“Siyasi partiyalar haqqında” qanuna ediləcək dəyişikliklərin mürtəce xarakterli olacağı ehtimalı böyükdür”

Milli Məclisdə təmsil olunan bütün siyasi partiyaların nümayəndələri “Siyasi partiyalar haqqında” yeni qanun layihəsinin hazırlanması ilə bağlı Milli Məclis sədrinə müraciət ediblər. Milli Məclisin Mətbuat və ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsindən yerli mediaya verilən məlumata görə, müraciətdə ölkəmizin müasir inkişaf reallıqlarına cavab verən yeni qanunun hazırlanmasının zəruriliyi vurğulanıb. Milli Məclisin sədri Sahibə Qafarova artıq ötən ay yeni qanun layihəsinin hazırlanması haqqında müvafiq tapşırıqlar verib və sənədin hazırlanması üzrə işə başlanılıb. Bu qanunun ictimai əhəmiyyətini nəzərə alaraq, Azərbaycanda dövlət qeydiyyatına alınmış siyasi partiyaların yeni qanun layihəsi ilə bağlı təkliflərini Milli Məclisə təqdim etmələri xahiş olunub.

Hazırda qüvvədə olan “Siyasi partiyalar haqqında” qanunda nələr çatışmırdı ki, yeni qanun yaratmaq zərurəti ortaya çıxıb? Olmaya digər qanunlara edilən mənfı  dəyişiklikləri və ya yeni qanun adı ilə daha da neqativləşdirilən qanunlar kimi bu qanuna da mənfi çalarlar qatmaq niyyəti var?

"Hüquq və İnkişaf” İctimai Birliyinin rəhbəri Hafiz Həsənov ASTNA-ya bu barədə danışıb.

* * *

Sual: Hafiz bəy, “Siyasi partiyalar haqqında” qanun dəyişir. Sizcə, bu dəyişikliyə ehtiyac vardımı?

Cavab: “Siyasi partiyalar haqqında” qanuna dəyişikliklərə ehtiyac var. Lakin bu dəyişikliklər siyasi partiyaların yaradılması və fəaliyyəti ilə bağlı məhdudiyyətləri və siyasi partiyarın fəaliyyətinə müdaxilələri nəzərdə tutmamalıdır. Qanuna dəyişikliklər ölkədə siyasi ideologiyaların ədalətli rəqabətinə imkanlar yaratmalı, siyasi partiyaların yaradılması və qeydiyyatı şərtlərini asanlaşdırmalı, onların fəaliyyət formalarını genişləndirməli, siyasi mövqeyindən asılı olmayaraq bütün siyasi partiya üzvlərinə bərabər yanaşmanı təmin etməli, siyasi partiyaların fəaliyyətinin maddi-texniki imkanlarını artırmalıdır. Hesab edirəm ki, bu gün “Siyasi partiyalar haqqında” qanunda bu cür dəyişikliklərin edilməsinə ehtiyac var.

Sual: Hazırda qüvvədə olan siyasi partiyalar haqqında qanun normal hazırlanmışdımı? Çatışmazlıqları nələr idi?

Cavab: Əgər bu gün siyasi partiyaların təsis edilməsi və qeydiyyatında problemlər varsa, müxalif siyasi partiyalara münasibətdə ayrı-seçkilik müşahidə edilirsə, siyasi partiyaların fəaliyyət formaları və imkanları geniş deyilsə, siyasi partiyaların fəaliyyətinə dövlət orqanlarının müdaxilələri varsa,  siyasi partiyaların fəaliyyətinin maddi-tekniki imkanları qeyri-bərabərdirsə, bu o deməkdir ki, bu kimi hallar həm də, “Siyasi partiyalar haqqında” qanunun normal olmaması ilə bağlıdır. Əgər qanun normal olsaydı və onda bu cür çatışmazlıqlar olmazdı, qanun buna hüquqi imkanlar verməzdi.

Sual: Sizcə partiyalar haqda yeni qanun yaratmaq istəyi hansı məqsədlərdən irəli gələ bilər?

Cavab: Son illər “Qeyri-hökumət təşkilatları haqqında” qanuna edilən reqressiv dəyişikliklər və KİV haqqında qanunla müqayisədə medianın fəaliyyətində xeyli məhdudiyyətlər və müdaxilələr nəzərdə tutan yeni “Media haqqında” qanunun qəbulundan sonra, “Siyasi partiyalar haqqında” qanuna ediləcək dəyişikliklərin mürtəce xarakterli olacağı ehtimalı böyükdür. Ümumiyyətlə, müşahidələr göstərir ki, son on illikdə insan hüquqları ilə bağlı qanunvericilikdə fundamental insan hüquq və azadlıqlarının məhdudlaşdırılması tendensiyası gedir. Bütün bunlar onu deməyə əsas verir ki, “Siyasi partiyalar haqqında” qanuna ehtimal edilən dəyişikliklər də, xoş məram daşımır. Bu dəyişikliklər çox güman ki, siyasi partiyaların yaradılması və fəaliyyət imkanlarını bir qədər də məhdudlaşdıracaq, siyasi partiyaların fəaliyyətinə müdaxilələri artıracaq, siyasi partiyaların fəaliyyətinin dayandırılması və ləğvi qaydalarını bir qədər də asanlaşdıracaq və s.

Sual: Sizcə, yeni qanunda nələr olmalıdır? Necə tərtib olunmalıdır ki, bütün partiyaların mənafelərini qorusun?

Cavab: Hesab edirəm ki, “Siyasi partiyalar haqqında” qanunda dəyişikliklər proqressiv xarakterli olmalı və özündə bunları ehtiva eməlidir: Siyasi partiyanın təsis edilməsi üçün indiki qanunda olduğu kimi 1000 nəfərin deyil, bir neçə şəxsin birləşməsi kifayət etməlidir və qeydiyyat sənədləri və prosedurları sadə, asan olmalıdır. Onların fəaliyyət formaları daha geniş olmalı və qeyri-müəyyən normalarla məhdudlaşdırılmamalı, dövlətin siyasi partiyaların fəaliyyətinə müdaxilələrini minimuma endirməlidir. Eyni zamanda, siyasi patrtiyaların fəaliyyətinin dayandırılması və ləğvi ancaq siyasi partiyaların fəaliyyətinin Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya quruluşunu və dünyəvi xarakterini zorakılıqla dəyişdirməyə, ərazi bütövlüyünü pozmağa, müharibəni, zorakılığı və qəddarlığı təbliğ etməyə, irqi, milli və dini ədavəti qızışdırmağa yönəldiyi halda mümkün olmalıdır. Qanun bütün siyasi partiyaların fəaliyyətinin maddi-texniki imkanları üçün birmənalı hüquqi təminatlar yaratmalıdır. Siyasi baxışlarına görə syasi partiyalara, onların üzvlərinə ayrı-seçkiliyə yol verilməməsi hüquqi olaraq təmin edilməli və qanunvericilik bu cür münasibətə görə sərt hüquqi məsuliyyət tədbirləri nəzərdə tutmalıdır.