Azərbaycan nümayəndə heyəti Şimali Kiprə gedir – yunanlar qıcıqlanırlar

Bakı/15.07.21/Turan: Azərbaycanın parlament nümayəndə heyəti Şimali Kipr Türk Cümhüriyyətində Kipr türklərinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məqsədilə Türkiyə qoşunlarının Kiprə çıxarılmasının 47-ci ildönümünün qeyd olunması mərasimində iştirak edəcək.

"Kipr sülhməramlı əməliyyatının 47-ci ili və iyulun 20-də Sülh və Azadlıq Günü mərasimlər çərçivəsində bizim prezidentimizlə birlikdə keçiriləcək, siz də orada olacaqsınız. Buna görə sizə çox minnətdarıq. Bu, dünyaya çox mühüm bir mesajdır. Bu, bəlkə də Türkiyə ilə Azərbaycan arasında dostluğun və qardaşlığın ən böyük təzahürüdür" və "bir millət, iki dövlət" qətiyyətli şüarının dərk edilməsidir”, - iyulun 14-də xarici işlər komissiyasının sədri, Ədalət və İnkişaf Partiyasından deputat Akif Çağatay Kılıç Azərbaycan parlamentinin Xarici işlər və parlamentlərarası münasibətlər komitəsinin sədri Səməd Seyidova müraciət edib.

Dövlət çevrilişinin qarşısının alınmasının beşinci ildönümü münasibətilə keçirilən tədbirlər çərçivəsində Azərbaycan nümayəndə heyəti Türkiyədədir.

Akif Çağatay Kılıç həmçinin bildirib ki, iyulun 15-də parlamentdə Türkiyə Böyük Millət Məclisinin Xarici işlər komissiyasının, Azərbaycan Parlamentinin Xarici işlər və parlamentlərarası əlaqələr komitəsinin və Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti Cümhuriyyət Məclisinin Xarici əlaqələr komissiyasının iştirakı ilə üçtərəfli görüş keçiriləcək, iyulun 16-da isə Azərbaycan nümayəndə heyəti Şimali Kiprə yola düşəcək.

Seyidov Azərbaycan və Türkiyənin fikirlərinin eyni istiqamətə yönəldiyini bildirib.

"Bu gün biz Türkiyə-Azərbaycan birliyinin mesajını dünyaya çatdırırıq. Türkiyə və Azərbaycan olaraq biz bütün türk dünyasını birləşdirməliyik. Bir müddət sonra, Zəngəzur dəhlizi açılandan sonra biz qatara minib Naxçıvandan Türkiyəyə gedəcəyik. Bu, çox vacib məsələdir", - o deyib.

Daha sonra o qeyd edib ki, "həm 15 iyul, həm də Azərbaycan, Türkiyə və Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin Xarici işlər üzrə parlament komissiyalarının üçtərəfli görüşü və bizim iyulun 19-dan 21-dək Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinə səfərimiz türk dünyasının gücünü və birliyini dünyaya nümayiş etdirir", - o deyib.

Qeyd edək ki, azərbaycanlı deputatların Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinə səfrinin Milli Məclisin nümayəndə heyətinin ilk səfəri kimi təqdim olunmasına baxmayaraq, əslində hələ 2000-ci ilin iyulunda Azərbaycan qanunvericilik orqanının üzvləri bu ölkəyə səfər etmişdilər.

Və bu, Azərbaycan qanunvericilərinin deputatların Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinə ilk səfəri idi.

Həmin nümayəndə heyətinin üzvləri arasında iki çağırış Milli Məclisin deputatı Nairş Şaxtaxinskaya da vardı.

Turan-ın xahişilə bu səfərin tarixçəsini şərh edən Şahtaxatinskaya qeyd edib ki, hələ 1999-cu ildə Milli Məclisin Parlamentlərarası əlaqələr və beynəlxalq münasibətlər komitəsinin sədr müavini olarkən Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin Bakıdakı nümayəndəliyinin rəhbərini rəsmi səviyyədə qəbul etmişdi.

