VİCDAN - Ədalətin meyarı (II yazı)
Öncəki - “Haqq-Ədalət naminə yaradılan kainat və bəşəriyyət” adlı yazımda sonda belə bir sual ortaya qoydum: görəsən, ƏDALƏTİN meyarı nədir? Başqa sözlə desək Haqqı batildən (nahaqdan) necə ayırmalı?
İlk öncə, fitrətən bu meyar – VİCDANDIR! Belə ki, VİCDAN Yaradanın insanların qəlbində yerləşdirdiyi “ƏDALƏT TƏRƏZİSİ” olub, Haqqı batildən (o cümlədən, yaxşını pisdən) ayırd edəcək dəruni (qəlbə bağlı instinq) duyğudur. Dini və dünyəvi baxışlarından asılı olmayaraq, vicdanlı bir şəxs heç bir dünya malının müqabilində haqqı batilə (yaxşını pisə) satmaz və həm öz nəfsinə, həm də digərlərinə zülm etməkdən çəkinər. Çünki, VİCDAN – fitrətən, ədəb-əxlaq normaları çərçivəsində insanın nəinki əməli və nəzəri ağıl qüvvəsinə, həm də qəlbindəki ən məxfi arzu, istək və fikirlərinə də nəzarət edən ilahi bir “qurğu” - ƏDALƏT TƏRƏZİSİDİR...
Əlbəttə ki, bu “qurğu” ancaq qəlbləri HİDAYƏTƏ (Haqq yoluna) yönəldilmiş və sabah xilas ola biləcək bəndələrə ehsan edilmişdir. Belə ki, “Haqq yolu göstərmək Allaha məxsusdur” (16:9) və “Allah dilədiyini doğru yola yönəldər” (2:142; 6:39; 22:16) və “Allahın hidayət etdiyi kimsəni heç kəs haqq yoldan çıxarda bilməz” (39:37).
Və Əlbəttə ki, qəlbləri qəflət içərisində boğulan, fikir-zikirləri yalnız bu fani dünyanın bir qarın çörəyini qazanmağa və ya onun oyun-əyləncələrinə qarışan; öyüd-nəsihətləri, açıq-aşkar həqiqətləri eşitməkdən və görməkdən və təfəkkür etmək səadətindən uzaq olan qafillər, təkəbbürlü cahillər, kafirlər və zalımlar isə bu müqəddəs nemətdən – VİCDAN hisslərindən məhrumdurlar. Belə ki, “Allah onların qəlblərini, qulaqlarını və gözlərini möhürləmişdir” (16:108), “Allah zalımlar(və kafirlər) toplumunu hidayət etməz” (5:51; 2:264) və “Allahın alçaltdığı kimsəni heç kəs yüksəldə (səadətə qonuşdura) bilməz. Həqiqətən də Allah istədiyi işi yerinə yetirər” (22:18; 39:36).
Yuxarıda deyilənlərdən belə bir nəticə çıxartmaq olar ki, hətta bəzi ateist ruhlu, dünyəvi dəyərləri dini dəyərlərdən üstün tutan, lakin daim haqq-ədalət naminə təfəkkür edən VİCDALI bir kimsə, məsələn, ateist bir tələbə, müəllim, alim ya vəkil – onun-bunun diktəsiylə (sifarişiylə) ədalətsiz qərarlar qəbul edən hakimlərdən, ya zalımların zülmünə susan yüksək rütbəli dini xadimlərdən qat-qat yüksək ƏXLAQ mərtəbəsində dayanıb, onlardan fərqli olaraq bir gün qurtulacağına da ümid çoxdur. Belə ki, əslində, o tələbə, müəllim, alim ya vəkilin VİCDANI ən yüksək iman-əxlaq fəziləti olan HAQQ-ƏDALƏT nurundan bəhərlənmişdir və inşallah, bir gün “Haqq sənin Rəbbindədir! O halda heç vaxt şübhəyə düşənlərdən olma” (2:147) və ya “Elm verilən kəslər də bilsinlər ki, Haqq sənin Rəbbindədir. Artıq Ona inansınlar və ürəkləri Ondan arxayın olsun. Şübhəsiz ki, Allah iman gətirənləri doğru yola yönəldər” (22:54) kimi ilahi kəlmələrindən bir öyüd-nəsihət və məntiqi nəticə çıxardaraq, qəlblərindəki o iman nurunun heç də təsadüfi olmadığı qənaətinə gələrlər.
