Media-icmal 17.01.20

Ölkədəki islahatların mahiyyəti, seçki prosesindəki sövdələşmələr, artan boşanmalardan çıxış yolları və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.

İslahatların mahiyyəti  

“Azərbaycan” qəzeti “Dərin islahatlar sürətli inkişaf dövrünə uğurlu keçidi təmin edir...” sərlövhəli məqalədə  ölkədə keçirilən islahatların mahiyyətini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, 2019-cu il Azərbaycanın tarixində dərin islahatlar ili kimi qaldı, sosial-iqtisadi, struktur və kadr islahatları çox yüksək qiymətləndirildi, həm də  aparılmış islahatlar geniş sosial paketi həyata keçirməyə imkan yaratdı.

Müəllif əlavə edir ki, bu günlərdə 2019-cu ilin yekunlarına həsr olunmuş müşavirədə dövlət başçısı ötən il qazanılan uğurları da dəyərləndirib, yeni hədəfləri müəyyən edib.

Müəllifə görə, bütün bunlar Azərbaycanın daha güclü və qüdrətli dövlətə çevrilməsinə real zəmin yaradır, ölkənin dünya birliyində mövqeyini getdikcə daha da möhkəmləndirir.

Qarşıdakı hədəflərə gəlincə, müəllif deyir ki, dövlət başçısı icrasına başlanmış layihələrin, həm də yeni başlanacaq layihələrin uğurla yerinə yetirilməsini vacib sayıb və qarşıya qoyulan bütün tapşırıqlar vaxtında icra olunmalı, dövlət qurumları arasında ciddi koordinasiya işləri aparılmalıdır,

Müəllif deyir ki, 2020-ci ildə  “Cənub” qaz dəhlizinin bu il istismara verilməsi, günəş və külək stansiyalarının tikilməsi,  şəhid ailələri və Qarabağ qazilərinə mənzillərin verilməsi və digər sosial, infrastrukturyönlü layihələrin icrası gözlənilir.  

Müəllifə görə, Azərbaycan iqtisadi artım tempini getdikcə sürətləndirir, belə ki, 2018-ci ildə valyuta ehtiyatları 45 milyard dollar idisə, 2019-cu ildə bu rəqəm 51 milyard dollara yüksəlib;

* 2018-ci ildə ÜDM 1,4 faiz, artmışdısa, 2019-cu ildə bu 2,2% olub, qeyri-neft sektoru 3,5%, qeyri-neft sektorunda sənaye istehsalı 14 faiz, kənd təsərrüfatı 7 faiz artıb.

Müəllif bunu da nəzərə çatdırır ki, 2019-cu ildə  büdcə xərclərinin 33,4 faizi sosial sahəyə yönəldilib, xarici borc 17 faizə enib və s.  

Deputat olmaq, ya sövdələşmək? 

“Modern.az”da isə “Bazarlıq üçün namizəd olanlar: Ev, maşın, pul, mobil telefon, kostyum...” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif deputatlığa namizədliklərini irəli sürənlərin heç də hamısının deputat seşilmək üçün irəli sürmədiyini iddia edir.

Məqalə müəllif deyir ki, Mərkəzi Seçki Komissiyasının (MSK) sədri Məzahir Pənahov komissiya iclaslarının birində namizədlərin “seçki sövdələşməsi”nə eyham vuraraq bildirib ki, bundan heç bir tərəf narahat olmamalıdır.

Müəllifin deməsinə görə, MSK sədri də dolayısıyla Azərbaycanda seçkiöncəsi bu cür sövdələşmələrin yaşandığını bildirib: “Azərbaycan o qədər də böyük ölkə deyil. Namizədlər qeydə alınanda artıq insanlar bilirlər ki, kim maddiyyat güdərək seçkiyə qatılıb, kim isə deputat olmaq istəyində səmimidir.

Zaman-zaman namizədliyini avtomobil, mənzil, yüksək məbləğdə pul, hətta mobil telefon üçün bazara çıxaranlar olub”.

“Modern.az”a bu barədə danışan Azərbaycan Vətəndaş Cəmiyyətinin İnkişafına Yardım Asossasiyası (AVCİA) Seçki Qərargahının rəhbəri Məhərrəm Zülfüqarlı belə halların dünya təcrübəsində də olduğunu söyləyib: “Əvvəllər MSK hər bir namizədə təbliğat-təşviqat kampaniyası qurması üçün pul ayırırdı. Bəzi namizədlər o vəsaiti almaq üçün seçkilərə qatılırdı, bəziləri isə imkanlı şəxslərdən vəsait alaraq namizədliyini onların xeyrinə geri götürürdü. Son illər bu tendensiya azalıb. Çünki MSK namizədlər üçün pul ayırmır. Amma güclü namizədin xeyrinə öz namizədliyini geri çəkmək tendensiyası hələ də qalır”.

