Media-icmal 25.11.17

NATO-Azərbaycan münasibətləri, yüksək inflyasiyanın səbəbləri, bahalaşma gözləntiləri bugünki (25 noyabr, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

NATO ilə 23 illik tərəfdaşlıq

"Azərbaycan" qəzeti "23 illik uğurlu tərəfdaşlıq" sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=134561) Azərbaycan- NATO münasibətlərinin mövcud durumunu dəyərləndirir.

Müəllif NATO-Azərbaycan münasibətlərini "Şərq Tərəfdaşlığı" ölkələrinin V sammiti çərivəsində Brüsselə səfər edən və NATO baş katibi Yens Stoltenberqlə

görüşən dövlət başçısı İlham Əliyevdən sitat gətirməklə başlayır: "Bizim NATO ilə əməkdaşlığımızın böyük potensialı var və əməkdaşlığın tarixi bunu nümayiş etdirir. Bu gün mənim NATO-nun mənzil-qərargahına səfərim artıq altıncı səfərdir. Beləliklə, bu, əməkdaşlığımızın çox güclü olduğunu nümayiş etdirir. Biz regionumuzda sülhü, təhlükəsizliyi və sabitliyi təmin etmək üçün tərəfdaşlığımızı davam etdiririk".

Müəllif Azərbaycanın NATO-nun bir çox əməliyyatlarında iştirak etdiyini, hazırda isə "Qətiyyətli Dəstək Missiyası"na töhfə verdiyini bildirir: "Əfqanıstanda təhlükəsizliyi və sülhü təmin etmək üçün 94 hərbi qulluqçumuz NATO hərbçiləri ilə çiyin-çiyinə xidmət edir. Azərbaycan həmçinin koalisiya qüvvələri üçün multimodal tranzit və ərazimiz üzərindən uçuş imkanlarını təmin edir".

Müəllif vurğulayır ki, bu görüşdə dövlət başçısı Qarabağ münaqişəsinə də toxunub və bu münaqişəni region üçün ən böyük təhlükə adlandırıb, həm də münqişənin həlli üçün BMT Təhlükəsizlik Şurasında qərarlar qəbul edilsə də, yerinə yetirilmədiyini bildirib.

Müəllif deyir ki, son 14 ildə Azərbaycanın xarici siyasəti, həyata keçirilən siyasi-iqtisadi islahatlar və s. barədə danışan prezident İ.Əliyev Azərbaycanın Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasındakı rolunu qeyd edib, "Cənub qaz dəhlizi", TANAP və TAP layihələrinin uğurla icra edildiyini bildirib.

Müəllif xatırladır ki, Azərbaycan və NATO arasında tərəfdaşlığın əsası 1994-cü ildə keçmiş prezident Heydər Əliyev tərəfindən "Sülh Naminə Tərəfdaşlıq (SNT) Çərçivə Sənədi"nin imzalanması ilə qoyulub.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanın NATO ilə tərəfdaşlığı onun Avroatlantik strukturlara inteqrasiya məqsədinə xidmət edir: "NATO ilə tərəfdaşlığın əsas istiqamətləri siyasi dialoq, sülhü dəstəkləmə əməliyyatları, meydana gələn təhlükəsizlik təhdidləri və əsas vurğusu müdafiə məsələlərinə yönələn genişspektrli məsələlər üzrə praktiki əməkdaşlıqdan ibarətdir".

Müəllif vurğulayır ki, NATO əməliyyatlarında iştirak, enerji təhlükəsizliyinin təmini, fövqəladə hallara hazırlıq, meydana çıxan təhlükəsizlik çağırışları ilə mübarizə və s. niyyətini ifadə edir.

Bahalığın mənbəyi - inflyasiya, inhisar

"Novoye Vremya" qəzetində isə "İnflyasiyanı endirməyə nə mane olur?"

(http://www.novoye-vremya.com/w112433/.../#.WhhWYEpl_IU) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif qiymət bahalaşması ilə ölkə vətəndaşlarında qıcıqlanma və narazılığın daha da artdığını bildirir, səbəbini də belə izah edir ki, manata nisbətdə dollar və avronun sabit olmasına baxmayaraq, qiymət artımı davam edir: "Hələ bu yaxınlarda Azərbaycana idxal edilən kərə yağınn kəskin bahalaşmasını dünya bazarında qiymətlərin artması ilə izah edirdilər. Hətta Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə süddən hazırlanan kərə yağının, digər yağların, süd məhsullarının idxalı ilə bağlı gömrük rüsumları 15%-dən 5%-ə endirildi və bu qərar dekabrın 7-dən qüvvəyə minəcək".

Amma müəllif deyir ki, bu günlərdə kərə yağı yenə bir manata qədər bahalaşıb, özü də bahalaşan təkcə kərə yağı deyil, şor, qaymaq, pendir, yumurta kimi yerli məhsullardır və bu durumda aşağıdakı sualların meydana çıxdığını bildirir: "Əgər bütün bunlar sabit qiymətə zəmanət deyilsə, o zaman idxalı əvəz etməyin mənası nədir və ya ümumiyyətlə, idxal əvəz edilirmi?"

Müəllif deyir ki, bu ilin ötən 9 ayı ərzində 17,6% olmaqla ən çox bahalaşan ərzaq mallarıdır və qarşıda yeni il bayramının gəldiyini vurğulayaraq yenə də bahalaşma olacağı xəbərdarlığı edir.

