Media-icmal 11.08.18

Ölkə iqtisadiyyatının yeni inkişaf mərhələsində olması, Türkiyədəki və Rusiyadakı Azərbaycan sərmayələrinin gələcək taleyi, elektrik sayğaclarına kənar müdaxilə ehtimalı müzakirələri və s. məsələlər bugünkü (11 avqust. 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Azərbaycan dünya reytinq təşkilatlarının hesabatlarında

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan iqtisadiyyatının yeni yüksəliş mərhələsi başlayır" sərlövhəli məqalədə ölkə iqtisadiyyatının perspektivini dəyərləndirir.

Müəllif iqtisadiyyatın artacağını beynəlxalq reytinq agentliklərinin hesabatlarındakı proqnozlara istinadən bildirir.

Bu mənada müəllif ilkin olaraq "Moody's" agentliyinin son hesabatına istinad edir: "Proqnozlarımıza görə, bu il Azərbaycanda ümumi daxili məhsulun artımı 1,5 faiz, 2019-cu ildə 3 faiz təşkil edəcək. Bu, neft məhsullarının qiymətinin yüksəlməsi və Azərbaycan məhsullarının ixracının artması ilə bağlıdır".

Yazı müəllifi deyir ki, son iki ildə Azərbaycanda həyata keçirilən iqtisadi islahatların da əsas hədəfi iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi, investisiya qoyuluşunun artırılması, qeyri-nrft sektorunun ixrac imkanlarının genişləndirilməsi olub.

Müəllif deyir ki, prezident İlham Əliyevin "Qeyri-neft məhsullarının ixracının stimullaşdırılması ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında" 18 yanvar 2016-cı il və "Qeyri-neft məhsullarının ixracının təşviqi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında" 1 mart 2016-cı il fərmanı və s. hüquqi sənədlər Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun inkişafında artıq yeni mərhələnin başlandığını göstərdi: "Məhz bunun nəticəsidir ki, 2018-ci ilin 6 ayı ərzində qeyri-neft sektoru üzrə ixrac 846,5 milyon dollar təşkil edib".

Müəllifin deməsinə görə, 2017-ci ilin yanvar ayından 2018-ci il iyunun 30-dək "Azexport.az" portalına ixrac sifarişlərinin artması, qeyri-neft ixracının artırılmasına dövlət dəstəyinin davam etməsi də yeni mərhələnin təsdiqidir.

Müəllif Azərbaycan iqtisadiyyatının 2018-ci ildən 2021-ci ilə kimi 3% artacağı barədə daha bir əsas kimi "Standard & Poor's" reytinq agentliyinin bir həftə öncə yayılan hesabatındakı proqnozları göstərir.

Müəllif hesabata istinadən növbəti 4 ildə qaz ixracının tədricən artacağını vurğulayır və bu layihənin daha geniş iqtisadi fəallığı özündə ehtiva etdiyini bildirir.

Məqalədə deyilir ki, "Fitch Ratings" beynəlxalq reytinq Agentliyi isə Azərbaycanda mövcud olan geniş sosial və siyasi sabitliyin davam edəcəyini proqnozlaşdırır.

Belə ki, neftin yüksək qiymətləri, "Cənub" qaz dəhlizi layihəsinin reallaşması və "Şahdəniz" qaz-kondensat yatağının ikinci mərhələsində hasil edilən karbohidrogen ehtiyatları ixracatının artması buna təkan verəcək.

Müəllifə görə, bütün bunlar bir daha təsdiq edir ki, Azərbaycanın son 15 ildə böyük inkişaf yolu keçməsi, dünyanın ən mötəbər reytinq təşkilatlarının hesabatlarında irəliləməsi prezident İlham Əliyev tərəfindən aparılan kompleks iqtisadi islahatlar siyasətinə beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən verilən yüksək qiymətdir.

Ekspertdən sərmayələri geri çəkmək çağırışı

"Modern.az" saytında isə "Azərbaycan Rusiya və Türkiyədən sərmayələri geri çəkməlidir" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Sayt Türkiyə və Rusiyada lirə və rublun sürətlə dəyərsizləşməsi fonunda Azərbaycanın bu ölkələrdəki sərmayələrinin gələcək taleyilə bağlı iqtisadçı-ekspert Qubad İbadoğlunun düşüncələrinə yer verir.