M.Zülfüqarlı deyir ki, namizədin təbliğat-təşviqat üçün maddi, insan və vaxt resursları olmalıdır, amma Azərbaycanda namizədlər bunları nəzərə almırlar. Təəssüf ki, Azərbaycanda imicmeyker institutları yoxdur. Namizəd qohumlarını, dostlarını başına yığaraq seçki kampaniyası aparır.

M.Zülfüqarlı deyir ki, namizədlərin sövdələşməyə  getmələrində qanunsuz addım yoxdur. Seçkilərin pulla alınması prosesi bütün ölkələrdə var və bu, çox incə məsələdir. İnsanın şəxsi tərbiyəsindən, məsələyə necə yanaşmasından asılıdır.  

“Özünü şəxsiyyət, qazandığı seçici etimadını kiməsə satmayan şəxs kimi  göstərə bilmək lazımdır. Namizəd seçicilərin etimadını qazanıb, sonradan başqa bir namizədin xeyrinə hər hansı məbləğ qarşılığında geri çəklilirsə, seçicilər də özlərini aldadılmış hiss edə bilərlər. Ona görə, seçkilərdə də vicdanla iştirak etmək, şəxsi keyfiyyətləri ortaya qoymaq lazımdır” deyə Qərargah sədri bildirib.

Artan boşanmadan çıxış yolu

“Bizimyol.info”da isə “Azərbaycanda evlənməyi çətinləşdirmək lazımdır" – açıqlama sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.

Müəllif Azərbaycanda boşanmaların artması və bundan çıxış yolu barədə  hüquqşünas Fərhad Mehdiyevlə söhbətləşir.

F.Mehdiyev deyir ki, boşanmağı deyil, evlənməyi çətinləşdirmək lazımdır.

Müəllif əlavə edir ki, son dövrlər Azərbaycanın ailə institutunda dəyişikliklər baş verməkdədir və bunu müşahidə etmək o qədər də çətin deyil.

Elə bundan da irəli fələrək müəllif hüquqşünasa  ailələrdə boşanma faizinin aşağı düşməsi üçün nələr etməyin mümkünlüyü barədə suallar ünvanlayır.

“Mənim yanıma müxtəlif səbəblərdən boşanmaq üçün gələnlər var. Böyük əksəriyyət xəyanəti səbəb göstərir. İndi onlayn xəyanət termini də dəbə düşəndən sonra boşanma səbəbləri arasına sosial şəbəkələr də daxil olub.

F.Mehdiyevin deməsinə görə, klassik ailə modeli ilə bugünkü çağırışlar artıq uyğunlaşmır: “10 il öncəsinə qədər ailə məişət zorakılığı zəminində ailə içərisində problem yarananda valideynlər, böyüklər deyirdilər ki, buna görə ailə dağıtmazlar. Amma artıq həmin fikir dəyişib. Deyirik ki, yox, boşanmaq olar. Bu, getdikcə davam edəcək və artacaq”,- hüquqşünas bildirir.

F.Mehdiyev hesab edir ki, Azərbaycanda klassik ailə modeli bir az yumşalacaq: “Məncə biz boşanmaların sayının artmaması üçün boşanmanı deyil, evlənməni çətinləşdirməliyik. Evlənmək istəyən gənclər mütləq müəyyən bir məbləğ qarşılığında psixoloqla görüşməli, ailə qurmağın nə demək olduğunu tamamilə dərk etməlidirlər.

Hüquqşünas deyir ki, çox vaxt insanlar ailə münasibətlərinin hansı öhdəliklər yüklədiyini bilmirlər, artıq insanların düşüncə tərzi, dəyərləri 5 ildən bir dəyişir.

F.Mehdiyevin deməsinə görə, boşanma səbəbləri arasında xəyanət də,  dəyərlərin üst- üstə düşməməsi də, bir- birini anlamaması və bəyənməməsi də var.

“Əsas məsələlərdən biri də gözləntilərdir. Gözləntilərlə üzləşilən real mənzərənin fərqli olması məhz xəyanəti sürətləndirir, xəyanətə gətirib çıxarır”.

F.Mehdiyev deyir ki, sosial şəbəkədəki məşğuliyyətin boşanmalara səbəb olmaması üçün çıxış yolları olmalıdır: “İndi evlənən cütlüklərin bir çoxu şərt qoyur ki, sosial şəbəkə hesabının şifrəsini versin, bir çoxları isə ortaq hesabdan istifadə edirlər və bu, uğurlu model hesab oluna bilər”,- hüquqşünas mövqeyin ifadə edib.