Media-icmal 12.10.18

Ölkədə müasir nəqliyyat infrastrukturunun qurulması, manatın məzənnə sabitliyinin səbəbləri və əhalinin təbii artımının azalması və s. məsələlər bugünkü (12 oktyabr, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Dünya əhəmiyyətli nəqliyyat infrastrukturu

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan dünyanın müasir nəqliyyat infrastrukturuna malik ölkəsinə çevrilir" sərlövhəli məqalədə ölkədə nəqliyyat infrastrukturunun inkişafını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı İlham Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin 2018-ci ilin 9 ayının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə dair keçirilmiş iclasında ölkənin nəqliyyat infrastrukturunun daha da təkmilləşdirilməsi əsas istiqamətlərdən biri sayılıb.

Bundan irəli gələrək müəllif bildirir ki, Azərbaycan təkcə ölkə miqyasında yox, eləcə də dünya əhəmiyyətli layihələr icra edib: "Məsələn, Azərbaycanın təşəbbüsü ilə bərpa olunan tarixi "İpək yolu" Avrasiya kimi geniş bir məkanı özündə birləşdirir. Bu yolla Şərqdən Qərbə və əks istiqamətə daşınan yüklər təhlükəsiz və tez bir zamanda ünvanına çatdırılır. Hazırda bu dəhliz özünün ilk istismar mərhələsindədir".

Müəllif vurğulayır ki, bu dəhlizdən istifadə etmək istəyən ölkələrin sayı artır və bu da yaxın gələcəkdə Transxəzər nəqliyyat dəhlizinin dünyanın aparıcı tranzit marşrutlarından birinə çevriləcəyini göstərir.

Müəllif bu dəhlizin əhəmiyyəti barədə dövlət başçısı İlham Əıliyevən də sitat gtirir: "Bu dəhliz vasitəsilə göndərilən yüklərin həcmi artır. Mən bu rəqəmi səsləndirmişdim, bir daha demək istəyirəm ki, ilin əvvəlindən "Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizi" ilə Azərbaycan ərazisindən daşınan yüklərin həcmi yüz dəfədən çox artmışdır, bu, hələ başlanğıcdır".

Müəllif vurğulayır ki, dövlət başçısı onu da nəzərə çatdırıb ki, belə layihələr tranzit ölkələr üçün təkcə yüksək gəlir demək deyil, həm də həmin ölkənin dünyada siyasi çəkisinin artması deməkdir, nəhəng enerji, nəqliyyat layihələri, digər sahələrdə aparılan işlər Azərbaycanın siyasi çəkisini yüksək dərəcədə artırıb.

Yazı müəllifi Azərbaycanda dəmir yolu şəbəkəsinin genişləndirilməsi istiqamətində də Bakı-Qəbələ dəmir yolunun çəkilişi və Bakı-Yalama dəmir yolunun yenidən qurulması istiqamətində işlər uğurla davam etdiyini, ilin sonuna kimi isə Bakı-Gəncə sürət qatarının işə düşəcəyini bildirib.

Müəllif deyir ki, ölkə hava nəqliyyatı sahəsində də böyük uğurlar əldə edilib və hazırda Azərbaycanda müasir standartlara cavab verən 6 beynəlxalq hava limanı fəaliyyət göstərir.

"Daşlaşmış" manat məzənnəsi

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Manat "çəki"sini saxlayır sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Azərbaycanın ticarət tərəfdasları olan Rusiya və Türkiyədə milli

valyutalarının dollara nisbətdə dəyər itirməsini, manatın isə məzənnə sabiltiyini qorumasını və bunun səbəblərini iqtisadçı-ekspertlərlə incələyir.

Müəllif deyir ki, adları çəkilən qonşu ölkələrdəki proseslər manatın məzənnəsinə təsirv edə bilməsə də, yay aylarında dollara tələbatı artırdı.

Müəllifin deməsinə görə, bu ölkələrdə milli valyutaların məzənnələrindəki qeyri-sabitlik manata güclü psixoloji təzyiq göstərdi: "Belə ki, bu yay aylarına, daha dəqiq ölkədə məktəbə hazırlıq dövrünə təsadüf edir. Bu da aydındır ki, məktəbə hazırlıqla bağlı geyim, dərs ləvazimatlarının çoxu Türkiyədən gətirilir və buna görə də dollara tələbat artmışdı".

Yazı müəllifinin deməsinə görə, sentyabr ayından xarici valyutaya maraq ciddi çəkildə azaldı və manatın məəznnəsinə psixoloji təzyiqlər zəiflədi.

Müəllif Dövlət Neft Fonduna istinadən bildirir ki, sentyabr ayında 394,8 milyon dollar vəsait satıb ki, bu da avqust ayı ilə müqayisədə təqribən 2 dəfə azdır, belə ki, avqust ayında 733,7 milyon dollar vəsait satılıb.

