SOCAR ölkədə neft hasilatının azalmasını "tənzimlənən" adlandırır

Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR) 2019-cu ildə müstəqil işlədiyi yataqlarda neft hasilatını 2015-ci ildən bəri ilk dəfə artırmağa müvəffəq olub, lakin bu, təbii səbəblərə görə ölkədə neft hasilatının ümumi göstəricisini azalmadan xilas edə bilməyib.

SOCAR-ın hesabatına görə, 2019-cu ildə Azərbaycanda 37 milyon 453,702 min ton hasil edilib ki, bu da 2018-ci ilə nisbətən 3,4% azdır.

Eyni zamanda, dövlət şirkəti beynəlxalq müqavilələrə daxil olmayan yataqlarında 7 milyon 683,153 min ton neft hasil edib ki, bu da 2018-ci illə müqayisədə 1,8% çoxdur.

Xatırladaq ki, 2018-ci ildə SOCAR müstəqil şəkildə 7.542 milyon ton, 2017-ci ildə 7.427 milyon ton, 2016-cı ildə 7.522 milyon ton neft hasil edib. 2016-cı ilə qədər SOCAR-ın hasilatı hər il 8 milyon tondan çox olub. O cümlədən, 2010-cu ildə ölkədə cəmi 50,8 milyon ton neft hasil edilib.

«SOCAR 2019-cu ildə öz gücü ilə işlənən yataqlarında neft hasilatını sabitləşdirib. Lakin ölkədə fəaliyyət göstərən beynəlxalq əməliyyat şirkətlərinin istehsal göstəricilərini nəzərə alsaq, bütövlükdə Azərbaycanda neft hasilatının tənzimlənən dərəcədə təbii azalması davam edir. Belə ki, 2010-cu ildən bu yana "Azəri-Çıraq-Günəşli" (AÇG) yataqlar blokunda hasilatın təbii azalması müşahidə olunur", - deyə SOCAR izah edir.

Xatırladaq ki, 2010-cu ildə AÇG 40,6 milyon ton neft verib, lakin 2011-ci ildə bu həcm 35,4 milyon tona, 2012-ci ildə 32.9 milyon tona qədər azalıb, 2014-16-cı illərdə ildə 31 milyon ton, 2017-19-cu illərdə  ildə orta hesabla 28-29 milyon ton hasil edilib.

AÇG Azərbaycanın əsas yataqlar blokudur, buna görə onların istehsal göstəricilərindəki hər hansı dəyişiklik ümumi mənzərəyə təsir edir.

Neft ölkənin əsas ixrac məhsuludur və ölkəyə valyuta mənfəətinin əsas payını gətirir.

Belə ki, gömrüyün məlumatına görə, 2019-cu ildə Azərbaycanın bəyan edilmiş neft ixracı 14 milyard 814 milyon dollar dəyərində 30.837 milyon ton təşkil edib.

2018-ci ildə Azərbaycanın bəyan edilmiş neft ixracı 29,5 milyon ton, lakin məbləği 15 milyard 72 milyon dollar təşkil edib. Yəni 2019-cu ildə neft ixracı kəmiyyət baxımından 4.5% artıb, ancaq dəyər baxımından 5.8% azalıb.

2019-cu ildə Azərbaycanın mənfəət neftində payı 21,1 milyon ton (azalma 11,6%) olub.

QAZ

Azərbaycan qaz hasilatını sürətlə artırır, lakin "mavi yanacaq" hələ də neftin verdiyi kimi hiss edilən gəlir təmin etmir.

2019-cu ildə Azərbaycanda qaz hasilatı 35 milyard 616 milyon 510.185 min kubmetr təşkil edib ki, bu da bir il əvvələ nisbətən 17% artım deməkdir. Eyni zamanda, SOCAR-ın qaz hasilatı 6 milyard 818,64 milyon kubmetr təşkil edib ki, bu da 2018-ci illə müqayisədə 4,5 faiz çoxdur.

İxracata gəlincə, gömrüyün məlumatına görə, 2019-cu ildə Azərbaycanda bəyan edilmiş qaz ixracı həcmi 2 milyard 366 milyon 833.7 min dollar məbləğində 12 milyard 537 milyon 405.17 min kubmetr təşkil edib.

