Media-icmal 01.04.20

“Azərbaycan” qəzeti”  “Prezident İlham Əliyev İqtisadiyyat nazirini qəbul edib” sərlövhəli məqalədə dövlət başçısı İlham Əliyevin martın 31-də İqtisadiyyat naziri Mikayil Cabbarovu qəbul edərkən ölkə həyatının müxtəlif sahələrinə dair fikirlərini diqqətə çatdırıb.

“Pandemiya Azərbaycanda geniş vüsət alarsa, bizdə də çox faciəvi inkişaf dinamikası qaçılmazdır”, deyə Prezident ölkədə (COVİD-19) virus infeksiyası ilə bağlı vəziyyəti dəyərləndirib.

Dövlət başçısı martın 31-dən qüvvəyə minmiş məhdudlaşdırıcı tədbirlərə hər bir vətəndaşın əməl etməli olduğunu,  bu qaydalara əməl edərlərsə, xəstəliyin geniş yayılmasının qarşısını almağın mümkünlüyünü bildirib.

Prezident pandemiyanın Azərbaycanda genişlənməsi ehtimalından da danışıb: “Əgər pandemiya Azərbaycanda geniş vüsət alarsa, bizdə də çox faciəvi inkişaf dinamikası qaçılmazdır. Buna görə də dövlət tərəfindən qəbul edilmiş bütün qərarlar istisnasız, heç bir güzəştsiz yerinə yetirilməlidir”, - deyə İlham Əliyev vurğulayıb.

İ.Əliyev bildirib ki, vətəndaşlar martın 30-da dərc və elan edilmiş qaydalara tam əməl etməlidirlər.

Dövlət başçısı daxili təlabatı maksimum dərəcədə yerli istehsalla təmin etməyə çalışmağı, özümüzü təminetmə əmsalı ilə bağlı bu sahədə daha dəqiq statistika aparılmasını xüsusi vurğulayıb.

O, müxtəlif dövlət qurumlarından fərqli rəqəmlər təqdim edildiyini diqqətə çatdırıb: "Ona görə bunu da sizə tapşırıram ki, siz təhlil edin bütün dövlət qurumlarının rəqəmlərini və real vəziyyəti mənə məruzə edin ki, bizim özümüzü təminetmə əmsalı əsas istehlak malları üzrə nədən ibarətdir ki, biz daha dəqiq öz siyasətimizi proqnozlaşdıraq”, deyə nazirə tapşırıq verib.

İ.Əliyev idxaldan asılı olan sahələrə Sahibkarlara Dəstək Fondunun hesabına kredit ayrılması zərurətini qeyd edib: “Eyni zamanda bizim ixracımız və özümüzü təminetmə imkanlarımızı təhlil edərkən mütləq Azərbaycanda istehsal olunan malların xarici komponentinin faizi də nəzərə alınmalıdır. Çünki bəzi hallarda xarici xammal böyük paya gəlib çıxır… Hesab edirəm ki, bütün bu işləri düzgün qura bilsək, - mən buna şübhə etmirəm, - biz bu çətin sınaqdan da şərəflə çıxa biləcəyik”.

“Müsavat.com”da isə  “Kredit ödənişlərinə tətil gəlir” sərlövhəli məqalədə İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin icraçı direktoru Vüsal Qasımlının kreditlərin müəyyən müddət ertələnməsinə dair düşüncələrinə yer verib.

“Hazırda dünya iqtisadiyyatı “donub”, tələb və təklif eyni vaxtda daralır, işsizlik artır, pandemiya bəşəriyyəti təhdid edir, səhm və əmtəə bazarları, xüsusən də neft qiymətləri çöküb. Ən yaxşı halda dünya iqtisadiyyatı 2022-ci ilin üçüncü rübündə böhrandan əvvəlki həddinə çata biləcək”, deyə icraçı direktor dünyada hazırkı iqtisadi durumu dəyərləndirir.

Azərbaycana gəlincə, V.Qasımlı deyir ki, ölkə iqtisadiyyatında 2017-ci ildən artan temp sürətlənirdi və belə bir vaxtda qlobal şoklarla üz-üzə qaldı. Azərbaycan hökuməti qlobal şokların və pandemiyanın nəticələri ilə mübarizə aparır”.

Onun sözlərinə görə, Azərbaycanın antiböhran proqramı 2,5 milyard manat təşkil edir, qlobal şokların ölkəyə təsirini azaltmaq üçün hökümətin dəstək proqramı zərərçəkən 4 sektoru və 20 fəaliyyət istiqamətini əhatə edəcək.

İcraçı direktor deyir ki, İşçi qrupu sahələrin zərər çəkməsini ən çox, əhəmiyyətli və minimal ziyan çəkənlər olmaqla, üç dərəcədə dəyərləndirib. “Bu çərçivədə 9 proqram layihəsi işlənilir. İlk növbədə 44 min sahibkarı və 304 min muzdlu işçini əhatə edən proqramı qeyd etmək lazımdır”, - deyə V.Qasımlı bildirir. Əlbəttə, bu zaman əsas meyar 712 manat səviyyəsində olan orta əmək haqqı səviyyəsidir”.