2000-ci ilin iyulunda isə Milli Məclisin hakim və müxalifət partiyalarından olan deputatların, həmçinin müstəqil parlamentarilərin iştirakı ilə nümayəndə heyəti Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinə getmişdi.

Nümayəndə heyətinin tərkibində Şahtaxtinskayadan başqa Sabir Rüstəmxanlı, Anar Rzayev, Zeynəb Xanlarova, Anar Məmmədxanov, Siruz Təbrizli, Fəttah Heydərov, Şirzad Əyyubov, Teymur Bünyadov, Şahlar Əsgərov, Əli Kərimli və başqaları olublar.

Nümayəndə heyəti Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin rəsmi şəxslərilə görüşlər keçirmişdi və o zamankı prezident Rauf Denktaş onları qəbul etmişdi.

"Milli Məclisin nümayəndə heyəti Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinə səfər etmişdi. O, adi tarixi, beynəlxalq və siyasi şəraitdə baş tutmamışdı, Azərbaycan dövləti hələ o qədər də möhkəmlənməmişdi. Azərbaycan parlament nümayəndə heyətinin indiki səfəri də tarixi əhəmiyyət daşıyır, çünki Qarabağ müharibəsində Azərbaycanın qələbəsindən və iki qardaş ölkə – Azərbaycan və Türkiyə arasında müttəfiqlik münasibətlərinə dair Şuşa bəyannaməsinin rəsmiləşdirilməsindən sonra regionda yaranmış yeni geosiyasi reallıq şəraitində baş verir", - Şahtaxtinskaya vurğulayıb.

Yunanıstanda Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin tanınması prosedurunun başlanmasından ehtiyatlanırlar. Yunanıstanın “Sigmalive” nəşri Azərbaycan parlamentarilərinin səfərini Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin qanuniləşdirilməsi cəhdi kimi qiymətləndirib.

Bundan öncə Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinə Ankarada akkreditə olunmuş Pakistan diplomatları səfər ediblər. « ... vəziyyət Kipr yunanları arasında çaxnaşmaya, Kipr türkləri arasında isə entuziazma səbəb olub",- “Sigmalive” Türkiyənin “Sabah” qəzetinə istinadən yazır.

Yunanıstanlı icmalçı, istefada olan polkovnik Panayotis Nastos Şuşa bəyannaməsini təhlil edərək (15 iyun 2021-ci ildə Şuşada Azərbaycan və Türkiyə prezidentləri tərəfindən imzalanıb) qeyd edib ki, o, Yunanıstan üçün mühüm nəticələrə malikdir.

O, belə qənaətə gəlir ki, Türkiyə ilə hərbi qarşıdurma halında, Yunanıstan Azərbaycanı, ilk növbədə, bu ölkənin Hərbi Hava Qüvvələrini və xüsusi təyinatlı qüvvələrini özünün potensial rəqibi hesab etməlidir. "Hətta bizim Hərbi Hava Qüvvələrimizin və Hərbi Dəniz Donanmasının çox mühüm hərbi sursatları ilə mühüm hava obyektlərini - Türkiyə daxilindəki aeroportları məhv etsək belə, Azərbaycan ərazisindən hərbi təhlükə yarana bilər”, - ekspert bildirib.

"Nə qədər gec deyil, yuxarıda sadalanan problemlər personalı və siyasi rəhbərliyi narahat etməlidir”, - Nastos fikrini yekunlaşdırıb.

Yunanıstan səfiri Nikolaos Piperiqosun Afina ilə Bakı arasında münasibətlərin normallaşdırılması cəhdləri erməni və yunan “qırğılar”ı tərəfindən pozulub.

Rusiyanın “Sputnik” agentliyi Yunanıstanın Azərbaycandakı səfirinin "işğal olunmuş Şuşa Arsax"da tədbirdə iştirakı ilə bağlı Yunanıstan Erməni Milli Komitəsinin xarici işlər naziri Nikos Dendiasa ünvanlanmlş açıq məktubunu yerləşdirib.

Kipr Respublikasının prezidenti Nikos Anastasiadis Ərdoğanın Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinə səfərilə əlaqədar sayıqlıq və Türkiyə prezidentinin bəyanatına reaksiya barədə bildirib.

