Hakimiyyət cəmiyyətdaxili sosial-siyasi münasibətlərin normal inkişafında maraqlı deyil

***

-Nəsimi bəy, Bakıda baş verən 14-15 iyul aksiyalarından sonra əsasən Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının üzvlərinin həbslərinin və onlara qarşı cinayət işinin açıldığının şahidi oluruq. Həmin aksiyalarda minlərlə insan iştirak edib. Niyə məhz cəbhəçilər həbs olunur?

-Əslində iqtidarın AXCP-yə yönələn basqıçı siyasəti uzun illərdir davam edir. İqtidar hər fürsət düşdükcə bu partiyaya qarşı qanunsuz həbslər həyata keçirib. Ən çox siyasi məhbusu olan qurum da AXCP-dir. Son günlər isə bu basqı daha da kəskin xarakter alıb. Artıq cəmiyyətin bütün müstəqil şəxsləri anlayırlar ki, bu, sistemli bir siyasətin təzahürüdür. Qarabağa və orduya dəstək aksiyasında minlərlə insan iştirak etsə də iqtidar əsasən AXCP-ni hədəf alıb. Hətta o aksiyada iştirak etməyən partiya fəalları dahəbs olunub.

AXCP rəhbərliyi və üzvləri mütəmadi hakimiyyətin tək əldə cəmləşməsinə, kobud qanun pozuntularına, hüquqsuzluğa, demokratik seçki keçirilməməsinə, müstəqil medianın boğulmasına, sərbəst toplaşmaq və ifadə azadlığına imkan verilməməsinə, müstəqil vətəndaş cəmiyyətinin sıradan çıxarılmasına açıq etiraz ediblər.

Bir qayda olaraq hökuməti arqumentli və cəsarətlə tənqid edən şəxslərə qarşı iqtidar həmişə barışmaz mövqe göstərib. Son həbslərin əsas səbəbi də budur.

-Cəbhəçilərin həbsi hakimiyyətin bu partiyanı qaralamasından xəbər verir, yoxsa bu partiyadan daha çox çəkindiyindən?

-Faktiki olaraq ölkədə pis idarəetmədən qaynaqlanan sosial-iqtisadi böhran var. Neftin ucuzlaşması və Covid-19 pandemiyası cəmiyyətdə narazılığı və gərginliyi daha da dərinləşdirib. Hər sahədə problemlər artsa da onların həlli imkanları getdikcə çətinləşir. Cəmiyyəti dinc etirazlara səfərbər edə bilən siyasi təşkilatın varlığı iqtidarı narahat edir. İqtidarın xalq cəbhəsinə qarşı davranışlarında müşahidə olunan qəzəbin bununla bağlı olması istisna deyil.

Bir tərəfdən, müxalifəti zəiflətmək, diqqətini ümumi problemlərdən yayındırmaq, təşkilatlanmasına əngəl olmaq, digər tərəfdən isə cəmiyyətdə qorxu mühitini saxlamaqdır.

-İndiki halda bir çox siyasilər və ziyalılar “birlik, bərabərlik vaxtıdır” deyirlər.  AXCP sədri də öz bəyanatında ordunun yanında olduğunu bildirib. Hətta həbs olunanlardan Asif Yusifli Qarabağ müharibəsi iştirakçısı olub. Amma hakimiyyətin daha çox cəbhəçilərə qarşı “səlib yürüşü” elan etməsi anlaşılan deyil.  Birlik, bərabərlik deyib, diskriminativ yanaşma sərgiləmək kimə və nəyə xidmət edir?

-Əslində bir çox qüvvələr tərəfindən “birlik, bərabərlik, dialoq” çağırışları edilsə də bunun gerçəkləşməsi çox çətindir.  Çünki iqtidar yalnız güc üzərində mövcudluğu qəbul edir. Digər siyasi alətlər və gedişlər onun mahiyyəti ilə uzlaşmır. Atdığı addımların əksəriyyətində yalnız öz korparativ maraqlarını güdür. Bu maraqlara cüzi təhlükə hiss edərsə dərhal inzibati-zor aparatını işə salır. Hakimiyyətin özəl maraqları ölkənin bütün sosial, siyasi, hüquqi və beynəlxalq maraqlarının üzərindədir.

Ölkənin kənarından hakimiyyətin ən sərt şəkildə tənqid və təhqir edilməsi ölkə daxilində ciddi siyasi təsirlər doğurmur. Amma ölkə içində ən kiçik etirazlar belə təsəvvür edilməyən sosial-siyasi dalğa yarada bilər. Odur ki, iqtidar mütəmadi önləyici həbslərlə bu riski minimuma endirməyə çalışır. Eyni zamanda mütəmadi həyata keçirilən həbslər, ləyaqətin təhqir edilməsi, işgəncələr iqtidarın yazılmamış təhlükəsizlik strategiyasıdır.