"Son günlər türk lirəsi və rublun ABŞ dollarına nisbətdə dəyər itirməsi sürətlənib. Belə ki, bu günə olan məlumata görə, artıq 6 lirə və ya 67 rubl 1 dollara dəyişdirilir. Bu, son hədd deyil və bu proseslər Azərbaycanın idxalda 2 əsas ticarət tərəfdaşının iqtisadiyyatında baş verir. Odur ki, manata və bütövlükdə qeyri-neft sektoruna təzyiqlər daha da çoxalır". Bunu sayta iqtisadçı ekspert Qubad İbadoğlu bildirir.

Ekspert vurğulayır ki, Azərbaycan Dövlət Neft Fondunun (ARDNF) cəmi investisiya portfelində rus rublu 1,1 faiz, türk lirəsi isə 1 faiz təşkil edir:

Q.İbadoğlu deyir ki, Fondun vəsaitlərinin 47,1 faizi dollarla, 35,7 faizi avro ilə, 5,1 faizi isə ingilis funtu ilə saxlanılır və bu valyutalar arasında avro və funt sterlinqin ABŞ dollarına nəzərən ucuzlaşması fonunda itkiləri dolların möhkəmlənməsindən qazanclar kompensasiya edir : "Lakin son zamanlar türk lirəsinin sürətlə dəyər itirməsi, rublun isə "Amerikanın təhlükəsizliyinin Kremlin aqressiyasından müdafiəsi üzrə Akt" ("Defending American Security from Kremlin Aggression Act) adlanan sənədin mətni açıqlanandan sonra ABŞ dollarına nisbətdə məzənnəsinin ucuzlaşması Fondun valyuta səbətinin gəlirliliyini azaldır".

Ekspert xüsusi olaraq vurğulayır ki, ABŞ prezidentinin Konqresə təqdim etdiyi Rusiyanın sanksiyaya məruz qalacaq şirkətləri arasında Azərbaycanın da sərmayəçisi olduğu VTB bankın adı diqqətdən kənarda qala bilməz: "Məsələ burasındadır ki, Dövlət Neft Fondunun bu bankda 500 milyon dollarlıq sərmayəsi var. Bundan əlavə ARDNF Moskva şəhərinin biznes mərkəzi "Tverskaya 16" ünvanında yerləşən və satış dəyəri 133 milyon ABŞ dolları təşkil edən "Qalereya Aktyor" ofis-ticarət mərkəzinə də sahibdir və onu idarə edir. Rusiyanın maliyyə bazarlarında başlayan ucuzlaşma bu sərmayəni də dəyərdən salmaqla yanaşı, ondan əldə edilən gəlirləri dollar ifadəsində azaldır".

Q.İbadoğlu qeyd edir ki, Rusiyadan və Türkiyədən sərmayələr geri çəkilməlidir və xatırladır ki, Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin əsas sərmayələri Türkiyə iqtisadiyyatındadır: "Hazırda lirənin gündə bir neçə dəfə dəyər itirməsi, Türkiyə maliyyə bazarlarında gedən proseslər ARDNŞ-nin sərmayələrini də risk altına qoyur. Bununla yanaşı hər iki ölkənin iqtisadiyyatında və banklarında olan Azərbaycan mənşəli şəxsi sərmayələr də təhlükə qarşısındadır.

Ekspert bundan çıxış yolu kimi Rusiyadan və Türkiyədən sərmayələrin geri çəkilməsı çağırışı edərək əks halda Azərbaycanın itkilərinin daha çox olacağı və manatın da qoruna bilməyəcəyi barədə xəbərdarlıq edir.

Elektrik sayğaclarına müdaxilə müzakirələri...