Amma, onun-bunun diktəsiylə (sifarişiylə) ədalətsiz qərarlar qəbul edən və öncəki bölmədə qeyd etdiyimiz kimi, “...Ədalətlə hökm edin...” (4:58); “...ədalətli şahidlər olun... Ədalətli olun...”(5:8); “...insanlar (bir-biriylə) ədalətlə rəftar etsinlər” (57:25); “Siz (bilə-bilə) haqqı batilə qarışdırmayın. Haqqı gizlətməyin” (2:42); “Allah ədalətli olmağı... əmr edir” (16:90); “Allah ədalətli kəsləri (muqsitləri – hər şeyin haqqını verənləri) sevər” (60:8) və i.a. kimi İlahi tələblərə məhəl qoymayan şəxslər (hakimlər, prokurorlar, müstəntiqlər, şahidlər, ekspertlər və i.a.) əslində əmrlərini qeyd-şərtsiz yerinə yetirdiklərindən daha zalımdırlar. Doğrudan da “Haqdan uzaq – nifaq içində olan bir kimsədən daha azğın kim ola bilər ki?!” (41:52) və “...Allah haqqı bilməyənlərin qəlblərini belə möhürləyər” (30:59).
Yeri gəlmişkən, kiçik bir haşiyə: zalımların haqsız zülmünə məruz qalmış yüzlərlə məhbuslardan biri kimi, bu bir illik məhbus həyatımda iştirak etdiyim müxtəlif rayon, Ağır Cinayətlər, Bakı Apellyasiya məhkəmə zallarındakı dəmir barmaqlılar arasından haqqı batilə satan insanların (hakimlərin, prokurorların, müstəntiqlərin, şahidlərin, ekspertlərin və s.) sabah (həm bu fani, həm də axirət həyatlarında) Allahın HAQQ vədi (!) olaraq çəkəcəkləri o ƏDALƏTLİ cəzaları bircə anlıq belə gözümüzün önünə gətirərkən, saxlandığım o dəmir barmaqlı qəfəscik bizə cənnəti-gülüstan görünür. Bəzən, o (inşallah, günahlarımızın kəffarəsi olacaq) xoşbəxt güşəmizdən həmin azğınlara məlum bir hədisi xatırlatmaqla ayıltmaq – xəbərdarlıq etmək istəyirdik: ”Qiyamət günü – “hardadır zalımlar və zalımlara oxşayanlar (yəni onların zülmüylə razılaşan və susanlar), hətta zalımlar üçün qələm ucu yonmuş və ya mürəkkəb doldurmuş şəxslər?”, - deyə, bir səs eşidərsən. Sonra da onların hamısını dəmirdən hazırlanmış bir tabuta qoyub cəhənnəmə apararlar”.
Amma, “Allahın Haqq yoldan azdırdığı kimsəni heç kəs hidayət edə bilməz” (39:36) ayəsini bir daha xatırlayaraq, elə o guşədə ikən, ürəyimizdə Cənabi HAQQa min şükürlər edirik ki, bizi o “qəlbi kilidlənmiş” insanlardan etmədi... Sonra da, tez-tez təkrarladığımız duanı qəlbimizdə pıçıldayırıq: “Rəbbəna, la tuziğ qulubəna badə iz hədəytəna və həb ləna min lədünkə rəhmətən, innəkə əntəl Vəhhab” (Ya Rəbbimiz! Bizi bizi hidayət etdikdən sonra, qəlbimizə şək-şübhə salma (haqq yoldan döndərmə) və bizə dərgahından bir rəhmət bağışla. Həqiqətən də Sən Vəhhabsan (bəxş edənsən)” (3:8). Lütfən, digər əhli-iman qardaşlarımıza da bu duanı əzbərləməyi tövsiyyə edərdik...
Beləliklə, bir daha tam əminliklə qeyd etmək olar ki, VİCDANLI bir şəxs ƏDALƏT carcısı olub, nə öz nəfsinə, nə də digərinə zərrə qədər zülm (yəni, haqsızlıq) etməz. Çünki, əvvəldə qeyd etdiyimiz kimi, inşallah, bir gün, o vicdanlı şəxs qəlbinə çilənmiş o İMAN nurunun bilavasitə Sahibindən – Cənabi HAQQdan ona bəxş edilən ehsan olduğunu anlayıb, bu imanının daha da kamilləşməsindən ötrü, öz nəfsi üzərində işləyərək, bu və ya digər söz, fikir ya əməllərini mütləq ƏDALƏT TƏRƏZİSİ olan Qurani-Kərim və Şəriətlə ölçüb-biçərək, daim və daim (ta son nəfəsinəcən!) HAQQ- ƏDALƏT naminə təfəkkür eylər və mübarizə aparar. Belə ki, əvvəlki yazımızda qey etdiyimiz kimi, Allah cəmi kainatı, o cümlədən bəşəriyyəti HAQQ- ƏDALƏT naminə yaratmış və hər bir məxluqatından da haqqına sahib çıxmağı tələb etmişdir.