-Belə versiyalar var ki, Azərbaycan önəmli qərarlar mərhələsindədir. Amma hakimiyyət bu qərarları vermək üçün özünə yol açır. Yəni, digər partiyalardan fərqli olaraq ipə-sapa yatmayan, danışıqlara, dialoqa getməyən Milli Şura və AXCP-ni mümkün qədər susdurmaq üçün bu həbsləri edir. Sizcə, bu versiyalar nə dərəcədə məntiqlidir? Və əgər belədirsə, həmin qərarlar nələr ola bilər?

-Əslində biz bu məsələlərə müəyyən qədər toxunduq. Faktiki olaraq AXCP müxalifətin ən öncül və prinsipial təşkilatıdır. İqtidar açıq şəkildə ölkədəki əsas rəqibi və alternativi kimi onları sıradan çıxaracağını gizlətmir. Bu istiqamətdə bütün qanunsuz  vasitələrdən çəkinmədən istifadə edir.  Son illər iqtidarın həyata keçirdiyi səs-küylü həbslərdən sonra ya gözlənilməz referendum, ya da növbədənkənar seçki olub. Hakimiyyət cəmiyyəti əzib, ətalət halına saldıqdan dərhal sonra hansısa özəl planlarını rahatlıqla gerçəkləşdirib. İndi də görünən budur ki iqtidar cəmiyyətdə özünə qarşı irimiqyaslı narazılığa baxmayaraq, total hüquqpozmalar edir. Əgər çox ciddi həyati səbəb olmasaydı bu həssas, mürəkkəb və ziddiyyətli məqamda iqtidar belə davranmazdı. Yenə də ciddi səbəblərin olmasını istisna etmirəm.

Qarabağ məsələsində yaranmış hərbi-siyasi böhran və ondan çıxış yolları, ölkənin beynəlxalq və regional strateji seçimi ilə bağlı məsələlər və iqtidarın təhlükəsizliyi, davamlılığı istiqamətində müəyyən qərarlar ola bilər.

-Qarabağa azadlıq aksiyasına görə minlərlə insanın küçələrə axışdığı bir məqamda hansısa partiyanın üzvü olmasından, siyasi baxışlarından asılı olmayaraq günahı olmayan, hansısa təxribatda iştirakı olmayan bir şəxsin belə həbs olunması insanlarda hakimiyyətin vətənpərvərlik siyasətinə şübhə yaratmayacaqmı? Sizcə, hakimiyyət indiki məqamda bunu niyə edir ki? Kimə nəyi sübut edir, hansı mesajı verir?

-Hakimiyyətin ictimai nüfuzu demokratik ölkələrdə vacibdir. İnsanların hakimiyyətə münasibəti o zaman həlledici əhəmiyyət daşıyar ki, cəmiyyətə hesabatlı olsun. Seçkilərdə cəmiyyətdən “səs almaq” zərurəti ilə qarşılaşsın. Ölkəmizdə iqtidarın belə bir qayğısı, problemi yoxdur. Ona vacib olan hakimiyyətini nə yolla olursa-olsun əldə saxlamaqdır. İqtidarın davamlılığının qarantiyası demokratiya deyil, inzibati-zor vasitələridir. Ona görə də iqtidar insanların onun vətənpərvərliyinə şübhə etməsindən narahatlıq keçirmir.

Eyni zamanda cəmiyyətin şüuraltına təlqin edir ki, kütləvi fəallığa, etirazlara və hətta həmrəyliyə imkan verməyəcək.

-Sizcə, insanların vətənpərvərlik ruhunu öldürməmək, eyni zamanda təxribatların qarşısını almaq üçün hakimiyyət hansı addımları atmalıdır? Vəziyyətdən çıxış yolu nədir?

-Hakimiyyət cəmiyyətdaxili sosial-siyasi münasibətlərin normal inkişafında maraqlı deyil. İstədiyi apolitik siyasi mühiti yaradıb və bunu könüllü dəyişməkdə maraqlı deyil. Cəmiyyətdə mövcud olan sosial böhran ağırlaşarsa irimiqyaslı siyasi fəallıq və etiraz dalğası qaçılmaz olacaq.

Bu vəziyyətdən çıxış yolu iqtidar-müxalifət münasibətlərin normallaşmasından keçir.

“Orduya dəstək” aksiyasında həbs olunan bütün təqsirsiz şəxslər, xüsusilə də AXCP üzvləri azad edilməlidir. Milli Məclis önündə təxribat törədən şəxslər obyektiv və şəffaf araşdırma ilə aşkar edilməlidir.

Ölkəmizin hazırkı mürəkkəb vəziyyətdən güclənərək çıxması cəmiyyətin siyasi gücünün səfərbər edilməsindən keçir. Cəmiyyəti dinləyən hakimiyyət olsaydı təklif edərdim ki, Nazirlər Kabineti tam tərkibdə istefaya göndərilməli və gerçək müxalifətlə yeni müvəqqəti etimad hökuməti yaradılmalıdır. Postpandemiya dövrünə hazırlıq, sosial böhrandan və müharibə təhlükəsindən itkisiz çıxmaq üçün iqtidar indiki repressiv siyasətini dəyişməlidir.