Ekspert: �Azərişıq� şübhəli hesabların səbəblərini araşdırmalı və açıqlama verməlidir�

Avqustun 9-da Contact.az-da "İstehlakçılar elektriklərin vədlərinə inanmırlar" sərlövhəli məqalə dərc edilib. Məqalədə vətəndaşlardan istifadə etmədikləri elektrik enerjisinə görə kütləvi şəkildə pul tutulmasından bəhs edilir. Hesab-qəbzlərdə göstərilən vəsaitin məbləği hər zaman olduğundan iki dəfə çox göstərilib, halbuki, bəzi bakılılar yayı ya bağda olublar, ya da səfərlərdə. Facebook-da yerləşdirilən məqalənin altında oxucular elektrik enerjisi istehlakına görə öz hesabları haqda bilgi veriblər:

Lalə Hüseynova: Çaş-baş qalmışıq, məbləğ kəskin şəkildə artırılıb.

Rəna Xəlilova: Bizdə də eyni vəziyyətdir, uzun müddət evdə olmadığım zamanlarda da sayğaç işləyir.

Könül Nadirli ötən ay da mənzilində indi işlətdiyi elektrik cihazını işlədib, ancaq 20 manatlıq hesab alıb, halbuki, əvvəlki aylar bu rəqəm 14 manatı ötməzdi.

Bu məqalə müəllifinin qohumu problemə qayıtmaq niyyətimizin olduğunu bildikdə dedi ki, ötən ay onun ailəsi iki həftə Bakıdan uzaqda dincəlib. Ancaq işıq şirkətindən aldıqları qəbzdə 30 manat borc göstərilib. Bu, ailənin evdə keçirdiyi aylarda olduğundan çoxdur.

Facebook-da çoxsaylı məlumatlar var, vətəndaşlar elektrik enerjisi şirkətindən yüksək məbləği göstərən qəbzlər aldıqlarından şikayətlənirlər. Никат Enserov hər ay ən azı 20 manatlıq hesab qəbzi alıb, iyulda isə bu 65 manat olub. Mehriban Fərəcova bir ay evdə olmayıb, qayıdanda isə qapısında 35 manatlıq qəbz görüb. "Bu, necə olur?"

Orxan Məmmədov: "Niyə elektrik enerjisinə görə qiyməti qaldırıblar? Nardaranlılara işığa görə 42 mln. manat borcu bağışladılar. Niyə bizə bağışlamırlar? İyul ayına görə 144 manat yazıblar. Həmişə 100 manatdan çox olmur. Bəlkə boykot eləyək, heç birimiz ödəməyək? Bəlkə o zaman borcu silərlər?

Bəziləri şişirdilmiş məbləği ödəməmək və məhkəməyə müraciət etmək niyyətində olduqlarını bildirir.

Yusif Ağayev baş verənlərlə bağlı öz mülahizələrini yürüdür: danışır ki, beynəlxalq təşkilatlardan birinin rəhbəri həbsdə olan "çox yüksək vəzifəli müəllimin" mənzilində ofis yerləşdirib: "şəhərin mərkəzində qədimi binada böyük mənzildir. Təəccüblü deyil ki, onlar orada sayğac tapa bilməyiblər. Rəhbər vəziyyətə aydınlıq gətirilməsi üçün müvafiq idarəyə gedib. Və orada heyrətə gəlib: "Nə sayğaç, sayğac nədir, axı bu, Müəllimin evidir!!!". Yəni, "Azərişıq" şirkəti vəzifəli vətəndaşların işlətdiyi elektrik enerjisinin pulunu sadə vətəndaşlardan alır.

Turan İnformasiya Agentliyi "Azərişıq"ın birbaşa sayğaclarla işləyən texniki işçisinə sual verib. Etik normalara görə, mənbənin adını açıqlamırıq. Ekspert deyib ki, onların qurumu vətəndaşlara şişirdilmiş məbləğin göndərilməsilə bağlı gizli əmr verməyib.

Vətəndaşlardan sayğacda göstərilən məbləğdən çox məbləğ tələb etmək mümkün deyil, çünki hər kəs sayğacın göstəricisinə baxa bilər və verilən qəbzləri yoxlaya bilər. Vahid mərkəzdən elektrik enerjisini ödəməyə görə plastik kartların istifadə olunduğu sayğacları idarə etmək olar. İstənilən konstruksiyalı sayğac həqiqətən istifadə edilmiş elektrik enerjisinin həcmini göstərir, yalan söyləyə bilməzlər", - "Azərişıq"ın işçisi bildirib.