Ədalətin ləzzətini və ətrini duymuş və qəlbinə hopdurmuş bir kimsədən daha xoşbəxt kim ola bilər ki?! Əgər cəmi dünya zülmətə - batilə qərq olsa belə, bu, o HAQQ- ƏDALƏT aşiqinin nuruna zərrə qədər xələl yetirə və onu məğlub edə bilərmi? Əlbəttə ki, yox! Çünki, mütləq HAQQ- ƏDALƏT sahibi əmin edir ki, “...Biz batili haqla rədd edərik (haqqı batilin təpəsinə atarıq) və o da onu (batili) yox edər. (Bir də baxıb görərsən ki,) o yox olub getmişdir...” (21:18); “De: “Haqq gəldi, batil yox oldu. Çünki batil (öz-özlüyündə) yoxluğa (məğlubiyyətə) məhkumdur!” (17:81; 34:49).
Odur ki, yazımızın ilk bölməsində (“İsaxan Aşurov bulağının ədalətli damlaları”) rəhmətlik hüquqşünasdan (jurnalist Xədicə İsmayilin xatırlamasıyla) gətirdiyimiz sitata bir daha nəzər yetirməklə yanaşı, cəmi HAQQsevər həmvətənlərimizə müraciət etmək istərdik: Əziz qardaş-bacılarımız! Haqq-Ədalət naminə mübarizə nə qədər çətin və məşəqqətli olsa da, fəqət, sonu zəfərlə bitəcək şərəfli yoldur. Odur ki, bu zəfər naminə, “Allaha təvəkkül et, və Allahın vəkilliyi kifayət edər” (33:3; 4:81); “Hökmü yalnız hər şeydən uca və böyük Allah verir” (40:12) deyib, və Allahı da özünə həm vəkil, həm də hakim bilərək, və yalnız və yalnız ONA güvənərək, səbr, təmkin, əzm və inamla addımlamaq gərəkdir. Bu müqəddəs yolda cəmi Haqqsevərlərə Allahdan min – bir xeyir diləyirik. Allah bu mübarək yolda şəhid olmuş hər kəsi, o cümlədən, Azərbaycanın görkəmli hüquqşünası İsaxan Aşurovu da rəhmət etsin. Ruhları şad, əbədi yurdları cənnəti – məkan olsun, inşallah! Lütfən, bizim üçün də dua edin, əziz dostlar...
Hamınıza dərin hörmətlə,
Hilal Məmmədov
İsaxan Aşurov mükafatı laureatı,
siyasi məhbus,
Kürdəxanı
Söz istəyirəm
-
Müasir müharibələr insanlığın dözümlülüyünü sınağa çəkir, prioritetləri və dəyərləri yenidən nəzərdən keçirməyə məcbur edir. Belə dövrlərdə yalnız güc nümayiş etdirmək deyil, həm də beynəlxalq hüququn və insanlığın prinsiplərinə bağlılığı göstərmək xüsusilə vacibdir. Rusiya Federasiyasının misilsiz silahlı təcavüzü ilə üzləşən Ukrayna, beynəlxalq humanitar hüququn (BHH) normalarına sadiqliyini qoruyaraq, bu təcavüzə müqavimət göstərir. Ukrayna Müdafiə Nazirliyi tərəfindən təqdim olunan Könüllü Hesabat şəffaflıq, məsuliyyət və ədalət axtarışının simvoluna çevrilib.
-
Prezident İlham Əliyev RİA agentliyinə verdiyi müsahibədə Azərbaycanda xaricdən maliyyələşən medianın qarşısının alındığını dedi və söylədi ki, Azərbaycan ABŞ-da, Avropada heç bir medianı maliyyələşdirmirsə, onlar nədən bunu bizim ölkədə etməlidir?!
-
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevə və Azərbaycan Respublikasının Vitse-Prezidenti xanım Mehriban Əliyevaya Göndərən: Amina Fevzi qızı Hacıyeva (Beynəlxalq Bankın keçmiş sədri Cahangir Hacıyevin bacısı)
-
İctimai xadim və alim Dr. Cəmil Həsənli, Meydan TV-nin jurnalisti Natiq Cavadlının qaçaqmalçılıqda ittiham olunaraq dörd aylıq istintaq təcridxanasına salınmasına görə dərin narahatlığını ifadə edib. Onu tanıyanlar üçün bu hadisə inanılmaz görünür. Dürüstlüyü, intellekti və həqiqətə bağlılığı ilə tanınan Cavadlı Azərbaycanın ən hörmətli jurnalist və ziyalılarından biri hesab olunur.
Rəy yaz