Media-icmal 16.05.20

Rəsmi “Azərbaycan” qəzeti “Pandemiya dövründə iqtisadi tərəqqi” sərlövhəli məqalədə () