Azərbaycan hakimiyyəti Dağıstanda həbs olunmuş ölkə vətəndaşlarının taleyinə biganədir?

Bakı/21.09.20/Turan: Dağıstanın sərhəd Qullar kəndində Vətənə buraxılmasını gözləyən Azərbaycan vətəndaşlarının sayı yenidən kəskin artıb.

Rəsmən yaradılmış və 600-ə yaxın adam tutan çadır şəhərciyi tam dolub və onun ətrafında yenə də kortəbbi düşərgə yaranır. Adamlar antisanitar şəraitdə çadır vasitələrindən tikilmiş anbarlarda yaşamağa məcburdur. Kim bacarırsa, yerli sakinlərdən və ya mehmanxanalarda icarəyə otaq götürür.

Həftədə bir dəfə 450-460 nəfərin sərhəddən buraxılması Qullardakı vəziyyətin səngiməsi üçün açıq-aydın kifayət deyil. Payızın gəlişi və hava şəraitinin pisləşməsi ilə düşərgə sakinlərinin vəziyyəti daha da pisləşəcək.

Belə təəssürat yaranır ki, bu, Azərbaycanın dövlət orqanlarını narahat etmir. Bakıda problemi görməməyə çalışırlar. FHN-in sərhəddin Azərbaycan tərəfində yaradılmış karantin məntəqəsinə 1200-ə yaxın adamı qəbul etmək imkanı olsa da bu çadır düşərgəsi bu müddətdə 30-40%-dən çox dolmayıb.

Rusiyadan Azərbaycana dönən vətəndaşların axını humanitar böhrana gətirib çıxara bilər. Problemə məhəl qoyulmaması iyunun ortalarında Rusiyanın güc qurumları ilə qarşıdurmaya səbəb olmuşdu.

Bundan sonra sərhəddi keçmək iki həftədə bir dəfədən həftədə bir dəfəyə qədər, sərhəddi keçənlərin sayı isə 120-dən 250-yə, daha sonra isə 400-450 nəfərə qədər artırıldı.

Bundan əlavə, Azərbaycan tərəfi Qullar düşərgəsinin təminatını, orada mənzil-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılmasını öz üzərinə götürüb.

İyun iğtişaşları zamanı 93 nəfər saxlanılıb. Onlardan 83 nəfəri 10 sutkaya qədər inzibati həbsə məruz qalıb, onlarla Azərbaycan vətəndaşına qarşı CM-in iki maddəsi ilə cinayət ittihamı irəli sürülüb. Bunun biri ağır cinayətlərə aiddir.

Şahidlərdən biri Turan-a bildirib ki, saxlanılanların çoxu, ümumiyyətlə, etiraz aksiyasında iştirak etməyib. Gecə düşərgədə bütün gəncləri araşdırma aparmadan tutublar. Rusiyanın hüquq-mühafizə orqanları sübut toplamaq üçün özlərinə əziyyət verməyiblər. Şübhəliləri aldadıblar, söz veriblər ki, əgər etirafedici  ifadələrin altına imza atsalar onları  buraxacaqlar. Həbs olunanlar rus dilini bilmədikləri üçün hətta ittihamın mahiyyətini də başa düşməyiblər, çünki peşəkar tərcüməçilərlə təmin edilməyiblər, mənbə qeyd edib.

Ən başda Azərbaycan vətəndaş cəmiyyətinin fəalları həbs olunanların müdafiəsilə bağlı kampaniyaya başlamışdı,  çünki onların Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyası ilə təmin olunmuş hüquqları pozulmuşdu.

Onlar Rusiyanın hüquq müdafiəçiləri ilə əlaqə yaradaraq həbs olunanların şəxsiyyətini müəyyənləşdirdilər, halbuki bu, Azərbaycan səfirliyinin birbaşa vəzifəsi idi. Bununla yanaşı, dağıstanlı vəkil, əslən Bakıdan olan Murad Vəlixanov azərbaycanlı fəallara böyük köməklik göstərib.

