Bizim paradoks: ucuz qazla isinmək baha başa gəlir, nəinki odunla

Kəndlərin qazlaşdırılmasına baxmayaraq, əvvəlki illərə nisbətən az olsa da odun hazırlanması üçün ağacların kəsilməsi davam edir, Azərbaycanın ekologiya və təbii sərvətlər naziri Hüseynqulu Bağırovun bəyanatından belə çıxır. 2018-ci ilin iyununda nazirlik İsmayıllı rayonunda İcra Hakimiyyətində görüş keçirib. Məqsəd meşələrdə ağacların qanunsuz kəsilməsinin və odun kömürünün istehsalının qarşısının alınması olub, nazirlik bildirib. Yəni, meşələrin qanunsuz kəsilməsi davam edir, baxmayaraq ki, "Azəriqaz" 2018-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında 2385,1 kilometr yeni qaz kəməri çəkib, 71 yaşayış məntəqəsini qazlaşdırıb.

Bizim müxbirimiz oktyabrda Qax rayonunun İlisu kəndində olub. Kənd sakinləri ağacları kəsərək qışa hazırlaşırlar. Halbuki, 2015-ci ildə kəndə qaz çəkilib.

Sakinlər qazdan yemək hazırlamaq üçün istifadə edirlər, evləri isə köhnə üsulla -odunla qızdırırlar. Evlərdə qaz peçləri ilə yanaşı odun peçləri də quraşdırılır. Bu il kənddə bir yük maşını odunu (beş kubmetr ağac) 240 manata satıblar. Sakinlər deyirlər ki, evu odunla qızdırmaq daha sərfəlidir, nəinki qaz ilə. Çünki odun daha çox istilik verir. "Hətta borudan qaz əvəzinə hava gələndə də sayğac fırlanır. Qaz pulu ödəyirik, ancaq evdə istilik yoxdur", - İlisu sakinləri Turan-ın müxbirinə bildiriblər.

"Azəriqaz"ın adının çəkilməsini istəməyən texniki işçisi Turan-a bildirib ki, "Azəriqaz" İB-də (SOCAR-ın strukturu) qaz oğurluğu barədə şayiələr özünü doğrultmayıb. Həmçinin bahalı mülklərin sahibləri olan yüksək vəzifəli məmurların qazdan istifadəyə görə pul ödəmədiyini söyləməyə də əsas yoxdur. Varlılar ödəyirlər. İB-də itkilər qaz magistrallarında təzyiqin enməsi zamanı yeni elektron smart-sayğacların düzgün işləməməsi səbəbindən baş verir. Mexaniki sayğacların da qüsuru var, ancaq azdır. Bu səbəbdən korlanmış smart-sayğacları dəyişmək lazım gələndə "Azəriqaz" işçiləri istehlakçıların evlərində mexaniki sayğaclar qoyurlar. Sistemdə təzyiqin enməsi tez-tez baş verir", - o bildirib.

Qoyulan sayğaclar Gəncə cihazqayırma zavodunda hazırlanır.

Biz İlisuda olarkən müşahidə etdik ki, hər axşam qaz istehlakının artdığı vaxtlarda sistemdə təzyiqin enməsinə görə qaz sayğacındakı qoruyucu qazın verilməsini dayandırır. Hər dəfə klapan açıldıqdan sonra qaz konforkasından təmiz hava gələrək klapan bağlandığı zaman boruya daxil olurdu. Hava konforkada qaz olana qədər daxil olur, sayğac isə elə fırlanır ki, sanki bu müddətdə evdə təbii yanacaq işlənib. Kəndlilər buna qarşı mübarizə yolunu tapıblar: qoruyucu klapanın üzərinə daş qoyurlar ki, bağlanmasın. Ancaq bununla ev sakinlərinə təhlükə yaratmış olurlar.

"Azəriqaz"ın işçisi istehlakçılara verilən məişət qazının çirkli olmasının səbəblərindən danışıb. Təmiz qaz göy alovla yanır. Əgər alov başqa rənglərdə olursa bu, qazın çirkli olduğunu göstərir. Qaz sızmasını aşkar etmək üçün yanacağa xüsusi qoxu verən xüsusi qatışıqdan başqa qaza bilərəkdən digər qatışıq əlavə edilmir. Qazın çirklənməsi istehlak şəbəkəsində pis filtrasiya ilə əlaqədardır ki. bu da işçilər qaz şkaflarını açarkən və filtrləri çıxararkən aydın görünür. Onlar hər zaman çirkli olur. Yanacaq magistralına qaz yeraltı anbarlardan ya da birbaşa quyudan təmizlənmədən vurulur. Bu səbəbdən istehlakçılara satılan qazın keyfiyyəti standartdan aşağıdır". - ekspert Turan-a deyib.

Rusiyalı ekspertlər müxtəıif yanacaq növləri yanarkən alınan bir kilovat-saat istiliyin qiymətini hesablayıblar və məlum olub ki, qazdan istifadə üç dəfədən çox sərfəlidir, nəinki odun. 2016-cı ilin qiymətlərinə görə, qazın yanmasından alınan bir kilovat-saat istilik 60 qəpikdir (0,0092 dollar). Həmçinin odunun istiliyinin həcmi 1,90 rübla (0,029 dollar) başa gəlir.http://dacha.news/chem_deshevle_otaplivat/

2018-ci ild Rusiyada qaz 1000 metrə görə 95,2 dollar olub. Azərbaycanda 1000 kubmetr məişət qazı istehlakçılara 59 dollara başa gəlir (1700 kubmetr limit çərçivəsində bir kubmetr qaza görə 10 qəpik olmaqla). Bu limit artdıqdan sonra məbləğ iki dəfə artır. Qazdan yemək bişirmək və su isitmək üçün istifadə edən istehlakçılar limiti saxlaya bilir. Belə abonentlərdə orta istehlak ayda 120 kubmetr təşkil edir. Qazdan istilik üçün də istifadə edənlər ilin 9 ayı qaz istehlakına görə ikiqat tarif üzrə, yəni bir kubmetrə görə 200 manat və 117 dollar ödəyirlər. Bu, onunla əlaqədardır ki, limitin hesablanması yanvarın 1-dən başlayır və qaz istilik cihazlarından istifadə edənlər ilk iki-üç ay limiti keçirlər.

Bununla belə, Azərbaycanda evlərin qızdırılması üçün qazdan istifadə odundan daha sərfəli olmalıdır. Ancaq ölkədə uğurlu qazlaşdırmaya baxmayaraq, kəndlərdə, xüsusilə dağ kəndlərində qışa odun hazırlanması üçün meşələrin kəsilməsi davam edir.