Media-icmal 24.11.17

Ölkənin enerji ehtiyatlarının dəyərləndirilməsi, gömrük rüsumlarının yeni tətbiqinə dair qərara baxış, ölkənin iqtisadi durumu bugünkü (24noyabr, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

"Şahdəniz-2" fazası start halında

"Azərbaycan" qəzeti "Şahdəniz-2" ilk qazın yolunu gözləyir" sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=134458) qaz istehsalı sahəsində "Şahdəniz" yataqlarının ehtiyatlarını dəyərləndirir.

Müəllif "Şahdəniz-1" yatağından birinci mərhələdə 2006-cı ildən qaz və kondensatın hasil olunduğunu, "Cənub" qaz dəhlizinin ehtiyat mənbəyi olacaq ikinci mərhələ çərçivəsində isə ilk qazın 2018-ci ildə alınacağının gözlənildiyini bildirir:

"Şahdəniz" qaz-kondensat yatağının ehtiyatları 1,2 trilyon kubmetr qaz və 240 milyon tondan çox kondensat həcmində qiymətləndirilir. Yataqdan hasilata başlanmasından 11 ilə yaxın vaxt keçir. Ötən müddətdə "Şahdəniz-1"in işlənməsi çərçivəsində Gürcüstana və Türkiyəyə davamlı surətdə etibarlı qaz təchizatı təmin edilib".

Müəllif vurğulayır ki, Avropanı qaz ilə təmin edəcək "Cənub" qaz dəhlizi üzrə əsas yatağı olan "Şahdəniz-2"dən isə hasilatın 2018-ci ildən başlanacağı gözlənilir: "Layihənin Gürcüstan, Türkiyə, Yunanıstan, Bolqarıstan və İtaliyadakı milyonlarla istehlakçını ildə 16 milyard kubmetr qaz təmin etməsi nəzərdə tutulur.

Türkiyəyə ildə 6 milyard, Avropaya 10 milyard kubmetr mavi yanacaq çatdırılacaq".

Məqaləyə görə, bu istiqamətdə mühəndis, təchizat, tikinti işləri və istismar sınaqları da daxil olmaqla, bütün işlərin 97 faizdən çoxu tamamlanıb, "Şahdəniz-2" üçün tikilən platformalardan ikincisinin - hasilat və dikborular platforması dənizdə quraşdırılıb.

Müəllif deyir ki, "Şahdəniz-2"dən alınacaq əlavə qaz həcmlərini emal etmək üçün dünyanın ən iri neft-qaz terminallarından biri olan Səngəçal terminalında genişləndirmə işləri icra olunur.

Yazıda vurğulanır ki, "Şahdəniz" yatağı ərazisində geniş qazma proqramı da həyata keçirilir və "Şahdəniz Alfa" platformasında SDA-10 quyusu istismara verilib, "SDA-11" quyusunda isə qazma işləri bərpa olunub, indi də davam edir.

Müəllif deyir ki, sözügedən qazma qurğuları artıq "Şahdəniz-2"dən hasilatın başlanması, sonradan artırılması çərçivəsində yatağın şimal cinahında 4 quyunu, qərb cinahında isə bir quyunu tamamlayıb, 9 hasilat quyusu qazılıb və hasilatın sabit səviyyəsinə nail olmaq üçün əlavə quyuların qazılması planlaşdırılır.

Ekspert: "İdxal malları bir az da bahalaşacaq"

"Exo" qəzetində isə "Azərbaycanın aclıq çəkən əhali təbəqələri və yeni gömrük rüsumları" (http://ru.echo.az/?p=64819) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkənin 2018-ci ildən yeni gömrük rüsumları ödəniş sisteminə keçməsini ekspert Seyfəl Əliyevlə müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan idxal olunan qida məhsullarından asılılığa çoxdan vərdiş edib, daxili istehsal isə bu yaxınlardan inkişafa başladığına görə

"Made in Azerbaijan" məhsulları mağazalarda məhdud haldadır.

Ekspert isə idxal məhsullarının çoxunun keçmiş MDB ölkələrindən, bir də yaxın dövlətlərdən gətirildiyini, amma ucuz başa gəlmədiyini deyir: "Nəqliyyat xərclərini, gömrük rüsumlarını da nəzərə alsaq nəticədə idxal məhsulları heç də ucuz sayılmaz. 2018-ci ildən isə bu, daha da bahalaşacaq və səbəb heç də manatın dollara nisbəti yox, Azərbaycanın gömrük rüsumlarının ödənilməsində yeni sistemə keçməsindədir". S.Əliyev durumu qəzetə belə şərh edir.

S.Əliyev deyir ki, Azərbaycan zəruri qida məhsulları ilə özünü təmin etməyə hazır deyil, odur ki, idxala bağlıdır və bu fonda gömrük rüsumlarının artırılması ölkədə onsuz da ağır olan iqtisadi durumu daha da çətinləşdirəcək: "Əhalinin bir çox təbəqələri ucuz makaron məhsulları ilə qidalanaraq, sadəcə, aclıq keçirir. Hətta bu gün ölkədə kərə yağından istifadə çoxları üçün əlçatan deyil. Üstəlik, idxal məhsulları da bahalaşırsa bu fonda 2018-ci ilin əvvəlində manat dollara nisbətdə ucuzlaşacaq, nəticədə yoxsulluq səviyyəsi daha da artacaq".

