Azərbaycan: insan hüquqları nişangahda

***

-Rəsul bəy, son bir il daha çox nə ilə yadda qaldı? Bu bir il ərzində insan hüquqları sahəsində hansı müsbət irəliləyişlər oldu? Və ya hansı geriləmələr qeydə alınıb?

-Son bir ilin insan hüquqlarının daha yaxşı təmin edilməsi və müdafiəsi baxımından fundamental dəyişikliklərlə yadda qalmadı. Daha çox pozitiv ehtimallar yarada biləcək bir neçə addım oldu. Məsələn, mart əfvi nəticəsində xeyli sayda siyasi məhbusun azadlığa buraxılması, “Meydan” TV və digər saytların jurnalistlərindən səfər qadağalarının götürülməsi və s. Amma digər siyasi məhbuslar həbsdə qalmaqdadır, medianın ümumi vəziyyəti dəyişməyib, vətəndaş cəmiyyəti sahəsindəki 2014-cü il məhdudiyyətləri qüvvədədir və s.

Bu il həm də sərbəst toplaşma azadlığının pozulması halları da müşahidə edilib. Xüsusən oktyabr ayında keçirilmiş 2 müxtəlif etiraz aksiyası əsassız güc tətbiq edilməklə dağıdıldı, insanların sərbəst toplaşma azadlığı pozuldu. Təəssüf ki, bu hadisələrlə bağlı ciddi araşdırılma aparılmadı.

-İnsan haqları ilə bağlı hansı sahədə problemlər daha çoxdur? Müvəqqəti saxlama yerləri, təcridxanalar, həbsxanalar, polis idarələri, məhkəmələr. Bunlardan hansında insan haqları daha çox pozulur?

-İnsan hüquqları ilə bağlı problemlərin mövcud olduğu sahələr təəssüf ki, çoxdur. Son bir il ərzində işgəncə və qeyri-insani rəftar,  mülki azadlıqların məhdudlaşdırılması, sosial və siyasi hüquqların pozuntusu halları müşahidə edilib. Məhkəmələr tərəfindən çoxsaylı əsaslandırılmamış qərarlar oldu. İşgəncə və qeyri-insani rəftar isə əsasən polis orqanlarında baş verib.

-Siyasi məhbuslarla bağlı vəziyyət necədir? Hazırda onların məsələsi ilə bağlı hansı işlər görülür?

-Mart ayında verilən əfv sərəncamına və sonrakı dövrlərdə vaxtından əvvəl azadetmələrlə bağlı məhkəmə qərarlarına baxmayaraq, hələ də 100-ə yaxın siyasi məhbus qalmaqdadır. “Gəncə işi” kimi proses baş verib və müşahidələr onu göstərir ki, hadisələr zamanı həbs edilənlərin böyük əksəriyyəti əsassız tutulub. 1996-cı ildən həbsdə olan 3 keçmiş OMON-çunun işi həll edilmir. Halbuki, Avropa Şurası da bu 3 nəfəri siyasi məhbus kimi tanıyıb. Həmin şəxslərin səhhətlərində ciddi problemlər var.

Görülən işlərlə bağlı isə onu deyə bilərəm ki, hazırda Avropa Şurasının siyasi məhbuslarla bağlı məruzəçisinin hesabatı gözlənilir və hesabat əsasında hakimiyyətə çağırışlar ediləcək. Yerli hüquq-müdafiə təşkilatları da mütəmadi çağırışlarını edirlər ki, siyasi məhbus problem kökündən həll edilsin.

-Ölkədəki insan haqlarının durumuna beynəlxalq reaksiya necədir? Qənaətbəxş hesab etmək olarmı?

-Beynəlxalq reaksiya daha güclü və effektiv ola bilər. Amma Azərbaycanın üzv olduğu və öhdəliklər götürdüyü Avropa Şurasının müxtəlif qurumlarının fəaliyyətini, o cümlədən müstəqil qurum Avropa məhkəməsinin fəaliyyətini qənaətbəxş hesab etmək olar.

-Hüquq müdafiəçiləri hökumətlə insan haqlarının durumu ilə bağlı hansısa məsləhətləşmələr aparırmı? Birgə çıxış yolu axtarırsınızmı?

-Biz hakimiyyətlə dialoqda, problemlərin həlli yollarının müzakirəsində maraqlıyıq. Bu istiqamətdə də həmişə davamlı çağırışlar edirik. Bir neçə gün öncə Azərbaycanın Avropa İttifaqındakı nümayəndəliyinin rəhbəri, səfir Fuad İsgəndərov Brüsseldə tədbirdə vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri ilə görüşdü. Biz isə imkandan istifadə edib ona problemlərlə bağlı suallar ünvanladıq. Çağırış edirəm ki, hökumət bu görüşlər üçün ölkə içində bizim çağırışlara cavab versin və ya özü təşəbbüs göstərsin.