İsmayıl Əsgərovun dağlara məhəbbəti Azərbaycanın məşhur zirvəsini – Şahdağı fəth edəndən sonra başlayıb. Sual yarana bilər ki, həyatda bir çox şeylərə nail olan insanda nə çatışmasın ki? Hələlik bu suala heç bir alpinist cavab verə bilməyib.
İsmayıl isə heç bu suala cavab axtarmayıb. Sadəcə olaraq onun həyatı birdən-birə dəyişdi və iki dövrə - “əvvəl” və “sonra”ya bölündü.
İsmayılın ilk dağ fəthindən on ildən çox vaxt keçib və indi o “Qar bəbiri” titulunun bir addımlığındadır.
Ölkəmizin hazırki alpinistlərdən İsmayıl hündür zirvələrin fəthi sayına görə ön yerlərdədir. O, öz hesabına Qafqazın beş min metr, “Pamir”in və “Tyan-Şan”ın altı və yeddi min metrlik zirvələrini müvəffəqiyyətlə fəth edə bilib. Azərbaycanın alpinizm tarixində ilk dəfə olaraq 2007-ci ildə İsmayıl Akif Rüstəmov ilə birgə Azərbaycan bayrağını “Pamir”in(“Korjenevskaya” və “Kommunizm”) zirvələrində ucaldıb.
2011-ci ildə İsmayıl Everesti şimal tərəfdən fəth etmək üçün cəhd edib, lakin sərt hava şəraiti ilə əlaqədar 8600 metr hündürlükdə dırmanmanı dayandırmalı olub. 2013-cü ildə isə o, beynəlxalq ekspedisiyanın tərkibində hündürlüyü səkkiz min metrdən çox olan zirvəni fəth etməyi planlaşdırırdı, lakin Pakistanda terror hadisələri ilə əlaqədar ekspedisiya dayandırıldı.
Biz İsmayıl Əsgərovdan xahiş etdik ki, öz təcrübəsini, təəssüratlarını, xəyallarını bizimlə bölüşsün.
Və budur:
“Hündürlüyə dırmanma insanın orqanizmi üçün həmişə böyük gərginlik yaradır. Oksigenin çatışmazlığı, sürətli ürək döyünməsi, orqanizmdə suyun az olması – bunlar hamısı insan orqanizmini maksimum səviyyədə işləməyə vadar edir. Zirvə nə qədər hündür olsa, bir o qədər də bu simptomlar özünü çox biruzə verir, xüsusilə, əgər idmançının hündür zirvələrə dırmanmada az təcrübəsi varsa.
Hündürlükdə olarkən alpinist bir çox təhlükələrlə üzləşir – havanın qəflətən pisləşməsindən və ya hündürlükdə çox olmasından, ya da akklimatizasiyanı düşgün təşkil etmədiyi üçün ağ ciyərlərin və ya beynin xəstələnməsinədək (bu zaman, məsələn, beyinə çoxlu qan daxil olduğu üçün beyin şişir və s.). Yeri gəlmişkən, dünyanın ən güclü alpinistlərindən biri sayılan İnyaki Oçoa, hündürlüyü səkkiz min metrdən çox olan on üç zirvə fəth edib. Son dəfə o, “Annapurna” dağ massivində dörd gün 7400 metr zirvədə qaldığından, beyin xəstələnməsindən faciəvi şəkildə vəfat edib.
Dağlarda kimlə yoldaşlıq etmək vacibdir?
Onu deyim ki, ekspedisiyaya gedərkən, yol yoldaşınla xasiyyət uyğunluğun da olmalıdır. Himalayın və ya Tyan-Şanın uzunmüddətli ekspedisiyasına gedərkən idmançı həmkarının xasiyyətinə, komandada adaptasiyasına və psixoloji hazırlağına diqqət yetirmək lazımdır. Nəzərə alsaq ki, idmançılar uzun müddət bir yerdə olacaqlar, bu, çox önəmlidir. 2011-ci ildə Everestə beynəlxalq ekspedisiya zamanı mənim bəxtim gətirmişdi – partnyorum, Yeni Zellandiyalı təcrübəli alpinist olmuşdu.
Təbii ki, hündür zirvələrə qalxmaq üçün həm texniki, həm də fiziki hazırlığın əla olmalıdır. Amma onu da qeyd edim ki, alpinizmdə bəlkə də ən vacib amillərdən biri olan məhz ruhunun gücüdür. Bu olmasa, bir neçə kilometr dırmanmanı etmək mümkün olmayacaq. Bəzən səni irəli aparan elə məhz psixoloji hazırlığın olur. Əgər ruhun zəifdirsə, heç bir zirvəni fəth etmək olmayacaq.