İcraçı direktorun sözlərinə görə, 290 min mikro sahibkar dövlət dəstəyindən yararlanacaq, onların 2019-cu ildə ödədikləri vergi həcmi əsas götürülərək vergi güzəştləri və tətilləri, ipoteka kreditlərinə dəstək verilməsi üzrə dövlət proqramları da işlənilib.

Bununla yanaşı, Mərkəz rəhbəri hazırda qlobal şokların təsiri altında kredit ödənişlərində yarana biləcək çətinliklərin aradan qaldırılması üçün dövlət tərəfindən dəstək verilməsinin planlaşdırıldığını qeyd edib.

Onun sözlərinə görə, hazırda 15,5 milyard manatlıq kredit portfelinin 7 milyard manatı ev təsərrüfatlarına, 6,1 milyard manatı isə özəl sektora verilib və dövlət mövcud kredit portfelinin dəstəklənməsi üzrə 1 milyard manat vəsait ayıracaq, bu zaman da ziyan çəkən sahələr və kredit intizamı kimi kriteriyalar əsas götürüləcək.

V.Qasımlı deyir ki, hazırda Azərbaycanın müstəqillik tarixinin ən böyük iqtisadi dəstək proqramı həyata keçirilir, bu proqram son 100 ilin ən miqyaslı pandemiyasının ölkəmizə təsirini minimuma endirəcək və ölkəmizi post-korona dövrünə daha yaxşı hazırlayacaq.

“Bizimyol.info”da yer alan “Son 5 il arasındakı 5 əsas fərq - Bu dəfəki böhranı daha dağıdıcı edən səbəblər” sərlövhəli məqalədə müəllif hazırda baş verən böhranın 5 il əvvəlkindən fərqləri barədə iqtisadçı-ekspert Qaşqay İsmayıllı ilə söhbətləşir.

Müəllif bəzən hazırda şiddətlənməkdə olan iqtisadi böhranla 2015-ci ilin devalvasiyaları və neft qiymətlərinin azalması arasında analogiyalar aparılmasını doğru saymır: “Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, 2015-ci ildən fərqli olaraq, bu dəfəki böhranın daha dağıdıcı olmasına təsir edən bir neçə səbəb mövcuddur”, deyə Q.İsmayıl bildirib.

Q.İsmayıl 2015-ci illə 2020-ci ili müqayisə edərək, 5 ilin arasındakı 5 əsas fərqi göstərir.

Ekspertə görə, birinci fərq odur ki, 2015-ci il böhranında insanlar bu böhranın təsirlərini azaldan ehtiyatlara malik idilər, bu da özünü ev, qızıl, avtomobil, bank hesablarındakı depozitlərdə göstərirdi, indi isə həmin ehtiyatların əksər hissəsi “əriyib”, dəyər itirib, yaxud xaricə köçürülüb.

İkinci fərqə gəlincə, Q.İsmayıl deyir ki, 2020-ci il ölkədə neft hasilatının əhəmiyyətli şəkildə azalması ilə başlanıb, proqnozlara görə, 2025-ci ilə hasilat iki dəfə aşağı düşəcək, qarşıdakı dövrdə qiymətlər daha aşağı olacaq, 5 il öncə isə qiymət 60-70 dollar ətrafında idi.

Q.İsmayıla görə, üçüncü fərq budur ki, 2015-ci il böhranında insanlar böhrandan sonra həyatın əvvəlki kimi yaxşı olacağına ümidli idilər, indi isə, koronavirus xəstəliyi  yayılmasından sonra dövlətin əvvəlki həyat tərzini təmin edəcəyinə ciddi şübhələr yaranıb.

Ekspertə görə, dördüncü fərq isə odur ki, 5 il əvvəl dövlət tenderləri əvvəlki qaydada davam edirdi, İnvestisiya xərcləri məqsədilə ayrılmış milyardlarla manat vəsait əhalinin xeyli hissəsinin məşğulluğunu təmin edirdi.

İqtisadçı deyir ki, son 1 ildə isə dövlət investisiyaları əvvəlki effekti vermir və işsizliyin miqyası qorxunc həddə çatıb. Üstəlik, hər dəfə sosial xəcləri artırmaq lazım gəldikdə, büdcədə yeganə mənbə kimi investisiya xərclərinə baxılır.

Bu baxımdan bu il koronavirus infeksiyasıyla bağlı dövlətin yardımları da bu mənbə hesabına baş tutacaq, bu isə iqtisadi aktivliyi daha da azaldacaq.

5-ci fərqə gəlincə, Q.İsmayıl deyir ki, 2015-ci ildən sonra manat möhkəmləndi, tədiyyə balansına təsir edən mühüm faktor kimi turizmin inkişafı başladı. Ekspertə görə, qarşıdakı dövrdə turizm kiçiləcək, hətta turist axını bərpa olunsa belə, əvvəlki gəlirlərin göstəricilərinə çata bilməsi şübhəlidir.