Media-icmal 14.11.19

Ölkə iqtisadiyyatının çoxşaxəli inkişafı, büdcə müzakirələrində pensiya və uşaq pulları ilə bağlı təkliflər, kommunal xidmətlərin idarəçiliyi qayğıları və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.

Çoxşaxəli inkişaf- iqtisadiyyatın uğuru

“Azərbaycan” qəzeti “İqtisadiyyatımızın uğurları tarazlı və çoxşaxəli inkişafdan qaynaqlanır” sərlövhəli məqalədə ölkə iqtisadiyyatının inkişafını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, son 15 ildə Azərbaycan iqtisadiyyatı sürətlə inkişaf edib,  Ümumi daxili məhsul (ÜDM) 3 dəfədən çox artıb, ölkənin xarici borcu ÜDM-in cəmi 17%-i qədərdir, bu və digər uğurlar Azərbaycan dövlətinin həyata keçirdiyi məqsədyönlü və uzaqgörən siyasətə əsaslanır.

Müəllif əlavə edir ki, bu inkişafn çoxşaxəli olması, bütün sahələri əhatə etməsi Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafının önəmli cəhətidir.  

Yazı müəllifi vurğulayır ki, 2004-cü ildə regionların sosial-iqtisadi inkişafına yönəldilən I Dövlət Proqramı qəbul olundu, 2005-ci ildə “Əsrin müqaviləsi” çərçivəsində “Azəri-Çıraq-Günəşli” blokundan neft alındı, Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru xəttinə ilk neft vuruldu, 2006-cı ilin yayında kəmər tam sistem kimi istifadəyə verildi və ölkənin gəlirləri daha da artmağa başladı.

Məqalə müəllifi bildirir ki, həmin vaxtdan Azərbaycan bütün dünyada etibarlı tərəfdaş kimi tanındı, indiyə kimi ölkəyə 270 milyard dollardan çox investisiya yönəldilib ki, bunun da yarısı xarici sərmayədir.

Müəllif deyir ki, iqtisadiyyatın tarazlı şəkildə inkişafı ilə paytaxt Bakı da daxil olmaqla, bütün bölgələr yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoydu, bölgələrin qaz, su, işıq, yol problemləri həll olundu, bölgələrdə müəssisələr açıldı.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, son illərdə aqrar sahəyə ayrılan diqqətin nəticəsi olaraq  təkcə bu ilin ilk 9 ayında kənd təsərrüfatında 7 faizdən çox artım olub, istehsalın inkişafı yeni müəssisələrin yaradılmasını da gündəmə gətirib və son 15 ildə açılan yeni iş yerlərinin çox hissəsi regionların payına düşür.

Müəllif hesab edir ki, Azərbaycanda yoxsulluq səviyyəsinin 5 faizə enməsi də görülən ardıcıl tədbirlərin nəticəsidir.

Məqalə müəllifi deyir ki, son 15 ildə təhsil və səhiyyənin inkişafının nəticəsi olaraq Azərbaycanda 3200-dən çox məktəb, 640-dan çox xəstəxana və tibb müəssisəsi tikilib, yaxud təmir edilib.

Məqalənin sonunda isə oxuyuruq: “...minlərlə kilometr magistral, eləcə də rayonları və kəndləri birləşdirən yollar insanlar üçün rahatlıq yaratdı, bu, həm də turizmin inkişafı üçün mühüm şərtlərdən biridir. Məhz yeni yolların rəvanlığı illərlə gözdən-könüldən uzaq düşən bir sıra guşələrin turizm mərkəzlərinə çevrilməsinə səbəb olub. Bütün bu proseslər bir-birinə bağlı şəkildə həyata keçirilir və dayanmayan, irəliyə doğru gedən ümumi inkişafı şərtləndirir”.

Uşağa görə 200 yox, 500 manat....

“Müsavat.com”da isə “Əli Məsimlidən pensiya və uşaq pulu ilə bağlı təkliflər” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü, deputat Əli Məsimli 2020-ci il dövlət büdcəsi ətrafında gedən müzakrələrdə pensiya və uşaq pulları ilə bağlı təkliflərlə çıxış edib.

“Demoqrafik qocalmaya məruz qalan ölkələr çalışırlar ki, daha az adam pensiya alsın. Rusiyada əhalinin 30 faizi pensiya yaşına çatıbsa, Azərbaycanda əhalinin bu hissəsini cəmi 13 faiz təşkil edir”.

Müəllif deyir ki, Ə.Məsimli bunu Milli Məclisdəki büdcə müzakirələri zamanı söyləyib.

