Media-icmal 17.05.2016

Qarabağ problemi, ölkənin valyuta bazarının durumu, xidmət sahəsində qiymət artımı, ölkə məhkəmələrinin vəziyyəti, problemli kreditlər məsələsi medianın aparıcı mövzusudur.

İndi Azərbaycan diqtə edir

“Azərbaycan” qəzeti Vyanada keçirilmiş Azərbaycan və Ermənistan dövlət başçılarının görüşü fonunda “Qarabağ gündəmini indi Azərbaycan müəyyənləşdirir” adlı məqalə dərc edib.

Məqalədə Qarabağ münaqişəsinin gündəliyi, iki dövlət rəhbərləri arasında keçirilən görüşlər, problemin həllilə bağlı vasitəçi dövlətlərin təklifləri haqda geniş danışılır. Müəllifə görə, problemin indiyə kimi həll olunmamasının səbəbi Ermənistanın torpaqları qaytarmaq istəməməsi, ATƏT-in Minsk Qrupu həmsədrlərinin isə Ermənistana yetərli təzyiq göstrərməməsidir.

Bütün bunlardan sonra məqalədə 4 günlük aprel hərbi əməliyyatlarının situasiyanı dəyişdiyi nəzərə çatdırılır. Bu əməliyyatlardan sonra keçirilən Vyana görüşünu müəllif belə dəyərləndirir: “Ermənistanın tam iflasının qarşısını almaq üçün artıq onun himayədarları, dostları da güzəştə getməsini tələb edirlər. Siyasi avantüralar, hərbi təxribatlar vasitəsilə danışıqları nəticəsiz bitirmək indi mümkün deyil. Bu baxımdan hərbi, siyasi və diplomatik cəbhədə tam dalana dirənən erməni hakimiyyəti dünənki görüşə bütün sahələrdə məğlub statusu ilə qatıldı. Bu prosesdə söz sahibi olan ABŞ və Rusiya münaqişənin tezliklə, özü də Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə xələl gətirməyəcək variantda həllini tələb edirlər”.

Məqalədə Ermənstanın bu dəfə problemin həllindən yayınmaq istəməsinin müharibəni alovlandıra biləcəyini və onu dayandırmaq xahişi etməyə bir siyasi qüvvənin olmayacağı xüsusi vurğulanır. 

Ölkənin valyuta bazarı kiçilir

“Azadlıq” qəzeti 2106-cı ilin birinci rübündə bankların satdıqları dolların 55 dəfə azalaraq 79 milyon dollara, avro əməliyyatlarının 3,5 dəfə azalaraq 69 milyon avroya düşdüyünü yazır. I rüb ərzində 33 hərrac keçirildiyi, 12 hərracda tələbin təklifi üstələdiyi, 21 hərracda tam ödənildiyini bildirilir.

“Valyuta bazarının məhdudlaşdırılması Mərkəzi Bankın apardığı siyasətin nəticəsidir. Valyutadəyişmə məntəqələrinin bağlanması, valyuta satışına məhdudiyyətlər tətbiq olunması belə bir vəziyyət yaradıb”. İqtisadçı-ekspert Nemət Əliyev ölkənin bank sektorundakı durumu belə dəyərləndirir.

Onun fikrincə, valyuta bazarının bu dərəcədə kiçiləcəyi gözlənilən idi. N.Əliyevin sözlərinə görə, ticarət və xidmət sahəsində çalışanlar Mərkəzi Bankın siyasətnin nəticəsindən yaxalarını qurtarmaq məqsədilə əməliyyatlarını xarici valyutada keçirirlər. Onun düşüncəsinə görə, burada kiçilmə daha çoxdur: “Bu mənada götürəndə valyuta bazarında kiçilmə daha böyükdür. Bunun fəsadları artıq özünü göstərməkdədir. Əgər indiyə qədər ticarət və xidmət sahələrində çalışanlar xarici partnyorlarla iş təşkil edə bilirdilərsə, indi bunu etmək mümkün deyil”.

Onun sözlərinə görə, manatın iki dəfə devalvasiyadan sonra dəyərdən düşməsi iş adamlarını tərəfdaşları önündə və əvvəlki kimi ötkəm davranmaqdan məhrum edıb.

N.Əliyev bütünlükdə Mərkəzi Bankın bu siyasətini belə dəyərləndirib: “Guya aparılan bu siyasət milli valyutanı qiymətə mindirmək məqsədi güdür. Amma real gerçəklikdə daxili istehsal düşür”.

Qiymət artımı davam edəcək

“Exo” qəzeti bu günlərdə suyun əhaliyə satış qiymətinn artırılması fonunda ekspertlərlə kommunal xidmətlərin perspektivini müzakirə edir.

Ekspert Nəriman Ağayevin fikrincə, qiymət artımı bununla dayanmayaraq davam edəcək. “Devalvasiyanın miqyası ilə bağlı tarif içməli suya görə 60 qəpik, kanalizasiya xidmətlərinə örə 1,35 qəpik səviyyəsinə qaldırılacaq”. Amma

N.Ağayev bu qiymət qaldırılmasının nə zaman baş verəcəyi tarix barədə danışmayıb. Onun sözlərinə örə, bu sırada elektrik məsrəfinə görə qiymətlərin də qiymətinin 6 qəpikdən 8 qəpiyə, daha sonra isə 10 qəpiyə qaldırılması gözlənilir.