Müəllifə görə, qiymət bahalaşmasının səbəblərindən biri orta illik inflyasiyanın yüksək (13,7%) həddə olmasıdır, öz növbəsində inflyasiyanın da yüksək olması ölkənin maliyyə institutlarının yürütdüyü siyasətdədir.

Bundan da irəli gələrək, müəllif rəsmilərin inflyasiyanın yüksək olmasını xarici amillərlə izah etməsini inandırıcı saymır: "Əgər belə inflyasiya gözlənilən idisə, niyə təkrəqəmli inflyasiya vədi verirdilər? Həm də ölkədə inflyasiya son aylarda sürətlənməyib, artıq iki ildir ki, davam edir. Bunun ilkin səbəbi nədir? Ölkə hətta özünü bitkiçilik məhsulları ilə də təmin edə bilmir ki, dünya bazarlarındakı qiymət ölkədə daxili bazara təsir edir? Bu halda aqrar məhsulları az qala bütün dünya ölkələrinə hansı haqla ixrac etməyə hazırlaşırıq?"

Müəllif bahalanmaya daha bir səbəb kimi idxalçılarla pərakəndə şəbəkə arasındakı sövdələşmələri göstərir və deyir ki, bu bahalaşma ilə bağlı idxalçılar pərakəndə satış şəbəkəsini təqsirkar adlandırır və deyir ki, bu bəlaya qarşı mübarizə aparılmr.

Müəllifə görə, indi əsas məsələ bahalanmanın dayandırılmasıdır, daha xalqı vədlərlə "doydurmaq" deyil, çünki, xalq hökumətdən ancaq vəd eşidir, pərakəndə satış şəbəkəsi isə idxalçıları təqsirli sayır.

Bunu isə müəllif ölkə iqtisadiyyatında inhisarın göstəricisi adlandırır, amma onun real işini görmür.

Sabitliyin "manat sabit qalarsa" şərti...

"Yeni Müsavat" qəzetində isə diqqəti "Gələn il ərzaq, tikinti və mənzillərin bahalaşacağı gözlənilir" sərlövhəli məqalə cəlb edir. (http://musavat.com/news/gelen-il-erzaq-tikinti-ve-menzillerin-bahalasacagi-gozlenilir_485703.html)

Müəllif qarşıdakı 2018-ci illərdə hansı sahələrdə bahalaşma ola bilməsini ekspert Vüqar Bayramovla araşdırır.

Müəllif parlamentdə 2018-ci ilin büdcə layihəsinin müzakirələri zamanı hökumət nümayəndələrinin təkrəqəmli inflyasiya, Ümumi Daxili Məhsulun artımı, manatın sabitliyi və s. kimi vədlər verdiklərini xatırladır.

Müəllif Azərbaycan təcrübəsində qiymətlərin ucuzlaşması təcrübəsinin hələ olmadığını deyir, indiki qiymətlərin qorunmasının isə ölkə və dünya iqtisadiyyatındakı proseslərdən asılı olacağını vurğulayır.

"2018-ci ildə qiymətlərin necə dəyişməsi birbaşa manatın məzənnəsindən, eyni zamanda neftin dünya bazarındakı qiymətindən asılı olacaq, çünki manatın məzənnəsi birmənalı şəkildə ölkəyə idxal edilən mal və məhsulların xərci baxımından vacibdir. Bu baxımdan birrəqəmli inflyasiyanın əldə edilib-edilməməsi birbaşa məzənnə siyasətindən asılı olacaq. Birrəqəmli inflyasiyanın əldə edilməsi üçün isə 2018-ci ildə manatın stabitliyinin qorunub saxlanılması vacibdir". Bunu qəzetə V.Bayramov izah edir.

İqtisadçı ekspert vurğulayır ki, gələn il daşınmaz əmlak, avtomobil və xüsusən də tikinti materialları bazarında qiymətlərin necə dəyişməsi yenə də manatın məzənnəsinə bağlı məsələdir.

V.Bayramov izah edir ki, daşınmaz əmlak sərmayə baxımından vətəndaşlar üçün vacibdir, amma manat devalvasiya etdikdə vətəndaşlar sərmayəni daşınmaz əmlak yox, xarici valyuta şəklində saxladılar.

Ekspert hesab edir ki, manat sabit qaldığı halda 2018-ci ilin ikinci yarısından daşınmaz əmlak bazarında tələbin artması müşahidə oluna bilər.

V.Bayramova görə, əlində sərmayə olan vətəndaşlar çoxdur, amma manatın məzənnəsinin nə qədər sabit qalacağını bilmədiyi üçün daşınmaz əmlaka və s. sərmayə qoymur: "Bütövlükdə evlərin qiymətində kəskin artım proqnozlaşdırılmır. 2018-ci ilin ilk yarısında isə əmlak bazarındakı durğunluq davam edəcək. Bu durğunluq isə manat sabit qaldığı halda ilin ikinci yarısında aradan qalxa bilər".

Ekspert deyir ki, tikinti materiallarının çoxu Rusiyadan gətirildiyi üçün həm rublun, həm də manatın məzənnəsi buna təsir edəcək.

V.Bayramov bildirir ki, 2018-ci ildə dövlət büdcəsi hesabına da tikinti işlərinin aparılması nəzərdə tutulur, tikinti materiallarına tələb artır, tələb artarsa, qiymətlərdə də artım olacağı istisna deyil.--0--