Allaha şukur edirəm ki, mən kritik vəziyyətlərə düşməmişəm. Xatırlayıram, 2009-cu ildə “Pobeda”nın (“Qələbə” piki)qərb tərəfindən təhlükəli enişdə olmuşam. Bir anlıq pis hava şəraitinə görə biz yolumuzu itirmişdik. Şükürlər olsun ki, nəticədə marşrutumuzu tapdıq və yolumuzu bərpa etdik. Sərt hava şəraitini nəzərə alıb hava düzəlməsini gözləyirdik. Lakin məlum oldu ki, zirvə bizi yaxına buraxmayacaq. “Pobeda” zirvəsi özünə çox cəlb edir(xüsusilə əgər sən “Qar Bəbiri” titulunun bir addımındasan), eyni zamanda da hər kəs o zirvənin mürəkkəb “xasiyyətini” bilir. Bu dağ bir çox alpinistin həyatına son qoyub. Amma buna baxmayaraq, mən ora qayıtmağı çox istərdim.
2003-cü il yaddaşımda xüsusi iz qoyub. Həmin il rəhmətlik Akif Rüstəmov ilə mənim ilk zirvəmə qalxmışdıq. Akif müəllim o vaxt “Xan-Tenqri” zirvəsindən təzə qayıtmışdı. Öz emosiyalarını mənimlə bölüşürdü. O, əsl dağçılıq romantiki idi, çox etibarlı insan və maraqlı həmsöhbət idi. Bəlkə də elə “Xan-Tenqri”, “Altay” və “Qafqaz” dağları, bizim birgə yürüşlərimiz məndə dağlara məhəbbət oyadıb.
Hündürlüyü yeddi min metrdən çox olan istənilən bir zirvə böyük sınaqdır, xüsusilə də o zirvə “Lenin” zirvəsi kimi orta-çətin kateqoriyalı hesab edilirsə. Sözügedən zirvəni mən yalnız üçüncü cəhddən sonra fəth edə bilmişəm, bundan qabaqkı cəhdlərim pis hava şəraiti səbəbindən uğursuz olmuşdu.
Hündürlüyü yeddi min metrdən çox olan ən sevimli zirvədən danışsaq, sübhəsiz ki, “Xan-Tenqri”nin adını çəkəcəyik. Mən zirvəyə həm şimal, həm də cənub tərəflərdən çıxmışam. Hər dəfə də bu zirvə məni öz unikal formaları və sərt gözəlliyi ilə təəcübləndirirdi.
Dağlarda olarkən insan şəhərin səs-küyündən dincələ bilir. Bu, mənim üçün çox vacibdir. Çünki şəhərdə olarkən dincəlmək məsələsi çox qəlizdir. Dağlarda baza düşərgələrində olarkən çoxlu oxumağı xoşlayıram, hündürlükdə marşrut boyu düşərgələrdə istirahət edərkən isə musiqi dinləyirəm və dostlarımla maraqlı söhbətlər aparıram.
Evə qayıtdıqda isə bərpa olunma vaxtı gəlir. Bu proses uzun çəkir və darıxdırıcı olur. Orqanizm yenə Xəzər dənizinin sıfır dərəcəsinə uyğunlaşmağa başlayır. Nə qədər üzgün qidalansan və istirahət etsən, bir o qədər də bərpa prosesi tez gedir. Məsələn, əgər sən dağda bir ay olmusansa, orqanizmin bərpasına da təxminən bir ay vaxt lazım olacaq.
Özüm isə gündəlik idmandan qalmıram – qaçmağı, üzməyi, velosiped sürməyi xoşlayıram. Özümü yaxşı formada saxlamaq üçün iki-üç aydan bir dağlara üz tuturam”.
Dağların bizi öz tərəflərinə çağırmaq hakimiyyəti var.
Bizim dostlarımız orada əbədi qalacaq.
İnsanlar dağlara üz tuturlar.
Dağlardan qayıtmayanları ututmayaq...
Sual-cavab
-
Dövlət Departamentinin nümayəndəsi, Avropa və Avrasiya məsələləri üzrə Büronun Avropa təhlükəsizliyi və siyasi məsələlər İdarəsinin direktoru Liam Uesli Turan-ın Vaşinqtondakı müxbiri Aleks Raufoğlu ilə müsahibəsində NATO-nun Ukraynanın müdafiəsi ilə bağlı planları haqqında danışıb.
-
Ölkənin ən təcrübəli dövlət və siyasət adamlarından biri Sadettin Tantan Turan İnformasiya Agentliyinin suallarını cavablandırdı
-
Al-Jazeera kanalı Türkiyə bürosunun əməkdaşı Yılmaz Akıncı “Peşimdeki melek” adlı xatirələr kitabının işıq üzü görməsindən sonra Turan İnformasiya Agentliyinin suallarını cavablandırdı
-
Sahibkarlığın və Bazar İqtisadiyyatının İnkişafına Yardım Fonduna rəhbərlik edən nüfuzlu ekspert Sabit Bağırov Turan agentliyinə eksklüziv müsahibəsində BMT-nin İqlim Dəyişikliyi haqqında Çərçivə Konvensiyasının tərəflərin 29-cu Konfransının (KX29) ev sahibi kimi ölkənin qarşıdakı roluna işıq salır.
Rəy yaz