Media-icmal 09.04.20

Koronavirus pandemiyasına qarşı aparılan mübarizə, mümkün bahalaşmaya qarşı çağırış, əhalinin alıcılıq qabiliyyətinə baxış, gülçülük sahəsində vəziyyət və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.

“Azərbaycan” qəzeti “Məqsəd əhalinin sağlamlığını və təhlükəsizliyini təmin etməkdir” sərlövhəli məqalədə Azərbaycanda koronavirus pandemiyasına qarşı aparılan mübarizəni dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, vətəndaşların pandemiyaya çevrilən koronavirus (COVID-19) infeksiyasından qorunması Azərbaycan dövləti üçün ən prioritet məsələdir.

Müəllif əlavə edir ki, bu virus bütün dünyada yayılıb, bir çox ölkələr onun qarşısını ala bilmir, Azərbaycanda ilk günlərdən mübarizə məqsədilə sosial izolyasiya tədbirləri həyata keçirildi.

Məqalədə vurğulanır ki, əvvəl virusa yoluxma xaricdən gələnlər arasında müşahidə edilirdisə, sonradan daxildə də bir-birini yoluxdurma halları baş verdi.

Müəllifə görə, xəstəliyin artımına səbəb isə virusun aqressiv və yoluxma sürətinin yüksək olması ilə yanaşı, əhalinin əksər hissəsinin xüsusi rejim qaydalarının tələblərinə əməl etməməsi olub.

“Ona görə də insanların bir-biri ilə yaxın əlaqələrini minimuma endirmək, bununla da infeksiyaya yoluxmanın sürətini azaltmaq məqsədilə ölkə ərazisindəki xüsusi rejim dövrü aprelin 5-dən 20-dək gücləndirilib.

Müəllifin fikrincə, ölkə daxilində gediş-gəlişin məhdudlaşdırılması, Bakıda metronun bağlanması kimi tədbirlər də məhz vətəndaşlar arasında təmasın dayandırılmasına xidmət edir.

Daha sonra müəllif bildirir ki, xəstəliyin yayılmasının qarşısının alınmasında hər bir vətəndaşın üzərinə böyük məsuliyyət düşür, əgər onlar evdə qalsalar, karantin rejiminin tələblərinə əməl etsələr koronavirus infeksiyasının da yayılmasının qarşısı alınar.

Müəllif bunu da xüsusi qeyd edir ki, prezident İlham Əliyev bütün çıxışlarında hər bir vətəndaşı məsuliyyətli olmağa çağırır və aprelin 6-da Sumqayıtda tibbi maska istehsal edəcək müəssisənin açılışındakı çıxışından sitat gətirir: “Aprelin 5-dən qüvvəyə minmiş yeni karantin qaydalarının bir məqsədi var ki, bu xəstəlik Azərbaycanda geniş yayılmasın. Aprelin 5-nə qədər vaxtaşırı qəbul edilmiş qərarlar və yeni qaydalar bu məqsədi daşıyır”.

“Yenisabah.az” da isə “Deputatdan hökumətə təcili çağırış: Bahalaşma başlayıb..” sərlövhəli məqalədə müəllif ərzaq məhsullarındakı bahalaşma barəsində deputat Vahid Əhmədovla söhbətləşir.

Müəllifin deməsinə görə, ölkədə vacib ərzaq məhsullarının və meyvə-tərəvəzin qiymətlərində kəskin bahalaşma müşahidə edilir: “Məsələn, karantindən əvvəl marketlərdə 80-90 qəpiyə aldığımız kartof indi 1,20 qəpik, 70-80 qəpiyə aldığımız soğan indi 1,40 qəpikdir. Bir həftə əvvəl 12 manata olan yağ artıq 14,50 qəpiyədir. Şəkər tozunun, un məmulatlarının da qiymətlərində artım var. Unun qiyməti isə daha sürətlə qalxır. Strateji məhsul olan unun karantindən əvvəl 50 kiloluq kisəsi 25-26 manat idisə, artıq 32-33 manata yüksəlib”.

Müəllifə görə, unun bu qədər bahalaşması digər bir çox ərzaq məhsullarının da qiymətini bahalaşdıracaq, çörəyin qiymətini indiki vəziyyətdə saxlamaq mümkün olmayacaq.

Müəllif vurğulayır ki, prezident İlham Əliyev artıq bəyan edib ki, süni bahalaşma yaradılması xəyanət kimi qəbul ediləcək.

Deputat V.Əhmədov deyir ki, indiki bəzi şərtləri nəzərə almaqla hökumət bir sıra məhsulların qiymətinin artımını mütləq dayandırmalıdır: “İlk növbədə indiki vaxtda çörək, un məmulatları, şəkər, ət məhsullarının qiymətində artıma icazə verilməməlidir. Hökumət təcili müdaxilə etməsə qiymət artımı gedir və gedəcək, bahalaşmanın qarşısını almaq mümkün olmayacaq”.

Deputata görə, bahalaşma gəlirlərindən məhrum olan, evində vəsaiti qalmayan insanları evinə zəruri ərzaqları almaqdan məhrum vəziyyətə salaraq  çox ağır və xoşagəlməz halları meydana gətirər.