Azərbaycan tərəfdən işi Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutunun direktoru Emin Hüseynov və Gürcüstanda azərbaycanlı siyasi mühacirlər tərəfindən yaradılmış Hüquq və Azadlıqlar İnstitutunun rəhbəri Avtandil Məmmədli koordinasiya ediblər.

Lakin fəallar Rusiyadakı Azərbaycan diasporu rəhbərliyinin müqaviməti ilə üzləşiblər.

“Diasporun sıravi nümayəndələri yardım etmək istəyirdilər, Qullardakı vətəndaşları dəstəkləmək üçün hansısa vəsait göndərirdilər. Amma diaspor təşkilatlarının funksionerləri bizdən tələb etdilər ki, bu məsələ ilə məşğul olmayaq, çünki biz müxalifətçilərik və bizim iştirakımız həbs olunanların taleyinə xələ gətirə bilər.

Azərbaycanın dövlət strukturları və diaspor təşkilatları problemi özləri həll edəcəklər. Lakin nəticədə heç bir real yardım göstərilməyib. Yalnız vəkil Murad Vəlixanovun səyləri sayəsində müttəhimlərin vəziyyətini yumşaltmaq və yeddi nəfəri azad etmək mümkün olub. O, ağır cinayətlərdə ittiham olunan ilk üç şəxsin ev dustaqlığına keçirilməsinə Dağıstan Ali Məhkəməsi vasitəsilə nail oldu. Bu presedentdən sonradan digər vəkillər də istifadə etdilər və bu günədək  yeddi nəfər ev dustaqlığına keçirilib. Üstəlik, M.Vəlixanov faktiki olaraq entuziazm ilə çalışır və bildiyimə görə, hətta qonorarını da köçürməyiblər. Halbuki, lap əvvəldə Azərbaycan oliqarxlarını və diaspor rəhbərlərini təmsil edən  bəzi şəxslər çoxvədli mesajlar göndərirdilər”, - Məmmədli Turan agentliyinə bildirib.

Hazırda Ənvər Muradov, Ceyhun Namazov, Elbrus Əhmədov, Əziz Fərəczadə, Emin İmaməliyev və Elmar Mehdiyev ev dustaqlığına keçiriliblər.

Bununla yanaşı, heç kim Rövşən Hüseynov, Tural Qiyasov və Nahid Ağayevi mənzillə təmin etməyi öz üzərinə götürmədiyinə görə məhkəmə ev dustaqlığına buraxmayıb. Azərbaycan hakimiyyəti və diaspora insanların həbsdə saxlanılmaması üçün mənzil axtarışına kömək etmir.  Vəkil Vəlixanov müttəhimlərdən birinə –Ceyhun Namazova öz evində sığınacaq verib”, - Məmmədli deyib.

İbtidai istintaq noyabrın 17-dək uzadılıb, məhkəmə istintaqı isə yəqin ki, gələn il başlayacaq. “Mən Azərbaycanın dövlət qurumlarının fəaliyyətsizliyinə təəccüblənirəm. Azərbaycandan olan bir şəxs kimi həmyerlilərimizin hüquqlarının qorunması işinə qoşuldum. Amma mən saxlanılanların hamısının vəkili ola bilmərəm, ancaq üçünün vəkiliyəm. Digər müttəhimləri müdafiə etmək üçün vəkillərin cəlb ediləcəyilə bağlı diaspor təşkilatlarının və oliqarxların vədləri vəd olaraq qalıb. Bəzi mütəhimlərin valideynləri özləri vəkilləri cəlb ediblər, amma hamının belə imkanı yoxdur.

Hətta müttəhimlərin ev dustaqlığına keçirilməsi üçün mənzillə təminat məsələsində də diaspordan heç bir dəstək yoxdur və hər şey ayrı-ayrı adamların səylərilə olur.  Onlardan biri Afiq Allahverdiyev
tanımadığı adamın mənzilinin icarə haqqını ödəyib, digəri soydaşına evində sığınacaq verib.  Xüsusilə ehtiyacı olan, valideynləri olmayan bir gənci öz evimə yerləşdirmişəm. Bəs səfirlik, Diasporla İş Üzrə Dövlət Komitəsi və Azərbaycan dövlətindən maliyyə yardımı alan diaspor təşkilatları haradadır?”,- M.Vəlixanov deyib.

