Azərbaycanın ÜDM-i 2024-cü ilin 11 ayında 2,81% artıb

Azərbaycanın Dövlət Statistika Komitəsinin (DSK) məlumatına görə, 2024-cü ilin yanvar-noyabr ayları ərzində ölkənin ümumi daxili məhsulu (ÜDM) 113,3 mllliard manat təşkil edib. 2023-cü ilin eyni dövründə ÜDM 110,2 miliard manat olub. Beləliklə, ÜDM 2023-cü ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 2,81% artıb.

Lakin DSK-nın məlumatına əsasən, 2024-cü ilin ilk doqquz ayı ərzində ÜDM artımı 4,1% olub. Aydan-aya rəsmi statistika 4%-dən çox artım tempini göstərirdi. Bunun əksinə olaraq, müstəqil "Turan" agentliyinin alternativ hesablaması həmin dövrlərdə ÜDM-in təxminən 4% azalmasını üzə çıxarıb. Bu fərq hökumətin iqtisadi hesabatlarının şəffaflığı ilə bağlı narahatlıqlara səbəb olur, çünki DSK əvvəlki ilin aylıq ÜDM məlumatlarını müqayisəli şəkildə təqdim etmir və hesablamaların metodologiyasını açıqlamır.

DSK-nın son hesabatı Azərbaycanın iqtisadiyyatında qeyri-bərabər artımı vurğulayır.

Ənənəvi olaraq Azərbaycanın iqtisadiyyatının təməli olan neft-qaz sektoru cüzi 0,4% artım göstərib. Bununla belə, qeyri-neft sektoru 6,4% artıb ki, bu da hökumətin iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi istiqamətində davam edən səylərini əks etdirir. Kənd təsərrüfatı, turizm və rəqəmsal sənaye sahələrini dəstəkləyən təşəbbüslər öz nəticəsini verməyə başlayır.

ÜDM-in Strukturu və Dəyişikliklər:

• Sənaye istehsalı ÜDM-in 37,1%-ni təşkil edərək ən böyük gəlir mənbəyi mövqeyini qoruyub.
• Ticarət və nəqliyyat vasitələrinin təmiri 10%-lik payla güclü istehlakçı tələbinə əsaslanıb.
• Nəqliyyat və anbarlama ÜDM-in 7,1%-ni təşkil edərək Azərbaycanın strateji logistika mərkəzi rolunu vurğulayıb.
• Tikinti ÜDM-in 6,2%-ni təşkil edib, həm dövlət infrastruktur layihələrini, həm də özəl investisiyaları əks etdirib.
• Kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı və balıqçılıq 6,1%-lik payla subsidiya və əlverişli hava şəraitinin dəstəyi ilə inkişaf edib.
• Turizm və qonaqpərvərlik 2,5%-lik payla, təkmilləşdirilmiş infrastruktur və marketinq tədbirləri ilə ziyarətçilərin axınından faydalanıb.
• İKT sektoru 1,8% artımla Azərbaycanın rəqəmsal transformasiya sahəsindəki ambisiyalarını nümayiş etdirib.
• Qalan 19,2% digər sektorlardan gəlmiş, məhsullar və idxal malları üzrə xalis vergilər əlavə 10% payla ÜDM-ə töhfə vermişdir ki, bu da vergi yığımının effektivliyinin və ticarət həcminin artmasını göstərir.

Adambaşına düşən ÜDM 11 104,2 manat ($6 546) təşkil edərək, həyat səviyyəsinin bir qədər yaxşılaşdığını göstərib, baxmayaraq ki, şəhər və kənd yerləri arasında əhəmiyyətli fərqlər davam edir.. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, 2023-cü ilin yanvar-noyabr aylarında Bakıda muzdlu işçilərin orta aylıq nominal əmək haqqı 1 169,3 manat təşkil edib.  Eyni zamanda, eyni dövrdə ölkə üzrə orta əməkhaqqı 917 manat olub ki, bu da paytaxtdakından 28% aşağıdır.

Rəqəmlər artımı əks etdirsə də, çətinliklər qalır. Sənaye istehsalı üçün neft və qazdan asılılıq Azərbaycanın qlobal enerji qiymətlərinin dəyişməsinə qarşı həssas olduğunu göstərir. Qeyri-neft sektorunda dayanıqlı artım əldə etmək üçün innovasiya, infrastruktur və təhsil sahələrinə davamlı investisiyalar tələb olunur.

Bununla belə, böyük fürsətlər mövcuddur. Azərbaycanın Avropa ilə Asiya arasında strateji yerləşməsi ona ticarət və logistikadan faydalanmaq imkanı yaradır. Bundan əlavə, günəş və külək layihələrinə edilən investisiyalarla ifadə olunan yaşıl enerji təşəbbüsləri həm iqtisadi, həm də ekoloji baxımdan uzunmüddətli faydalar təmin edə bilər.