT DTİHB hələ ölkədədir. Bütün baş verənləri müşahidə edir. Təbii ki, bu pozuntuları yola verməyə çalışırlar. Belə bir zamanda üstəgəl həbslərin aparılması kifayət qədər ciddi, altından çox ağırlıqla qalxa biləcəkləri bir addım olardı. Ona görə də indiki mərhələdə həbsləri düşünmürlər.

-Bundan əvvəlki namizədlərin oturaq aksiyasında da həbslər olmasa da amma polisin iştirakçılara və jurnalistlərə kobud davranışının şahidi olduq. Amma rəsmi orqanlar bunu təkzib etdilər. Nədir bu davranış?

-Çox təəssüf ki, bütün suallar hakimiyyətin atdığı addımların izahı ilə bağlıdır. Biz hakimiyyətdə təmsil olunmadığımız üçün onların hərəkətinin məqsədini, səbəbini, motivini bilmirik. Ehtimallarla danışa bilərik. Yeri gəlmişkən, həmin aksiya ilə bağlı MSK sədri Məzahir Pənahovun açıqlamasını  hakimiyyətin yanaşması kimi götürə bilərik. Məzahir Pənahov bu aksiyanı çox gözəl hərəkət kimi qiymətləndirdi. Hətta “mən bu aksiyadan ləzzət aldım” ifadəsini işlətdi. Görünən odur ki, hakimiyyətin yanaşması budur ki, seçki sonrası etirazlarla situasiyanı yumşaltmağa çalışır. Yəni, indiki halda qatı repressiv davranmaq istəmir. Zatən seçkilər çox kobud pozuntularla keçib. Özləri bunu yaxşı bilirlər. Bilirlər ki, seçkilər alınmayıb.  MSK 4 dairənin nəticələrini ləğv edib və açıqlama verir ki, sosial şəbəkələrdə yayılmış videolar əsasında ləğv ediblər. Biri var şikayət verəsən, sübutlar təqdim edəsən, MSK qərar qəbul etsin. Biri də var MSK deyir ki, sosial şəbəkədə yayılmış videolara görə. Yəni, situasiyanı müəyyən qədər yumşaltmağa çalışırlar. Ola bilsin ki, askiya günü rəsmi orqanlar arasında rabitə problemi yaşanıb. Güc tədbiri artıb. Amma, ümumiyyətlə, hakimiyyətin bu seçkidən sonrakı siyasəti bundan ibarətdir ki, situasiyanı yumşaltsın, prosesi uzatsın, gərginlik azalsın. Bu seçkini də bu formada yola versin.

-Bu davranışlarla etirazların qarşısını almaq mümkün olacaqmı?

-Burada açıq deyim ki, daha çox yük etiraz edənlərin üzərinə düşür. Etiraz edənlər nə qədər məqsədyönlü olacaqlarsa, nə qədər israrlı olacaqlarsa, nə qədər ardıcıl etiraz etməyə meylli olacaqlarsa, o zaman hakimiyyət istəyinə çatmaya bilər. Amma çox təəssüf ki, siyasi qüvvələr arasında vahid fikir yoxdur. Eyni zamanda namizədlər arasında koordinasiya və onların birləşdiyi bir struktur yoxdur. Yəni, vahid qərar vermə mexanizmi yoxdur. Ona görə də belə bir durumda hər kəs çəkilib kənarda otura bilər. Belə bir şəraitdə geri çəkilmələr ola bilər, gərginlik azala bilər. Belə olan halda hakimiyyət də istəyinə çatacaq.

-Sizcə, dirəniş olsa hər gün MSK-nın qarşısına toplaşmaqla bu ölkədə nəyisə dəyişmək mümkündürmü?