İş üzrə keçənlərin təqsirinə gəlincə, onların saxlanma şəraiti müttəhimlərin xeyrinədir. Belə ki, düşərgədə baş verən təlatümlərdən sonra heç kim gizlənməyə cəhd etməyib. Onlar sakit şəkildə öz yerlərində olublar, çünki özlərini günahkar hiss etmirdilər, vəkil deyib.

Əgər məhkəmə müttəhimləri təqsirli bilərsə, hüquqşünaslar onlara yumşaq cəza təyin edilməsi üçün addımlar atırlar.

Əsasən müdafiə tərəfi Rusiya Federasiyası Cinayət Məcəlləsinin 318-ci maddəsinin ikinci hissəsi ( həyat və ya sağlamlıq üçün təhlükəli olan zorakılığın tətbiqi, hakimiyyət nümayəndəsinə qarşı) üzrə ittihamın bu maddənin birinci hissəsinə (hakimiyyət nümayəndəsinin həyat və sağlamlığı üçün təhlükəli olmayan zorakılığın tətbiqi...) tövsif edilməsi barədə vəsatət qaldırıb. 318-ci maddənin 1-ci hissəsi üzrə pul cəriməsi şəklində alternativ cəza növləri nəzərdə tutulur.

RF CM-in 167-ci maddəsinin birinci hissəsi (başqasının əmlakının qəsdən  məhv edilməsi və ya zədələnməsi, əgər bu əməllər əhəmiyyətli dərəcədə zərərə səbəb olubsa) üzrə ittihama gəlincə, əmtəəşünaslıq ekspertizası müəyyən edib ki, güc strukturlarının avtomobillərinə bəyan edildiyi kimi, 400 min rubl yox, cəmi 38 min rubl ziyan vurulub ki, bu da yumşaldıcı amildir.

Bu maddə həmçinin azadlıqdan məhrumetmə ilə bağlı olmayan alternativ cəza tədbirlərini nəzərdə tutur,  M.Vəlixanov bildirib.

Turan-ın müxbiri təqsirləndirilən şəxslərin (Elmar Mehdiyev, Ceyhun Namazov, Emin İmaməliyev və Əziz Fərəczadə) qohumlarını rəyini öyrənib. Onlar bildiriblər ki, səfirlik və digər dövlət qurumları vəkillərin cəlb edilməsində və mənzillə təminat məsələsinin həllində heç bir yardım göstərməyiblər.

Emin İmaməliyevin atası Sahib İmaməliyev deyib ki, səfirlikdən məktub alıb və orada onun oğluna ittihamın irəli sürüldüyü maddə göstərilib.

İkinci qrup Qarabağ müharibəsi əlili Sahib İmaməliyev dəfələrlə Azərbaycanın müxtəlif dövlət qurumlarına, hətta prezident İlham Əliyevə müraciət edib, lakin əbəs yerə. O hesab edir ki, onun dövlət başçısına müraciəti, sadəcə, ünvana çatmayıb, çünki Əliyev veteranların problemlərinə həmişə diqqət yetirir.

Diasporla İş Üzrə Dövlət Komitəsinin mətbuat xidmətindən Turan-ın müxbirinə bildiriblər ki, bu qurum Azərbaycan səfirliyi ilə birlikdə müttəhimlərin vəkillərlə təmin edilməsi və onlara maddi dəstək göstərilməsi məsələsini həll edib. Hazırda Dövlət Komitəsinin nümayəndəsi Dağıstandadır. Konkret olaraq kimlərə vəkil tutulması və maddi yardımın həcmi,  vəsaitin haraya köçürüldüyünün dəqiqləşdirilməsi xahişinə qurumdam yazılı sorğu göndərməyi təklif ediblər.

Beləliklə, iyun ayının ortalarından Azərbaycanın 10 gənc vətəndaşı Dağıstanda çıxılmaz vəziyyətdədir və onları ağır durumda qoyan öz dövlətinin köməyinə ehtiyacı var. -0-