2018-ci ildə Azərbaycanda bəyan edilmiş qaz ixracı həcmi 1 milyard 499 milyon 385.84 min dollar məbləğində 7 milyard 900 milyon 12.99 min kubmetr təşkil edib.

 SOCAR-ın məlumatına görə, 2019-cu ildə Azərbaycan 11 milyard 586.368 milyon kubmetr qaz ixrac edib ki, bu da 2018-ci illə müqayisədə 23% çoxdur və bu, “Şahdəniz” yatağından qaz hasilatının artması ilə əlaqələndirilir.

2019-cu ildə Azərbaycan Trans-Anadolu qaz kəməri (TANAP) vasitəsilə nəql edilən 2 milyard 783,692 milyon kubmetr də daxil olmaqla Türkiyəyə 9 milyard 180.179 milyon kubmetr qaz (27% artım) ixrac edib.

2019-cu ildə Azərbaycanda daxili təbii qaz istehlakı 2018-ci illə müqayisədə 8,7% artaraq 11 milyard 531.59 milyon kubmetrə çatıb.

 «Azərbaycanda daxili qaz istehlakının həcmi (texniki xərclər və itkilər çıxılmaqla) 2018-ci ildəki 10 milyard 613.246 milyon kubmetrə qarşı 11 milyard 531.59 milyon kubmetr təşkil edib. İstehlakın artması qaz və neft-kimya sənayesində hasilatın artması ilə əlaqədardır (qazı “SOCAR Karbamid” zavodu və “SOCAR Metanol” alır). Bundan əlavə, qaz infrastrukturunun genişlənməsi ilə əlaqədar olaraq, 2019-cu ildə Azərbaycan əhalisi tərəfindən təbii qaz istehlakının səviyyəsi 8,5% artıb", - deyə Dövlət Neft Şirkəti bildirir.

NEFT VƏ QAZ KİMYASI

2019-cu ildə SOCAR neft emalı və qaz kimya məhsullarının ixracını 22% artıraraq 2 milyon 233.21 min tona çatdırıb.

İxrac həcminin artması “SOCAR Polimer” və Karbamid zavodlarının fəaliyyəti, eləcə də SOCAR-ın metanol zavodunda istehsal həcminin artması ilə əlaqədardır.

2019-cu ildə karbamid zavodu təxminən 200 min ton məhsul istehsal edib. 2020-ci ildə bu həcmin 500 min ton, 2021-ci ildə 620 min ton, 2022-ci ildə 640 min ton, 2023-cü ildə 650 min ton olacağı proqnozlaşdırılır.

Azərbaycanın daxili karbamid ehtiyacı ildə 100-150 min tondur, yəni onun əsas hissəsi ixrac üçün nəzərdə tutulub.

Azərbaycan hazırda bu azot gübrələrinə yerli və xarici bazarlarda tələbatı nəzərə alaraq Sumqayıtda daha bir karbamid zavodunun inşası ideyasını araşdırır.

“SOCAR Metanol”un məhsullarının 90%-i ixrac olunur. 2019-cu ildə zavod 2018-ci ildəki 191,4 min tona qarşı 360 min tona yaxın metanol istehsal edib. 2024-cü ilə qədər metanol istehsalı ildə 540 min tona qədər arta bilər.
 

2018-ci ilin iyul ayında "SOCAR Polymer" illik gücü 184 min ton olan polipropilen zavodu, 2019-cu ilin fevral ayında isə ildə 120 min ton hazır məhsul istehsal edə bilən yüksək sıxlıqlı polietilen istehsalı zavodunu istismara verdi. “SOCAR Polymer”in bu zavodları 10 növ polipropilen və 4 növ yüksək sıxlıqlı polietilen istehsal etmək üçün nəzərdə tutulub. Məhsulun 70%-dən çoxu ixrac üçün nəzərdə tutulub.

Beləliklə, qaz və neft-qaz-kimya məhsulları ildən-ilə Azərbaycanın ÜDM-dəki payını artıracaq və ölkəyə valyuta qazancı verəcək.