-Açıq deyim ki, indiki zaman hakimiyyətin həssas dönəmidir. Hakimiyyət kobud bir seçki keçirib. İndi çalışacaq ki, bu kobud seçkinin üzərini malalasın. Daha proqressiv görünsün. Məzahir Pənahovun açıqlamaları boşuna deyildi. Özlərinin hələ də sifətlərini qorumağa çalışırlar. Böyük bir zibildən sonra. Belə bir məqamda narazılar, müxalifət toparlanmalıdır. Müxalifət, namizədlər, narazılar toparlanmalıdırlar və indiki məqamdan fürsət kimi istifadə etməlidirlər. Çünki bu gün hakimiyyəti məcbur etmək lazımdır ki, kobud seçkidən sonra daha kobud səhvlər etsin. Hakimiyyət kobud pozuntuları ard-arda etməklə çıxılmaz duruma düşəcək. Nəzərə almaq lazımdır ki, bu seçkilər hakimiyyət üçün hansı məqsədlə keçirilib. Niyə növbədənkənar keçirilib?Bu, hakimiyyət üçün bir imic layihəsi idi. Ehtimal olunan vəziyyət odur ki, hakimiyyət əl dəyişir və belə bir dönəmdə imic layihəsi olaraq parlament seçkisinə ehtiyac var idi. Bu seçkilər təxminən 2005-ci il parlament seçkilərini xatırladır. İlham Əliyev hakimiyyətə gəldikdən sonra ilk parlament seçkilərində İlham Əliyevin necə prezident olacağı görünməli idi. Həmin dönəmdə də belə bir imic yaradılmışdı. Daha çox namizəd. 2010, 2015-ci illərdə daha az namizəd oldu, 2020-ci ildə yenidən daha çox namizəd oldu. Daha çox insan sifətli bir seçki keçirmək anlayışı var idi. Bu, həmin dövrə oxşayır. Ona görə də bu dəfə də hakimiyyət müəyyən qədər imicini qorumağa çalışır. İmic indi onun üçün çox önəmlidir. Burada dirəniş göstərmək lazımdır. Hakimiyyət 125 dairənin hamısının nəticələrini ləğv etməyəcək və ya ümumiyyətlə, yenidən təkrar seçki keçirəcək. Amma indi hakimiyyətdən daha çox qoparmaq imkanı var. Daha çox fürsətlər əldə etmək imkanı var. Bəzi yerlərdə təbii ki, hakimiyyət heç bir güzəştə getməyəcək. Bəzi yerlərdə isə güzəştə gedə bilər.

-Nə təklif edirsiniz? Vəziyyəti yaxşılaşdırmaq üçün nə etmək lazımdır?

-Birincisi, o namizədlər ki real olaraq seçkiyə gediblər, təşviqat aparıblar, seçicilərin ümidlərini qazanıblar, bu ümidlər uğrunda savaşmalıdırlar. Çünki Azərbaycanda seçki bu seçki ilə bitmir. Bundan sonra da seçki olacaq. Seçicilərə ümid verən namizədlər bu ümidin uğrunda savaşmalıdırlar. Bu, bir mənəvi borcdur. İkincisi, bu mövzuya artıq təmərküzləşmə fürsəti kimi baxılmalıdır. Birləşmə sözünü istifadə etmirəm. Çünki bu birləşmə ifadəsi Azərbaycanda iyrəncləşdirilib. Bu ifadədən o qədər fürcətcil olaraq istifadə olunub ki, bu gün həmin ifadə artıq pis məna verməyə başlayıb. Amma təmərküzləşmə, əlaqələndirmə missiyası ola bilər. Qurumlar, təşkilatlar, namizədlər birləşməlidirlər, fəaliyyətlərinin birgəliyinin yolunu tapmalıdırlar. Bu, təkcə seçkidə iştirak edən qurumlara aid deyil. Seçki bitdi. Seçkidən sonrakı situasiya təkcə seçkidə iştirak edən təşkilatlar, şəxslər üçün deyil, həm də seçkidə iştirak etməyənlər üçün də qalır. Bu seçkilər və bu seçkilərin yaratdığı situasiya həm seçkidə iştirak edən, həm seçkini boykot edən təşkilatlar üçün bir başlanğıc nöqtəsi olar. Bir dayaq nöqtəsi ola bilər ki, oradan dartınaraq hansısa fəaliyyətə başlamaq olar. Burada yenə də spekulyativ yanaşmaları, qurumlararası, daxili umu-küsüləri kənara qoymaq lazımdır. Ümumiyyətlə, narazı namizədlərlə bağlı fikrim odur ki,  əgər ölkədə başqa təmərküzləşmə getmirsə, ən azı narazı namizədlər özləri birləşərək yeni bir strukturlaşma yaratmalıdırlar. Narazı namizədlərin hər dairə üzrə biri və ya bir neçəsi birləşərək belə bir struktur yaratmalıdırlar ki, fəaliyyət göstərə bilsinlər.