Telekommunikasiya sahəsində ekspert Osman Gündüz azərbaycanlıların kütləvi problemini öyrənib. Bu sahə üzrə ekspertlərin və ictimai təşkilatların ("Azərişıq"ın mətbuat xidmətinin rəhbəri bildirib ki, şirkət abonentləri aldatmır) susmasına təəssüf edən O.Gündüz öz araşdırmalarının yekunlarını bölüşüb.

Kütləvi saxtakarlıq yoxsa texniki problem?

"Ağıllı sayğaclar" barədə bütün bilgiləri öyrəndikdən sonra o, qərara gəlib ki, şişirdilmiş məbləğlərin çox olması abonentlərin "Azərişıq"dan aldıqları göstəricilərin dəqiqliyinə şübhə doğurur. "Ağıllı sayğaclar" ya səhv edir, ya da sayğacların qeyri-real göstəriciləri verməsi məqsədyönlü şəkildə təşkil edilib.

Azərbaycanlı abonentlərin üzləşdikləri problem "ağıllı sayğaclar" tətbiq edən digər ölkələrdə də müşahidə edilib. Bəzi ölkələrdə hətta həmin qurğulardan imtina etməyə və əvvəlki, sadə modifikasiyalı sayğaclara qayıtmağa məcbur olublar.

"Ağıllı sayğaclar" əvvəlkilərdən onunla fərqlənir ki, müasir qurğuların ekranında məlumatlar əks olunur, yaddaş var, gündəlik elektrik enerjisi xərci avtomatik olaraq mərkəzi serverə, yəni, "Azərişıq"a daxil olur. Sistem elə qurulub ki, şirkət elektrik və ya mobil-şəbəkə rabitə kanallarının vasitəsilə "ağıllı sayğaclar"ı dayandıra və idarə edə bilər.

Ekspert baş verənlərlə bağlı aşağıdakıları ehtimal edir: elektronik günahkardır, səbəb bilinqdədir, insan amili və ya kənardan müdaxilə var. Buradan da aşağıdakılar meydana çıxır, O.Gündüz qeyd edir:

1."Ağıllı sayğaclar" düzgün işləmir, həmin qurğuların işi standartlara uyğun deyil, iş prinsipi pozulub, odur ki, hesablama düzgün aparılmır.

2. "Azərişıq" sisteminə qanunsuz kənar müdaxilə edilib. Sayğaclardan gələn informasiya digər bilinq sisteminə yenidən göndərilir, başqa hesablama aparılır. Ekspert xatırladır ki, vaxtilə ölkənin beynəlxalq telefon trafikinə müdaxilə nəticəsində milyonlarla vəsaiti qanunsuz mənimsəmişdilər.

3. İnsan amili rol oynayır, yəni, sayğacların işinə əl ilə, manual üsulla müdaxilə olunur. Lakin problem kütləvi hal aldığından üçüncü variant real görünmür.

4. Ola bilsin ki, "Azərişıq"ın bilinq və ötürücü sistemində texniki problem baş verib, sayğaclardakı məlumatların mərkəzə ötürülməsində sorun yaranıb. Dəyən zərərin ödənilməsi üçün rəsmi xadimlər abunə haqlarının manual yolla yığımının artırılmasını, bu yolla vətəndaşlardan tutulmalı olan orta məbləğin formalaşdırılması barədə göstəriş veriblər. O.Gündüz bu variantı daha mümkün hesab edir.

5.Ekspert sosial şəbəkələrdə müzakirə olunan variantı çox riskli hesab edir, belə ki, aldadılan abonentlər istehlakçıların "Azərişıq" tərəfindən məqsədyönlü şəkildə aldadılması və bununla da öz investisiya xərclərini kompensasiya etmək istəməsi barədə fikirlər irəli sürürlər. "Texniki-texnoloji baxımdan bu, mümkündür, ancaq bu yol şirkət üçün çox risklidir, odur ki, ağlabatan görünmür".

O.Gündüz "Azərişıq"dakı və standartların yerinə yetirilməsinin yoxlanması ilə məşğul olan digər dövlət qurumlarındakı "ağıllı sayğaclar"ın, bilinq və digər sistemlərin öyrənilməsini və yoxlanmasını təklif edir. Ancaq bu yolla şübhələrə son qoymaq və xalqın elektrik enerjisi şirkətinin işinə olan etimadını bərpa etmək olar", - O.Gündüz vurğulayıb.--0--