V.Əhmədov koronavirus pandemiyası ilə bağlı spirtə, tibbi maskaya artan tələbat fonunda bu ləvazimatların apteklərdə tapılmamasını möhtəkirliyin nəticəsi sayır: “Hər kəs bilməlidir ki, indiki vaxtda xalqı yox, özünü düşünüb əlindəki imkandan möhtəkirlik üçün istifadə xalqa xəyanətdir, xəyanətin də ağır hüquqi cəzası var.

“Bizimyolinfo.az”da yer alan “Azərbaycanda vitrinlərin dolu qalması yaxşı əlamət deyil” sərlövhəli məqalədə müəllif bu vəziyyətin nə ilə bağlı olmasını iqtisadçı-eskpert Qaşqay İsmayılla araşdırır.

Q.İsmayıl hesab edir ki, supermarketlərdə vitrinlərin dolu olması yaxşı haldır, amma bu dolu almağın səbəbi heç də ürəkaçan deyil: “Əgər Qərb ölkələrində, elə Rusiyanın özündə insanlar arabalarla alış-veriş edirdilərsə, bizimkilərin əksəriyyətinin gücü cüzi alverə çatır - Azərbaycanda satışda əmtəə-mal problemi yoxdur, amma dövriyyədə pul problemi mövcuddur”.

Q.İsmayıl bu vəziyyəti artıq tarixə dönmüş SSRİ-nin son illəri ilə müqayisə edir: “SSRİ dövrünün durğunluq illərindən başlayaraq bu problemin əksi mövcud idi. Pul var idi, amma almağa mal tapılmırdı və həmin disbalans böyük bir ölkənin süqutuna gətirən amillərdən biri oldu. Hazırda Azərbaycan iqtisadiyyatında da bu balansın pozulması yaxşı heç nə vəd etmir. Hökumət yeganə məqsəd olaraq manatın kursunu saxlamaq və inflyasiyanın qarşısını almaq xətti tutub. Bu isə sonuncu istehsal sahələrinin də sıradan çıxmasına, kənd təsərrüfatının, xüsusən heyvandarlığın rentabelsiz olmasına gətirib çıxarır”.

Ekspertə görə, hökumətin bu yoldan imtina etmək istəməsi barədə siqnallar var, pul bazası üzərində əməliyyatların qısa faizli kreditlərlə əvəz etməyi düşünür.

Q.İsmayıl hesab edir ki, bu düzgündür, amma effektiv kreditləşmə, ilkin istehsalın yaranması üçün daxili bazarda alıcılıq qabiliyyəti artmalı və milli valyutanın kursu dəyişməlidir. Əgər pul bazası 20 milyard manata çatarsa (bu isə manatın dollara olan kursunun təqribən 1 dollar-3 manat cıvarında olmasını tələb edir), bundan sonra daxili istehsalı və istehlakı kreditləşdirmək, idxaldan asılılığı azaltmaq istiqamətindəki addımlar fayda verməyə başlayacaq”,-  o qeyd edib.

“Müsavat.com” da yer alan “Koronavirus pandemiyası qərənfil bazarını da ağlar qoyub” sərlövhəli məqalədə isə müəllif Azərbaycanda gülçülük sahəsinin vəziyyətini dəyərləndirir.

Müəllifə görə, koronavirus pandemiyasının müflis duruma saldığı sahələrdən biri də gülçülükdür, belə ki, Bakı kəndlərində qərənfil əkib Rusiya bazarlarında satanlar hazırda çox çətin durumdadırlar: “Onlar min bir əziyyətlə əkib-becərdikləri qərənfilləri istixanalardan toplayıb zibil yeşiklərinə atmaq məcburiyyətindədirlər. Bəli, məhz belədir. Moskva bazarlarında satılmalı olan qərənfillər bu günlərdə Kürdəxanı qəsəbəsinin küçələrindəki zibil yeşiklərində qalaqlanıb”.

Müəllifin deməsinə görə, gül istehsalçıları bütün ümidlərini koronavirusun  çəkilib getməsinə, Rusiya bazarına gedən yolların açılmasına bağlayıblar.

“Koronavirusa görə yolların bağlanması evimizi yıxdı. Qərənfili yığıb dəstələmişdik, xəbər gəldi ki, bəs yollar bağlandı. Bir dəstədə 25 qərənfil olur, qapıda dəstəsini 5 manatdan satırdıq. Qərənfil də belə güldür ki, gərək qönçəsini yığasan. Çünki Rusiyaya çatana qədər gül artıq satışa hazır vəziyyətdə olur. İistixana sahibi deyir ki, qərənfil əkib-becərmək üçün bu mövsümdə 6-7 min manat xərci çıxıb. Əlimizdə nə pul vardı, dostdan-tanışdan borc alıb işi birtəhər ərsəyə gətirdik. İndi də bu koronavirus hoqqası ortaya çıxdı. Heç bilmirik necə olacaq. Adam var ki, 100 min qərənfil sifarişi vardı, indi hamı başına döyə-döyə qalıb. Dövlət bizə yardım eləməsə, batdıq. Özümüz də batıb-gedəcəyik, ətrafımızda olan, bu işdən pul qazananlar da müflis olacaq”.