Ekspert N.Cəfərli isə deyir ki, manata psixoloji təzyiqlərin azalması həm də yaydan sonra Rusiya rublunun və Türkiyə lirəsinin məzənnəsində nisbi sabitliyin yaranmasıdır.

Digər ekspert Elşad Məmmədov isə deyir ki, göstərilən müddətdə Azərbaycan manatının məzzənnə dəyişikliyə uğraya bilməsi kimi psixoloji ovqat yaşanıb və elə dollar tələbat da bu ovqatdan əmələ gəlib, amma manat məzənnə sabitliyini saxladıqdan sonra xarici valyutaya maraq azlmağa başlayıb.

E.Məmmədov belə faktı da vurğulayır ki, son aylarda dünya bazarında neftin qiymətinin bahalaşması da manatın məzənnə sabiltiyini təmin edən amillərdən biridir.

Müəllif vurğulayır ki, iqtisadçıların qənaətinə görə, dünya bazarında 87 dollara yüksələn neft milli valyutanın sabitliyini təmin edir,

Müəllif isə deyir ki, bu amilə baxmayaraq nə hökumət, nə də Mərkəzi Bank manatın məzənnəsini dəyişmək fikrində deyil.

Təbii nəsil artımı niyə azalır?

"Azadlıq.info" saytında isə "Azərbaycanda ümumi nəsilvermə əmsalı pisləşib" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Sayt Azərbaycanda nəsilvermə əmslının azalması və bunun səbəbləri barədə tanınmış iqtisadçı-ekspert Qubad İbadoğlunun düşüncələrinə yer verib.

Ekspert rəsmi statistik rəqəmlərə istinadən bildirir ki, 1989-cu il ilə müqayisədə Azərbaycan əhalisi 40 faiz artıb, Gürcüstan əhaisində bu artım 31 faiz olub, Ermənistanda isə 9,12 faiz azalıb.

Amma ekspert 2011-ci ildən etibarən Azərbaycan üçün nəsilartırma sahəsində narahatlıq yaradan tendensiya ortaya çıxdığını bildirir və yenə də rəsmi statistikaya istinadən son 7 ildə nəsilvermə əmsalının azalmasını illər üzrə təqdim edir.

Q.İbadoğlu deyir ki, 2011-ci ildə əhalinin təbii artımı 122310 nəfər, 2012-ci ildə 119452 nəfər, 2013-cü ildə isə 118288 nəfər azalıb.

Ekspertin araşdırmasına görə əhalinin təbii nəsil artımının azalması sonrakı illərdə də davam edib, belə ki, 2014-cü ildə bu azalma 114855 nəfər, 2015-ci ildə 111513 nəfər, 2016-cı ildə 102816 nəfər, 2017-ci ildə isə 86932 nəfər olub.

"Azərbaycanda ümumi nəsilvermə (fertillik) əmsalı isə təqdim olunan dövrdə 2,4-dən 1,9-a düşüb. Fertillik ümumi nəsilvermə əmsalı olmaqla reproduktiv dövr (15-49 yaşlı) ərzində bir qadının orta hesabla neçə uşaq dünyaya gətirməsini göstərir. Bu isə o deməkdir ki, bu templə davam edərsə bir neçə yaxın 10 ildə Azərbaycanda əhali artımı olmayacaq".

Q.İbadoğlu deyir ki, bu ilin əvvəlindən ölkə əhalisinin sayı 52427 nəfər və ya 0,5 faiz artaraq 2018-ci il sentyabr ayının 1-i vəziyyətinə 9 milyon 950 min 512 nəfərə çatıb.

Ekspert hesab edir ki, bu artım tempilə Azərbaycan əhalinin sayı 10 milyonluq həddinə ancaq 2019-cu ilin ortalarında çata bilər.

Q. İbadoğlu bunu da vurğulayır ki, 2017-ci ildə əahlinin təbii artım tempi 0,9 faiz olduğu halda bu ilin 9 ayında bu göstərici 0,5 faizə enib.

Ölkə əhalisinin təbii artımındakı enişin səbəblərinə gəlincə ekspert buna bir neçə səbəb göstərir,

Ekspertə görə, 2015-ci ildən başlayaraq ölənlərin sayının artması ilk səbəb sırasındadır.

Ölkədə yaşam şərtlərinin ağırlaşması da təbii nəsil artımının azalmasına təsir edən səbəblərdən biridir.

Q.İbadoğluna görə, haqqında bəhs olunan göstəricinin azalmasına daha bir səbəb isə xaricə miqrasiyanın çoxalmasıdır.--0--