Ekspert hesab edir ki, idxal mallarına gömrük rüsumları ancaq daxili istehsal əhalini zəruri ərzaq malları ilə təmin etməyə qadir olduqdan sonra artırılmalıdır, indiki halda isə məsələyə yenə də lazım olmayan tərəfdən yanaşırlar.

Müəllif deyir ki, Nazilər Kabineti gömrük rüsumlarının yeni ödəniş qaydası ilə bağlı qərarını gömrük tarifləri mexanizminin modernləşdirilməsi yolu ilə xarici iqtisadi fəaliyyətin səmərəliliyinin yaxşılaşdırılması, daxili istehsalın və qeyri-neft ixracına dövlət dəstəyinin gücləndirilməsi, daxili bazarın müdafiəsi, habelə daha az gömrük rüsumları ödənilməsi sisteminə keçid məqsədilə qəbul etdiyini bildirir.

Qərara görə, bu, həm də əmtəə nomenklaturası kodlarını beynəlxalq harmoniya sisteminə uyğunlaşdırmağa imkan verəcək.

Bu yeni qərarın qəbul edilməsilə "Azərbaycan ərazisinə gətirilən məhsulların idxal gömrük qiymətləri stavkası" və "İxrac gömrük rüsumları tətbiq edilən mhsulların siyahısı və ixraca gömrük rüsum stavkaları" sənədləri qüvvədən düşmüş sayılır.

Nikbinliyə əsas varmı?

"Novoye Vremya " qəzetində isə "Nikbin Mərkəzi Bank" sərlövhəli məqalə

(http://www.novoye-vremya.com/w112279/.../#.WhcPvUpl_IU) diqqəti cəlb edir.

Müəllif diqqəti parlamentdə 2018-ci ilin büdcə müzakirələrinə və Mərkəzi Bankın (MB) mövqeyinə cəmləyərək deyir ki, bu ağır iqtisadi durumda MB-nin yüksək nikbinlik nümayiş etdirməsi əsaslı deyil.

Müəllifin firkincə, MB daha çox "hər pisdə bir yaxşılıq tapmaq" prinsipilə hərəkət edir: "Əks halda, ümumi daxili məhsulun (ÜDM) 1% azalmasını, inflyasiyanın 13,7% həddində olmasını, "müsbət makroiqtisadi proses" kimi izah etmək, sadəcə, mümkün deyil. ÜDM-in zamanla ayaqlaşması heç də ölkə iqtisadiyyatının yox, neftin qiymətinin artması hesabına baş verir. Bu məsələdə yeganə müsbət cəhət dünya neft bazarında qiymətlərin nisbətən qalxmasıdır".

Müəllif bunda "yenə də neftin hər şeyi müəyyən etməsi" və yenə də neftdən aslılığın başlaması təhlükəsi gördüyünü bildirir.

Müəllif deyir ki, yeni büdcə layihəsi elə neftdən asılılıq üzərində qurulub, belə ki, büdcədə birbaşa neft gəlirlərinin payı 55%-dir, dolayısı ilə 60%-ə yüksəlir.

Yazı müəllifinə görə, manatın sabitliyi barədə də MB-nin arqumentləri əsaslı səslənmir, belə ki, manatın məzənnəsinə təsir edə biləcək xarici risk vasitəsi kimi neftin qiymətinin enə bilməsi göstərilir: "Onda belə alınır ki, manat 2015-ci ildəki kimi yenə də neftin qiymətindən asılıdır və son 3 ilin acı təcrübəsindən hər hansı nəticə çıxarılmayıb, bu müddətdə hökumətin nə işlə məşğul olması məlum deyil".

Müəllif MB-nin neftin qiymətinin artması ilə gələn il inflyasiyanın 6%-ə düşəcəyi ilə bağlı prqonozunu da şübhə ilə qarşlayır və deyir ki, hətta kərə yağına görə dünya bazarından asılı olan ölkədə inflyasiyanın enəcəyi başa düşülən deyil.

Məqalədə deyilir ki, ölkədə sənaye istehsalı inkişaf etmədiyi, tikinti genişlənmədiyi halda iqtisadi inkişafın olacağı haqda arqumentlərin nəyə əsaslanması qeyri-müəyyən qalır.

Yazı müəllifi makroqitisadi məsələlərlə bağlı qərarların Maliyyə Sabitliyi Şurası ilə razılaşdırılaraq qəbul ediləcəyi barədə bəyanatı da əhəmiyyətli saymır. Belə ki, bu məsələdə ölkənin maliyyə institutlarına bir maneə olmadığını bildirir.

Müəllifə görə, hətta bu qurumun yaradılması özü mənasızdır və hələlik hökumət ölkə iqtisadiyyatının tam mənası ilə inkişafı üçün nə etməli olduğu haqda aydın təsəvvürə belə malik deyil.

Müəllif iqtisadi inkişafın olmadığı, inflyasiyanın yüksək həddə olduğu, bank sisteminin kreditləşdirmə apara bilmədiyi, islahatların ancaq sözdə olduğu indiki vaxtda ölkənin iqtisadi inkişafına ümidli olmadığını bildirir.