Nağıl bitdi

Iyulun 14-nü Azərbaycan hakimiyyəti, dövlətin nəzarətində olan KİV bayram edirdi. O, səbəbə ki, 1969-cu ilin iyul ayının 14-ü Heydər Əliyev hakimiyyətə, respublika rəhbərliyinə gəlib. Bütün ölkəni çal-çağır bürümüşdü. Yaltaqlıq ərşü-əlaya dirənmişdi. Kimisi həmin günü milli azadlıq hətəkatının başlanğıcı kimi şərh edir, kimisi 1969-cu ilin avqust plenumunun fəzilətindən danışırdı. Amma unudurdular ki, həmin plenumun gündəliyində yalnız bir məsələ var idi: Leninin anadan olmasının 100 illiyinə Azərbaycanda hazırlığın vəziyyəti haqqında. Elə həmin plenumdan dərhal sonra 60-cı illərdə respulikada ictimai inkişafa böyük təkan vermiş milli prosesin təqibi başlandı. Həmin illərdə ədəbiyyatda, sənətdə, elmdə milli varlığı ifadə edən nə vardısı hamısının üzərindən qara bir xətt çəkildi.

Amma mənzurum 14 iyulun gətirdiyi "fəzilətləri" təhlil etmək deyil. Demək istədiyim odur ki, dünənki çal-çağırın axırı pis qurtardı. Çünki bütün günü KİV Heydər Əliyevin millətə qayğısından, İlham Əliyevin bu yola sədaqətindən şirin nağıllar danışdı. Günün sonunda nağıl bitdi və alma əvəzinə göydən Tarif Şurasının "şənbə sürpirizi" düşdü. Nəticədə benzinin qiyməti 20 qəpik, yəni 30 faizə yaxın bahalaşdı. Millət Tarif Şurasının üztünə düşüb. Amma benzini bahalaşdıran bilavasitə İlham Əliyevdir. Onun iradəsindən kənar bu məmləkətdə heç kim qiymət qaldıra bilməz.

Qiymət artımınından üçcə gün əvvəl 2017-ci ilin birinci yarısının social-iqtisadi yekunları ilə bağlı Nazirlər Kabinetinin toplantısında ölkə başçısı gurultulu bir nitq söylədi. İnkişafın Azərbaycan yolu, xalqın social müdafiəsinin gücləndirilməsi, işsizliyin və yoxsulluğun minimum həddə endirilməsi haqqında real həyatdan uzaq olan rəqəmlər səsləndirdi. Qeyd edilən "böyük" uğurların xalqın həyatında təcəllası üç gün sonra benzinin qiymətinin 20 qəpik həcmində artırılmasında tapdı. Yəqin bu artımdan sonra büdcəyə daxil olacaq əlavə vəsaitlər sonrakı 6 ayın yekinlarının inkişaf indeksində yer alacaq.

Qiymət artımının ağlabatan iqtisadi izahı olmadığı üçün nala-mıxa vururlar. Sosial fəlakət həddinə sürüklənən cəmiyyət SOCAR-ın bədxərcliyinin girovuna çevrilib. Eyni təbii və fiziki şərtlər daxilində SOCAR nefti qonşu ölkələrlə müqayisədə 20-30 faiz baha çıxarır. Malların və xidmətlərin qiyməti sünü şəkildə şişirdilir. Böyük vəsaitlər korrupsiyaya yem olur, bədəlini isə əhali ödəyir.

SOCAR-ın məhsullarının 70 faizi ölkə içində Azərbaycan vətəndaşlarına, Azərbaycan iş adamlarına satılır. Ölkənin işgüzar həyatı pozulduğu üçün ilin əvvəlində benzin istehlakı 5,5 faiz azalıb. Deməli qiymət artımı üçün bazardan tələb gəlmir. 2017-ci ilin əvvəlindən bəri ölkədə ərzaq məhsullarının qiyəti orta hesabla 18 faiz artıb. Benzinin qiymətinin artırılması qiymət artımına əlavə stimul vermək deməkdir. Deməli normal islahat keçirib social həyatı tənzimləmək əvəzinə, islahat adı altında qiymətləri artırıb xalqın cibinə girməyi stimullaşdırırlar.

Belə izah etməyə çalışırlar ki, guya qonşu ölkələrdə və eləcədə dünyada benzinin qiyməti bahadır. Birincisi, Azərbaycan yeganə ölkədir ki, dünya bazarında neftin qiyməti 2 dəfə düşəndə daxili bazarda enmə olmadı. İkincisi, neft istehsalçısı olan Azərbaycan niyə neft idxalçısı olan Gürcüstan, Belarus, Ukrayna və digər respublikalarla müqayisə edilməlidir. Üçüncüsü, inanıb etibar etdiyibiz iqtisadçı Qubad İbadoğlu qonşu və dünya ölkələrindəki neft istehsalçılarının daxili bazarlarındakı real mənzərəni ortaya qoymaqla bu dəlili alt-üst etdi. Bir anlığa diqqət edək: Birləşmiş Ərəb Əmirliyində 0,48, Omanda 0,47, Nigeriyada 0,46, Qazaxıstanda və Malayziyada 0,44, Bəhreyndə 0,42, Ekvadorda 0,39, Misirdə 0,36, İranda 0,34, Küveytdə və Əlcəzairdə 0,32, Türkmənistanda 0,27, Səudiyyə Ərəbistanında 0, 24, Venesuelada 0,01dollardır. Bu gündən etibarən 1 litr "Aİ-92" markalı avtomobil benzinin qiyməti Azərbaycanda isə 0,53 ABŞ dolları oldu. Sual yaranır: biz özümüzü niyə Qazaxıstanla deyil, ABŞ-la müqayisə edirik. Axı, Azərbaycandan fərqli olaraq ABŞ-da müəllimə, işçiyə, məmura, pensiyaçıya 80-120 dollar deyil, minimum 3000-5000 dollar əmək haqqı və pensiya verirlər. Biz hələ BƏR, Oman, Bəhreyn, Küveyt, Səudiyyə Ərəbistan kimi bir vaxtlar üçüncü dünya sayılan neft ölkələrdəki sosial təminatları demirik.
Ona görə də, 14 iyulda Tarif Şurasının benzinin qiymətinin artırılması haqqında qərarının bircə adı var: soyğunçuluq, xalqın cibinə girmək, yarıtmaz siyasətin bədəlini millətə ödətdirmək, büdcə kəsirinin hesabını vətəndaşa kəsmək.