"Bizimyol.info" saytında isə "Elektrik sayğaclarına müdaxilə edilir? Yalnız istehsalçı şirkət müdaxilə edə bilər" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Saytda son aylarda "Azərişıq"ın göndərdiyi bildirişlərdəki məbləğin real enerji sərfiyyatına uyğun olmaması barədə "Multimedia" QHT rəhbəri Osman Gündüzün düşüncələrinə yer verilir və bu iddiaya ekspertlərin mövqeləri əksini tapır.

O.Gündüzün deməsinə görə, "ağıllı sayğac"larla bağlı qısa bir araşdırma aparandan sonra qənaəti budur ki, son aylarda "Azərişıq"ın göndərdiyi bildirişlərdəki məbləğin real enerji sərfiyyatına uyğunluğundan şübhələnməyə müəyyən əsaslar var.

O.Gündüz iddia edir ki, şübhələr problemin elektronika, billing, insan amili və ya kənar müdaxilə ilə əlaqəli ehtimalını göstərir: "Yəni, mediada müzakirəyə çevrilən çoxsaylı şikayətlər şübhələnmək üçün əsas verir ki, əslində evlərdəki elektrik avadanlıqları az enerji sərf edib, "ağıllı sayğac" bunu çox göstərib. Daha doğrusu, sayğac texniki səbəbdən və ya məqsədyönlü sərfiyyatı düz hesablamayıb".

O.Gündüz deyir ki, "Azərişıq"ın hələlik problemi riyaziyyat üzərinə gətirməklə, yəni, yay fəsli, evlərdə kondisionerlərin uzunmüddətli işləməsi və s. izah etmək istəyir: "Şübhələr isə problemin riyaziyyatla deyil, elektronika, billing, insan amili və ya kənar müdaxilə ilə əlaqəli ola biləcəyini deyir. Qısa araşdırmadan da görmək olar ki, belə bir problem çox yerlərdə olubmuş".

QHT rəhbəri araşdırmasına istinadən deyir ki, "ağıllı sayğac"lara qarşı ciddi ittihamlar kifayət qədər olub, hətta bəzi ölkələrdə geriyə, köhnə sayğaclara keçid də təklif olunub.

O.Gündüz iddia edir ki, "ağıllı sayğac"larda sistem elə qurulub ki "Azərişıq" uzaqdan sayğaca müdaxilə edə və onu dayandıra bilər.

O.Gündüzə görə, problemə səbəb bu variantları ola bilərr: "Ya "ağıllı sayğac"ların özündə problem var, standarta uyğun deyil, hansısa səbəbdən iş prinsipi pozulub, sərfiyyatı düz hesablamır. Ya, "Azərişıq"ın informasiya sisteminə kənardan qanunsuz müdaxilə olub. Ya, insan amili rol oynayıb, yəni manual olaraq sayğaclara kənar müdaxilə baş verib, ya da "Azərişıq"ın real billing sistemində və ya ötürmə kanallarında problem yaşanıb. Hansısa səbəbdən məlumatların ötürülməsində kəsinti olub, rəsmilər də ortalama hesablaşma aparıblar və bu ortalama hesablamalar üzrə olan bildirişlərdə də əvvəlkilərlə müqayisədə ciddi fərqlər olub. Daha çox bu variant inandırıcıdır".

Sayta açıqlama verən "Azərişıq" ASC SMS sayğaclar şöbəsinin rəisi Araz Məmmədzadə isə sayğacın sərfiyyat göstəricisini dəyişmək və ya silməyin mümkün olmadığını deyir: "Kiminsə subyektiv fikri sosial şəbəkələrdə yayılır və yoxlanmadan, araşdırılmadan bu fikrə yanaşma olur. Bu barədə edilən şikayətlər araşdırıldı və məlum oldu ki, bu, sadəcə olaraq abonentin öz sərfiyyatıdır".

Onun sözlərinə görə, sayğacın sərfiyyat göstəricisini dəyişmək və ya silmək olmur, müdaxilə formasını isə ancaq sayğac istehsalçıları bilirlər.

Sayta açıqlama verən "Azərişıq" ASC mətbuat xidmətinin rəhbəri Tanrıverdi Mustafayev isə sərfiyyatın çoxalmasını havaların isti keçməsilə əlaqələndirib.