Media-icmalı 25.01.2018

Ölkədə söz və mətbuat azadlığının səviyyəsi, ölkədən xaricə kapital axınının səbəbləri, Azərbaycanın inkişafı barədə rəsmi baxışa münasibət bugünkü (25 yanvar, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Bu -Azərbaycana "qarşı qarayaxma" kampaniyasıdır

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycanda mətbuat azadlığı tam təmin edilib"
(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=138555) sərlövhəli məqalədə Azərbaycanda mətbuat azadlığının səviyyəsini dəyərləndirir.

Buna səbəb isə Davosda hələ də davam edən 48-ci İqtisadi Forumda dövlət başçısı İlham Əliyevə mətbuat azadlığına görə Azərbaycanın aşağı reytinqə malik olması ilə bağlı verilən sualdır.

Dövlət başçısı isə bu suala cavabında bildirib ki, Azərbaycanda mətbuat azadlığı təmin edilib.
Müəllif deyir ki, söz və mətbuat azadlığı hər bir ölkədə demokratik inkişafın əsas göstəricilərindəndir və 1993-cü ildən Azərbaycanda söz və mətbuat azadlığı təmin edilib: "KİV fəaliyyətini tənzimləyən aktlar qəbul edilib, 1998-ci ildə senzura ləğv olunub, dünyanın heç bir yerində dövlət mətbuata birbaşa yardım etmir Bu mənada Azərbaycan hakimiyyəti bir sıra qəzetlərin yaranmış borcunu ödəməklə həm də mətbuat tarixində bir ilkə imza atıb".

Müəllif davam edərək deyir ki, Azərbaycanda jurnalistlər üçün dövlət tərəfindən binalar inşa edilir, 2000-ci ildən milli mətbuatın yubileyləri dövlət səviyyəsində qeyd olunur və mətbuat orqanlarının hər birinə dövlət tərəfindən qrantlar ayrılır. 2008-ci ildə prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Konsepsiyası qəbul olunub və 2009-cu ildə xüsusi fond yaradılıb.

Müəllif hesab edir ki, Azərbaycan dövləti mətbuat azadlığının təmin olunması üçün üzərinə düşən bütün vəzifələri yerinə yetirir: "Bu mənada demokratik inkişaf yolunu seçən ölkəmizdə söz azadlığına heç bir məhdudiyyət yoxdur. O cümlədən Internet azaddır və ondan hansısa formada istifadəyə heç bir qadağa mümkün deyil. Bunu bütün beynəlxalq təşkilatlar da bilir və görürlər, amma nədənsə bəzi hallarda diqqətdən kənarda qalır".

Müəllifə görə, əksər hallarda antiazərbaycançı dairələr bu sahədə Azərbaycanın inkişafını bilərəkdən təhrif edirlər, uğurlara qara yaxırlar:

"Azərbaycanın inkişafı, yerləşdiyi bölgənin lideri olması, beynəlxalq enerji təhlükəsizliyində söz sahibi kimi çıxış etməsi bir sıra Qərb dairələrinin daim qısqanclığı ilə müşahidə olunur. Bu sırada xüsusən erməni təəssübkeşi olan dairələrin canfəşanlığı son illərin reallıqlarındandır".

Müəllif bu münasibəti Azərbaycanı müstəqil siyasətdən döndərə bilməyən siyasi mərkəzlərin, ayrı-ayrı dövlət və təşkilatların "qarayaxma kampaniyası" adlandırır.

Müəllif deyir ki, söz və mətbuat azadlığının bərqərar olması, vətəndaş cəmiyyəti institutlarının inkişafı, dövlətin mətbuata yardımı, İnternet azadlığı və s. bu kimi faktlar Azərbaycanın demokratiya yolunun açıq olduğunu göstərir.

Tənəzzül də tərəqqi kimi təqdim edilir

"Azadlıqinfo.az"da isə diqqəti "Davosa qədər irəliləyən "inkişaf"" sərlövhəli məqalə (https://www.azadliq.info/211956.html) cəlb edir.

Müəllif ölkə hakimiyyətinin Azərbaycanın inkişafı haqqında açıqlamalarını əsassız adlandırır: "Azərbaycan xaqlına "YAPsayağı inkişaf" çox tanışdır. Hətta devalvasiya kosmik sürət alanda da, qiymətlər bahalaşanda da, ölkənin adı "qara siyahı"lara düşəndə də, hakimiyyət bunu inkişaf kimi təqdim edir. Statistik rəqəmlərin üzə çıxardığı gerçəklikləri, beynəlxalq hesabatlardakı tənəzzül reytinqlərini də unudurlar".

Müəllif dövlət başçısı İlham Əliyevin Davos İqtisadi Forumundakı çıxışında Azərbaycanın inkişafı barədə açıqlamalarını "gözəgörünməz uğurlar" kimi dəyərləndirir.

Müəllif bildirir ki, İ.Əliyev bu Forumda Azərbaycanda yoxsulluğun 5,4 faiz, işsizliyin 5 faiz olması, 2017-ci ildə 177 yeni daimi iş yerinin açılması, ölkə regionların inkişafı ilə bağlı proqramların, enerji layihələrinin icrası barədə danışıb.