N.Ağayev həm də hökumətə maaşların qaldırılması təklifini dilə gətirib.

Ekspert Eyyub Hüseynov da kommunal xidmətlərə görə qiymətlərin bundan sonra da qaldırılacağını bildirib. “Azərsu” əhalinin öncədən su məsrəfinə görə köhnə qiymətlə ödəniş etməsinin qarşısını alırdı. Bankomatlar vasitəsilə ödəniş etmək qeyri-mümkün idi ki, bu da istehlakçı hüququnun pozulması deməkdir”.

Ekspertlər xidmətə görə qiymətlərin 30%-dən çox bahalaşdığını, amma maaşların artırılmamasını önə çəkir və maaşların minimum həddini qaldırmağı təklif edirlər. Ekspertlərə görə, su verilişində “Azərsu”yun su itkisinə yol verilir.  Onlar qeyd edirlər ki, verilən suyun 50%-dən çoxu itkiyə gedir və görünür, bütün su verilişi sisteminin problemlərini bu yolla həll etmək istəyirlər.

Məhkəmə sistemi, yoxsa biznes növü

“Novoye Vremya” qəzeti Avropa Parlament Assambleyasının Azərbaycanı Avropa İnsan Haqları Məhkəməsində təmsil edəcək hakimlərin siyahısını geri qaytarması səbəblərini araşdırır. Müəllif bu siyahının geri qaytarılmasının səbəbini Azərbaycan məhkəmə sisteminin mahiyyətində görür: “Əgər bizim məkəmələr ədalət mühakiməsi olmaqdan uzaq isə Qərb standartlarından danışmağın yeri yoxdur. Ona görə ki, Azərbaycan məhkəmələrində baş verənləri gördükdən sonra onu ədalət mühakiməsi adlandırmağa adamın dili gəlmir. Ona görə də AŞPA amizədlər siyahısını yenidən geri göndərib”.

Azərbaycanın Avropa Məhkəməsində daimi təmsilçisi Çingiz Əsgərov namizədlər müəyyən edildikdən sonra yeni siyahının AŞPA-ya təqdim ediləcəyini nəzərə çatdırıb.

Məqalədə Azərbaycanda hakim seçkilərilə bağlı imtahanların nəticələrinə inamsızlıq özünə ciddi yer alır və belə əsaslandrılır: “Cəmiyyətin total şəkildə korrupsiyaya uğraması, habelə, yerlibazlıq, qohumbazlıq, şəxsi maraqlar, təqdim etmək, kadrların seçilməsinin prinsip və motivləri nəzərə alınsa imtahanların necə keçirildiyini təsəvvür etmək çətin deyil”.

Daha sonra məqalədə ölkənin məhkəmə sisteminin mahiyyəti barədə belə deyilir: “Cəsarətlə demək olar ki, Azərbaycan hakimləri dünyanın ən xoşbəxt hakimləridir. Ona görə ki, Azərbaycanda məhkəmə ən uğurlu və perspektivli biznes növüdür. Hakimlər məhkəmə işlərinə növbəti insan faciəsinə yox, növbəti kommersiya layihəsinə yanaşan kimi yanaşırlar”.

Problemli kreditlər bankları çökdürə bilər

“Yeni Müsavat” qəzeti isə kreditli problemlərin həllini espertlərlə müzakirə edir. Bank sektorunda problemli kreditlərin həcmi artır, yaxın iki ilə yaxın müddət ərazində dövlətdən bu sahədə hər hansı köməyin olmayacağı vurğulanır.

Ekspert Natiq Cəfərli bu sahədə bank sistemində mövcud durumu belə ümumiləşdirir: “Banklar manat  problemi yaşayır, likvidlik problemi var. Manata çıxış və manatla kredit vermək imkanları məhduddur. Dollarla krediti isə əhali götürmək istəmir. Çünki iki dəfə baş verən devalvasiya əhalinin gözünü qorxudub. Yeni yaradılan Palata da krediti ləğv edib. Odur ki, dollar akreditlərin qaytarılmasında ciddi problemlər yaşanır”.

Ekspert hökiməti də, bankları da bu məsələdə ciddi addım atmaq istəməməkdə ittiham edir. Onun düşüncəsinə görə, müddətin uzanması problemin daha da dərinləşməsinə səbəb olur. Banklarda yaranan problem, çöküş isə bütün iqtisadiyyatı iflic hala sala bilər. O deyir ki, bu mənada bankların durumu çox ağırdır.

Bank sektoru üzrə ekspert Əkrəm Həsənov da həmkarının düşüncələrini bölüşür və yaxın iki il ərzində problemin həll oluna biləcəyini görmədiyini deyir. “Ondan sonra borcların silinməsi, heç olmasa vətəndaşların müflisləşməsi haqqında qanun qəbul olunması qaçılmazdır”.

Ə.Həsənov manatla krediti olanlar üçün durumun uzanmasının daha əlverişli olduğunu vurğulayıb və fikrini belə əsaslandırıb: “Çünki yaxın illərdə manatın növbəti devalvasiyası qaçılmazdır. Beləliklə, onların gələcəkdə qaytaracaqları manat xeyli ucuzlaşmış olacaq”.