Ehtiyatlı olun! Mina

Bakı/18.03.21/Turan: Son zamanlar işğaldan azad olunmuş ərazilərdə mülki şəxslərin minalara düşməsi ilə bağlı məlumatlara tez-tez rast gəlinir.

Sonuncu belə olay martın 16-da Ağdam rayonunun ərazisində baş verib. Piyadalar əleyhinə minaya düşən 6 nəfərdən 2-si ölüb, 3-ü isə yaralanıb. İlk belə hadisə isə ötən ilin noyabrın 28-də qeydə alınıb.

Azərbaycan hərbçilərin arasında da minaların partlamasının nəticəsində həlak olanlar və yaralananlar var.

Bütövlükdə isə 10 noyabrdan bu günə qədər işğaldan azad edilmiş ərazilərdə minaların partlaması nəticəsində 18 nəfər dünyasını dəyşib, 79 nəfər xəsarət alıb.

Ermənistan tərəfi isə bütün bunlara baxmayaraq Azərbaycana hələ də minalanmış ərazilərin xəritəsini təqdim etməyib.

Xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov martın 17-də Slovakiyanın Xarici və Avropa İşləri naziri İvan Korçokla birgə mətbuat konfransında bildirib ki, xəritənin təqdim edilməməsi Azərbaycana qarşı təcavüzün davam etməsidir. O, qeyd edib ki, bu istiqamətdə beynəlxalq təşkilatlar və dünya dövlətləri Ermənistana təzyiqlər göstərməlidir.

Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi, Prezident Administrasiyasının Xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyev özünün tvitterdəki səhifəsində də yazıb ki, Ermənistan minalanmış ərazilərin dəqiq xəritələrini təqdim etməkdən imtina edir. «Ermənistanın məsuliyyətsiz davranışı ciddi qınağa səbəb olmalıdır».

Belə olan halda beynəlxalq təşkilatlar Ermənistana nə kimi təzyiqlər edə bilər? Üçtərəfli bəyanatın bir tərəfi olan və Qarabağda sülhməramlı missiyasını həyata keçirən Rusiya bu məsələdə Ermənistana təpki göstərə bilərmi? Azərbaycan öz tərəfindən hansı addımlar atmalıdır?

Milli Məclisin Müdafiə, Təhlükəsizlik və Korrupsiya ilə mübarizə Komitəsinin üzvü Elman Məmmədov Turana bildirib ki, beynəlxalq təşkilatlar uzun illər ərzində Azərbaycan torpaqlarını işğal edən Ermənistana heç bir təzyiq göstərməmişdi. «Beynəlxalq təşkilatlardan birinin - ATƏT-in uzun illərdir həmsədri olan üç dövlətinin, onlardan biri də Rusiyanın, hansı ki bu gün öz üzərinə sülhməramlılıq missiyasını götürüb, 1992-93-cü ildən 44 günlük müharibəsinə qədər dövründə Ermənistana münasibətlərinə nəzər salaq. Düzdür, bunlar həmişə müəyyən məsələlərdə güya ki, Ermənistana xəbərdarlıq ediblər, güya ona təsir göstərmək üçün «BMT-nin məlum 4 qətnaməsini icra etməlisən» deyiblər. Ancaq onlar bunu sözlə və səmimi yox, riyakarlıqla ediblər».

Deputatın fikrincə, beynəlxalq təşkilatlar və dövlətlər Ermənistanın BMT-nin qətnamələrini icra etməsi üçün heç bir real tədbir görməyiblər. «Həmin beynəlxalq təşkilatlar, həmsədr dövlətlər Ermənistanın işğalçılıq siyasətindən əl çəkməsi və torpaqlarımızdan çıxması üçün uzun illər ərzində Ermənistana bir cümləylə də olsun sanksiya tədbiq etdilərmi? Etmədilər. Dünyanı idarə olunmasında güc mərkəzləri olan bu üç dövlət bir cırtdan işğalçı dövlətə nəyisə etməyə məcbur edə bilmirdi? Bilərdi, ancaq etmirdilər».

Komitə üzvü vurğulayıb ki, bu gün də həmin qeyri-səmimilik qüvvədədir. «Rusiya ilə bizim çox yüksək səviyyədə dostluq, əməkdaşlıq, tərəfdaşlıq münasibətlərimiz var. Ancaq Rusiya həmişə olduğu kimi ermənilərin nazı ilə oynamaqla məşğuldur. Əgər Rusiya bu vasitəçilik, sülhməramlılıq missiyasını boynuna götürübsə və üçtərəfli razılaşmada rəsmi təmsil olunursa, Ermənistanı minalanmış ərazilərin xəritəsini Azərbaycana verməyə məcbur edə bilmir? Edə bilər».