"Gördüyünüz kimi, vətəndaşı 130 manat minimum əməkhaqqı alan, dövlət büdcəsi xarici borcundan 3 dəfə az olan, 2.5 milyon insanın kredit borcu ödədiyi, korrupsiyanın tüğyan etdiyi, inhisarların hakim olduğu, yüz minlərlə insanın mühacirət etdiyi, günahsız insanların şərləndiyi ölkənin prezidenti uğurlu siyasətdən, inkişaf templərindən danışır", deyə müəllif dövlət başçısının dediklərini qiymətləndirir.

Müəllif deyir ki, bu deyilənlərin əsası yoxdur, belə ki, hər həftə ölkədən xarici şirkətlər qaçır, ölkədə heç bir xarici dövlətin bank filialı fəaliyyət göstərmir və belə bir şəraitdə xarici investorları ölkəyə çağırmağı, sahibkarlara şərait yaradılması barədə açıqlamaları absurd hesab edir: "Hamı bilir ki, bu ölkədə iri məmurlara bağlı olan sahibkarlara pay düşür. Ən absurdu isə budur ki, Azərbaycandakı real vəziyyəti bilənlərə Azərbaycandakı şəffaf idarəçilikdən danışılır".

Müəllif vurğulayır ki, Avropa məhkəməsi Azərbaycanın əleyhinə minlərlə qərar çıxardığı, sahibkarların, jurnalistlərin, siyasətçilərin, sadə vətəndaşların hüquqlarının pozulduğu, sosial şəbəkələrin Azərbaycan reallığını dünyaya çatdırdığı halda dövlət başçısı dünyaya yol göstərmək istəyir.

Müəllif deyir ki, ölkədə normal idarəçilik yoxdur, odur ki, Azərbaycan insanı Avropaya getməyə yol axtarır, bir qrup məmur milyarderə çevrilir, offşor hesablarda var-dövlətləri çoxalır.

Müəllif hesab edir ki, ölkədəki "inkişaf" Davosa aparılsa da hamı bunu tənəzzül kimi qarşılayıb, bu düşüncə və bu təsəvvürlə ölkəni irəli aparmağın mümkün olmadığını ortaya qoyub.

Kəskin qalan "kapital axını" problemi

"Exo" qəzetində isə "Azərbaycan ölkədən kapital axınını dayandırıb?"
(http://ru.echo.az/?p=66668) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkədən kapital axınının səbəblərini ekspert Fuad Əlizadə ilə araşdırır.

F.Əlizadə deyir ki, Azərbaycandan kapital axını makroiqtisadi göstəricilərlə bağlıdır və son 3 ildə ölkədə iqtisadi vəziyyət qeyri-sabit haldadır, ona görə də vətəndaşların bir qismi qanuni və ya qanunsuz çəkildə pullarını ölkədən çıxarıblar.

"Kapital axını" problemi ölkə üçün ən kəskin problemlərdən biridir, son üç ildə isə daha kəskin olub, xüsusilə 2015-2016-cı illərdə ölkədən daha çox kapital çıxarılıb. Əgər sahibləri həmin pulları ölkəyə qaytarmaq istəməsələr bu pulları ölkəyə qaytarmaq mümkün deyil". F.Əlizadə bəhs etdiyi sahədə durumu qəzetə belə şərh edir.

Müəllifə görə, bəhs edilən dövrdə iqtisadi durum və manatın məzənnəsi sabit olmadığına görə, bir çox vətəndaşlar pullarını iri həcmdə ölkədən kənara aparırdılar.

İndiki mövcud durumu dəyərləndirən F.Əlizadə deyir ki, indi nisbi də olsa xaricə kapital çıxarmaqda azalma var.

"Yaxın illərdə ölkədən xaricə kapital axınının azalacağı gözlənilir, səbəb də hətta bazar qanunlarına uyğun olmasa da belə, manatın məzənnəsinin sabitləşməsidir, amma manata etimadın tamamilə bərpasından danışmaq hələ tezdir. Hər halda manatı xarici valyutaya çevirənlərin sayında azalma müşahidə edilir. 2015-2016-cı illərdəki kütləvi axın yoxdur".

Ekspert hesab edir ki, irihəcmli beynəlxalq layihələrin reallaşması ilə bağlı imzalanan sazişlər də ölkədən kapital axınının azalnmasına, ölkəyə sərmayə yatırmağa maraqlı olan biznesmenlərin artmasına səbəb ola bilər.

F.Əlizadə vurğulayır ki, Azərbaycan iqtisadiyyatı başlanğıc mərhələdədir, hələ böyük uğurlar qarşıdadır.
Eyni zamanda ekspert bildirir ki, hətta bəzi hallarda vətəndaşlar qanunsuz, qeyri-leqal yolla maliyyə vəsaitlərini ölkədən kənara çıxarıblar və bunun üçün bir sıra sxemlərdən istifadə ediblər.

F.Əlizadə deyir ki, Azərbaycan vətəndaşları pullarını əsasən Gürcüstana, Türkiyəyə, Rusiyaya yönləndirirlər.

Ekspert hesab edir ki, inzibati yollarla bu kapital aıxının qarşısını almaq mümkün olmasa da ölkədə cəlbedici biznes-mühiti yaradılsa mümkündür, bu isə ilk növbədə rəsmi qurumlardan ciddi diqqət və qayğı tələb edir.