Faktiki olaraq, iyulun 12-də xarici işlər və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali nümayəndə Xosep Borrell bu məsələ ilə bağlı müraciət edərək, Avropa İttifaqının narahatlığını ifadə edib və ümidvar olduğunu bildirib ki, yaxın günlərdə xarici işlər üzrə Fövqəladə Şuradan söhbət getməyəcək.

ASTNA  hesab edir ki, çox güman ki, Ankara Türkiyə alyansından (Türkiyə-Azərbaycan-Pakistan) istifadə edərək, 2014-cü ildən dondurulmuş Kipr üzrə danışıqları bərpa etməyə çalışacaq. Yunanıstanın reaksiyasından görünür ki, Ərdoğan bunu bacarır.

Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın səfəri və gözlənildiyi kimi, onun verəcəyi "üç gözlənilməz bəyanat” “onları diqqətlə gözləyən” Kipr Respublikası, Yunanıstan və Avropa ölkələrinin gündəmində prioritet olacaq”, -“Sigmalive” BBC-nin Türkiyə xidmətinə istinadən  bildirir.

BBC-nin məlumatına görə, "üç gözlənilməz bəyanat" aşağıdakılara aiddir: "Kiprin ərazi sularında təbii qazın aşkar edilməsinin elan edilməsinin mümkünlüyü, Varosiya (Maraş) qapalı ərazisinin  statusunun dəyişdirilməsi və Lefkonikos ərazisində adada daimi hərbi bazanın yaradılması".

wikipedia.org. Kipr Respublikası 1960-cı ildə Böyük Britaniyadan Kiprə müstəqillik verildikdən sonra yaradılıb. Yunan və türk icmalarına yeni dövlətin idarə olunmasında bərabər imkanlar yaradılıb.

Onlara hökumət və mülki hakimiyyət institutlarında yerlər ayrılıb. 1960-cı ildə zəmanətlər haqqında müqaviləyə uyğun olaraq yeni dövlətin mövcudluğunun qarantları Böyük Britaniya, Yunanıstan və Türkiyə olub.

1974-cü ilin iyulunda yunan hərbi xuntasının dəstəyilə adada hərbi çevriliş baş verdi: prezident Makari (Muskos) hakimiyyətdən uzaqlaşdırıldı, adaya nəzarət isə EOKA-B yunan gizli təşkilatının nümayəndəsi Nikos Sampsona (o, Kiprin Yunanıstana birləşdirilməsinə (enosis) tərəfdar idi) keçdi. 1960-cı il müqaviləsinin müddəalarından istifadə edərək və konstitusiya hakimiyyətinin bərpası adı altında türk qoşunları Kiprə daxil oldu. Faktiki olaraq, güc aksiyası adanın bölünməsinə gətirib çıxardı, ikincisi isə odur ki, bunun nəticəsində yunan hərbi xuntasının süqutu və Makariosun hakimiyyətinin bərpası baş verdi. Kipr adası Kipr türklərinin nəzarətində olmaqla Şimal və Kipr yunanların nəzarətində olmaqla Cənub hissələrinə bölündü.

Kipr Respublikası ilə federativ dövlət quruluşuna dair 8 il davam edən danışıqlardan sonra 1983-cü ildə Kipr türkləri Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin yaradıldığını bəyan etdilər.

2004-cü ildə Kipr yunanları referendumda Birləşmiş Millətlər Təşkilatının təklif etdiyi Kipr probleminin nizamlanması planına (Annan planı) uyğun olaraq vahid Kipr Respublikasının əvəzinə ikiicmalı və ikizonallı dövlətin yaradılmasının əleyhinə səs verdilər.

2014-cü ilin fevralında Nikosiyada boş aeroportun ərazisində Kipr prezidenti Nikos Anastasiadias ilə Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin prezidenti Derviş Eroğlu arasında görüş keçirilib. Tərəflər birgə kommünikedə bildiriblər ki, vahid dövlət kimi - federativ, ikizonallı və ikiicmalı olacaq birləşmiş Kipr yaratmağa çalışacaqlar. Amma heç bir irəliləyiş olmayıb. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətini tanımır.--0—