Ekspertlər ünvanlı sosial yardımın mövcud mexanizmini yararsız saydılar

“Jurnalistlər Ekstremal Şəraitdə” (JEŞ) ictimai birliyi çərşənbə günü “Caspian Plaza”da “Ünvanlı sosial yardımlar sahəsində problemlər” mövzusunda dinləmələr keçirib.

İqtisadçı Məhəmməd Talıblı bu sahədə durumun ürəkaçan olmadığını söyləyib. 2006-cı ildə ölkədə 122 min şəxsə ünvanlı sosial yardıım verildiyi halda hazırda bu qərəmin 750 min nəfər təşkil etdiyi nəzərə çatdırılıb. Ölkədə ünvanlı sosial yardım alanların sayının artması hökumətin yoxsulluğun səviyyəsini aşağı salması haqda bəyanatları ilə ziddiyyət təşkil etdiyi qeyd edilib. Belə ki, yoxsulluq səviyyəsi endikcə belə yarıdm alanların sayı azalmalı idi, amma əksinə, artıb. 2006-ci ildə belə yardımlar üçün büdcədən 39 milyon manat ayrılıbsa, 2011-də bu rəqəm 548 milyon manat olub. “Son beş ildə ünvanlı sosial yardımlara ayrılan vəsait 15 dəfədən çox artıb, bu halda yoxsulluğun səviyyəsinin azalmasından necə danışmaq olar?”, - deyə iqtisadçı rəsmilərə sual ünvanlayıb. Ölkədə yaşayış minimumunun 102 manat müəyyən edilməsinin özü doğru sayılmayıb. Belə ki, alternativ hesablamalar yaşayış minimumunun 168 manat təşkil etdiyini göstərir.

Alternativ hesablamalara əsasən, vətəndaşların ünvanlı sosial yarıdmın cəmi 40-42%-ni aldıqları qeyd edilib və bunun “simvolik” olduğu vurğulanıb. 

Bu sahədə əsas problemlərdən biri kimi ünvanlı sosial yarıdm alan təbəqənin dəqiq statistika və uçotunun aparılmadığı nəzərə çatdırılıb. Statistika olmadığı üçün ölkədə belə yardıma ehtiyacı olanların sayını müəyyən etməyin problemə döndüyü deyilib. Ona görə də bu məsələ ilə bağlı büdcə ayırmalarının nə dərəcədə əsaslı olduğu bəlli deyil. Daha bir problem ünvanlı sosial yardım almaq üçün komissiyanın tələb etdiyi sənədlərin çoxluğudur. Bu sahədə problemlərdən biri kimi məmurların vətəndaşlardan qeyri-rəsmi ödənişlər tələb etməsidir. 

İqtisadçı Natiq Cəfərli isə belə sosial yardımın ayrılması ilə bağlı indikatorların özünün yararsız olduğunu deyib. Nazirlər Kabinetinin bu kateqoriyanı sovet dönəmindən qalma indikatorlarla müəyyənləşdirdiyi nəzərə çatdırılıb. Buraya vətəndaşın internetdən istifadə, kitab almaq və s. kimi tələbatlarının ödənilməsinin daxil olmadığı bildirilib. 2002-ci ildə yoxsulluğun 49% olduğu Azərbaycanda bu rəqəmin 10 ilə 7,8%-ə endirilməsi özü şübhə ilə qarşılanıb. Bu sahədə dürüst statistika olmadığı üçün verilən təkliflərin də səmərə verəcəyinə inamın olmadığı ifadə edilib. Ailədə köhnə yararsız maşın, istifadəsiz torpaq olması kimi iddialarla yardım verilməsindən imtina olunması əsassız sayılıb. İnsanların dövlətdən yardım almaq deyil, öz işini quraraq qazanması vacib sayılıb. Amma ölkədə monopoliya və biznesə müdaxilənin çoxluğu şəraitinin buna imkan vermədiyi deyilib. 15 rəsmi qurumun özəl biznesə müdaxilə edə bilməsi və onu dayandırması səlahiyyəti olduğu nəzərə çatdırılıb. Bu sahədə irəliləyişə nail ola bilmək üçün ünvanlı sosial yardımın verilməsi mexanizminin bütünlüklə dəyişdirilməsi təklif edilib. -05C-