Uşaqları qoruyaq

"3 Alma" QHT-si və "Bakı Metropoliteni ASC tərəfindən həyata keçirilən və hələ iki gün davam edəcək bu aksiya BMT-nin təşəbbüsü ilə bütün dünyada hər il iyunun 1-də qeyd edilən Beynəlxalq Uşaqları Müdafiə Gününə həsr olunub. Həmin gün Bakıda və respublikanın digər şəhərlərində müxtəlif yaradıcılıq və əyləncə tədbirləri: mahnı müsabiqələri, fotoşəkil və rəsm sərgiləri, master-klaslar, tamaşalar, konsertlər, festivallar keçirilib. Bu cür tədbirlər həm uşaq, həm də valideyn üçün xoş təəssüratlar mənbəyinə çevrilir.

Bütün uşaq hüquq və azadlıqları 1959-cu ildə BMT Baş Assambleyası tərəfindən qəbul edilmiş Uşaq Hüquqları Bəyannaməsində əksini tapıb. Bu sənəd hər bir uşağın hüquqlarını tanımaq və onlara riayət etmək çağırışıdır. Valideynlər, ictimai təşkilatlar və hakimiyyət ona mütləq riayət etməlidir. 30 il sonra, 1989-cu ildə Uşaq Hüquqları Konvensiyası da qəbul edilib. Bu sənəddə kiçik vətəndaşların bütün hüquqları müəyyən olunub, həmçinin böyüklərin öhdəlikləri qeyd edilib.

Bu sənədlər bir çox ölkələrdə, o cümlədən Azərbaycanda ratifikasiya olunub. Ölkəmizdə uşaq hüquqlarının müdafiəsi dövlət siyasətinin prioritet istiqaməti elan edilib. Ölkənin uşaq əhalisi 2 500 000 nəfərdən çoxdur. Uşaq hüquqları üzrə qüvvədə olan qanunvericilik bazasına baxmayaraq, bu sahədə vəziyyət hələ optimallıqdan uzaqdır. Problemlər az deyil. Kəskin şəkildə uşaq bağçaları çatışmazlığı var. Bu müəssisələrdə yer defisiti uzun növbələrə və uşağın bağçaya qoyulması üçün rüşvətlərə gətirib çıxarıb.

Böyük dərs yükü, fənlərin artırılması və ya azaldılması eksperimentləri olan müasir məktəb təhsili şagirdlərin səhhəti üçün ciddi sınaqdır. Ötən il Azərbaycan Tibb Universitetinin bir qrup müəllimi "Sağlam Təhsil" layihəsi çərçivəsində araşdırma aparıb, onun nəticələri cansıxıcı olub. Məlum olub ki, uşaqların 80%-dən çoxunun məktəbi bitirdikdən sonra onurğa problemləri olur, 76,2% məzunun görmə qabiliyyəti pisdir.

Həkimlər patologiya ilə doğulan uşaqların artdığını deyir. Bu patologiyalar ürək qüsuru, autizm, uşaq serebral iflicidir. Onlar xüsusi qayğıya və bahalı müalicəyə ehtiyac duyur. Valideynlər təkbaşına bu problemi həll etmək gücündə deyil. Dövlət orqanları pensiya və ya birdəfəlik yardım ödəməklə kifayətlənir.

Ölkədə 65 mindən çox olan əlil uşaqlar ayrıca bir mövzudur. Son illər Bakıda yeni tibbi-sosial reabilitasiya mərkəzləri tikilib. Bu mərkəzlərdə xüsusi qayğıya ehtiyacı olan 5 mindən çox uşaq müalicə kursu keçib. Ölkə regionlarında səhhətində problem olan, ixtisaslı tibbi yardım almayan uşaqların yaşadığı yüzlərlə ailə olduğunu nəzərə alsaq, bu, dəryada bir damladır.

Amma psixoloji sağlamlıq problemi daha kəskindir. Aqressiya, vandalizm və intiharlar yeniyetmələr arasında tez-tez rast gəlinən təzahürlərdir. Aztəminatlı ailələrdə maddi təminat məsələsi var. Axı, bu cür ailələrdə, qayğıkeş valideynlərin bütün səylərinə baxmayaraq, uşaqların ərzaq və həyat şəraitinə qədər elementar şeylər çatışmır.

Nisbətən xoşbəxt ailələr də problemsiz deyil. İlk növbədə, bu, diqqət əksikliyidir. Valideynlər işlə, pul qazanmaqla məşğuldurlar, bəzən uşaqlara zaman çatmır. Yeniyetmələr erkən böyüyür, internetdə lazımsız, bəzən isə təhlükəli məlumatlar əldə edirlər.

Şübhəsiz ki, uşaq problemləri, sosial statusundan, yaşından və maddi təminatından asılı olmayaraq, hər bir böyüyə aiddir. Buna görə uşaqların bayramı təkcə şən tədbirlərin təşkili üçün deyil, həm də uşaqların mənfi amillərdən - yoxsulluqdan, aqressiyadan, zorakılıqdan, pis ekologiyadan, aclıqdan müdafiəsi tədbirləri haqqında ciddi düşünmək üçün əsasdır.