E.Məmmədov hesab edir ki, Ermənistana təzyiq etmək üçün real addımlar atmaq lazımdır. «Bu bir neçə ay ərzində Rusiya dövləti ermənilərə nə qədər humanitar yardım daşıyıb. Laçın dəhlizindən erməni terrorçu qruplarının sərbəst gedib-gəlməsini təmin edən kimdir bu gün? Həmin o Rusiya sülhməramlılarıdır. Demək Rusiya Ermənistana nə istəsə elətdirə bilər. Sadəcə deyir ki, bir deyirik, onlar eləmir. Sən o Laçın dəhlizini bağla, onların o əməkdaşlıq etdiyin Arutyunyanı, Balasanyanı qandalla, qoy içəri, gör Ermənistan verir o xəritələri, yoxsa yox? Təbii ki, verəcək. Yəni söz başqa şeydir, tədbir görmək isə başqa».

Deputat qeyd edib ki, Azərbaycan özündən asılı hər şeyi edir. «Dövlət başçısı da, Fövqəladə Hallar Nazirliyi, Daxili İşlər Nazirliyi, Müdafiə Nazirliyi də vaxtaşırı əhalimizə xəbərdarlıq edir ki, işğaldan azad olunmuş ərazilərə icazəsiz səfərlər etməyin. Gərək insan özü həyatını təhlükəyə atmasın və xəbərdarlıqlara ciddi riayət etsin. Azərbaycan dövləti qardaş Türkiyə ilə birlikdə, Rusiyadan gələn bir qrup istehkamçılar da əraziləri minalardan təmizləməsi ilə çox ciddi məşğuldur».

E.Məmmədov vurğulayıb ki, Ermənistan tərəfinin xəritələrin verəcəyinə ümid etmək olmaz. «Versələr də bəlkə bir saxta xəritə düzəldib verəcəklər. Buna etibar etmək olmaz».

Politoloq Ərəstun Oruclunun fikrincə isə istər Prezident İlham Əliyevin fevralın 26-da mətbuat konfransı zamanı Rusiya sülhməramlıların anlaşmanı pozaraq Dağlıq Qarabağa xarici vətəndaşları buraxması haqda səsləndirdiyi fikir, istərsə də Ceyhun Bayramovun ATƏT-ə və BMT-yə silahlıların Ermənistandan Qarabağa buraxılması haqda ünvanlanmış məktubu göstərir ki, Azərbaycanla Rusiya sülhməramlıları arasında ziddiyyətlər yaranıb.

O, AzadlıqRadiosuna bildirib ki, Rusiya faktiki olaraq Ermənistana minalanmış ərazilərin xəritələrinin verilməsi yönümdə heç bir təsir göstərmir. «Əks halda Rusiya buna çox asanlıqla nail ola bilərdi».

Ekspert qeyd edib ki, burada iki məqam var. «Birinci 10 noyabr bəyanatla bağlıdır. Orada iki bənd var ki, hansılara Azərbaycan tərəfi dolayısı ilə istinad edərək Rusiyadan Ermənistana təzyiq göstərməyə tələb edə bilər. Bu, 6-cı bənddir, çünki orada yolların açılması, daşımaların, insanların hərəkətlərin təhlükəsizliyinin təmin olunması göstərilib. Bunu birbaşa təmin edən tərəf sülhməramlı adlandırılan Rusiya ordusudur. Və 9-cu bənd, harda ki, iqtisadi və nəqliyyat əlaqələrinin bərpası, blokadasının qaldırılması göstərilib».

Ekspert hesab edir ki, Azərbaycan Rusiya tərəfinə məsələ ilə bağlı müraciət edib. «Amma oradan cavabın gəlməməsi heç də yaxşı niyyətdən xəbər vermir».

A. Oruclu qeyd edib ki, Azərbaycan ötən ilin noyabrın 10-da bu münaqişənin dayandırılmasına gədəndə heç bir beynəlxalq təşkilatı nəyinki nəzərə almadı, onlara məlumat belə vermədi. «Azərbaycan prezident səviyyəsində rəsmi şəkildə bəyan edirdi ki, ATƏT-in Minsk Qrupu həmsədrlər formatında öz missiyasını yerinə yetirmədi və bundan sonra bu missiya lazım deyil. Bu yanaşma beynəlxalq təşkilatlarında Azərbaycanın etimadını azaldıb».

Politoloqun fikrincə, buna görə Azərbaycana beynəlxalq təşkilatlardan iki cür cavab ola bilər. «Biri – «siz Rusiya ilə anlaşmısınız və bizi bəyanatla bağlı məlumatlandırmamısız, mandatımız olmadan sülhməramlıları buraxmısız ölkəyə, indi problemləri də onlarla həll edin» ola bilər. Amma məncə belə yanaşma olmayacaq, çünki Qərb dövlətlər Rusiyanın regiona təsirini azaltmağa çalışacaqlar. Ona görə BMT və ATƏT bu işə qoşula bilər. Amma bunun nə dərəcədə effektiv olacağını demək çox çətindir».