Müəllifin deməsinə görə, deputat qeyd edib ki, artıq pensiya yaşının 65 olması ilə bağlı qərar verilib və bunun dəyişdirilməsi real görünmür: “Amma xarici mütəxəssisləri də cəlb etməklə yeni konsepsiya hazırlamaq lazımdır. Bunu etmək lazımdır ki, pensiya yaşına çatan daha çox adam pensiya almaq imkanına malik olsun. Xüsusilə qadınların işlədiyi elə sahələr var ki, çox ağır sahələrdir. Belə fikir var ki, müəllimlər və həkimlər pensiyaya çıxmaq istəmirlər, daha çox işləmək istəyirlər”.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, deputat çətin işlərdə çalışanların da olduğunu yada salıb və həm də əlavə edib ki, bir sıra ölkələrdə 70 yaşndan yuxarı pensiyaya çıxanlara əlavə pensiya verirlər, bunu Azərbaycana da tətbiq etməyi çox vacib sayıb.

Müəllifin deməsinə görə, Ə.Məsimli struktur islahatları ilə əlaqədar olaraq yüksək peşəkarlığa malik insanların ixtisara düşmələrinə də diqqət çəkib, bu qəbildən olan vətəndaşlara kompensiyaya verməyi mümkün sayıb.

Məqalə müəllifi deyir ki, deputat Ə.Məsimlinin daha bir təklifi ehtiyac meyarını aradan qaldırmaq, yalnız yaşayış minimumunu saxlamaq olub.

Müəllif deyir ki, deputat uşaq pulu ilə bağlı məsələdən də bəhs edərək elə bu ildən müəyyən addımlar atmağı önə çəkib.

“Məsələn, yeni doğulan uşağa görə 200 manat yox, 500 manat vermək olar. Mənim təklif etdiyim şəkildə 40 milyon lazımdır. Bu o qədər də böyük məbləğ deyil. Bu məsələyə təkcə uşaqların sayının artması baxımından yox, sağlam uşaqların böyüməsi prizmasından yanaşmalıyıq”, - deputat əlavə edib.

Kommunal sahə xaricilərə icarəyə verilsinmi?         

“Sfera.az”da isə “Kommunal xidmətlər xarici şirkətlərə icarəyə verilsə 1.5 milyard qazanacağıq?” ekspertdən açıqlama” sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.

Müəllif  kommunal xidmətlərin xarici sərmayədarlara icarəyə və idarəetməyə verilməsi məsələsinin vacibliyi barədə deputat Fazil Mustafa və iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli ilə söhbətləşir.  

Müəllifin  deməsinə görə, deputat F.Mustafa “sfera.az”a açıqlamasında kommunal xidmətlərin xarici sərmayədarlara icarəyə və idarəetməyə verilməsi məsələsini vacib sayıb, bunu kommunal xərclərin dövlət büdcəsi üzərində böyük yükə malik olması ilə əsaslandırıb.

Deputata görə, bu sahə olduqca qeyri-effektiv şəkildə idarə edilir və nəticədə əhalinin narazılığına səbəb olur.

İqtisadçı-ekspert N.Cəfərli “sfera.az-a açıqlamasında Milli Məclisin deputatı F.Mustafanın kommunal xidmət göstərən bəzi şirkətlərin əlverişli şərtlərlə, ən azı 50 illik müqavilə əsasında xarici şirkətlərin idarəetməsinə verilməsinin zəruri olduğu barədə fikirlərinə münasibət bildirərək deyib:

“Dövlət büdcəsindən dotasiyalar və böyük həcmdə maddi yardımlar almasına baxmayaraq, kommunal xidmətlə məşğul olan təşkilatların mütləq əksəriyyəti hələ də ziyanla işləyir. Ona görə də idarəetmənin effektivliyini artırmaq, həm də dövlət büdcəsinə əlavə yük olan dotasiyaların aradan qaldırılması üçün həmin sahəni xarici şirkətlərə icarəyə və yaxud onlarla yerli şirkətlərin birgə müəssisələri fonunda idarəetməyə vermək olar”.

N. Cəfərli bildirib ki, sözügedən sahə xarici şirkətlərə icarəyə verilsə belə tariflərin artırılmasına getmələrinə imkan vermək olmaz: “Yəni xidmətlər xarici şirkətlərin ixtiyarına verildikdən sonra tariflərin artmasının qarşısı alınmalıdır. Elə olmasın ki, xarici şirkətlər kommunal sahələri icarəyə götürən kimi qiymət tariflərini bahalaşdırsınlar. Müqavilə bağlanarkən həmin şərtlər nəzərə alınmalı və tarif siyasəti dövlətin müəyyən vergi və digər güzəştləri müqabilində dəyişməz olaraq qalmalıdır”.

N.Cəfərli hesab edir ki, kommunal xidmətlərin xarici investorların icarəsinə verilməsindən dövlət büdcəsi qazanacaq: "İlk növbədə bu gəlir icarə xərcləri formasında gələcək. Bundan əlavə, həmin şirkətlər qazanclarından vergi ödəyəcəklər. Başqa bir tərəfdən, dövlət büdcəsindən həmin sahəyə ayrılan dotasiyalar tamamilə kəsiləcək ki, bu da xeyli dərəcədə büdcəyə qənaət etməyə imkan yaradacaq. Hazırda isə dövlət tərəfindən kommunal xidmət göstərən şirkətlərə dotasiya şəklində ildə 1,5 milyard manata yaxın vəsait ayrılır”.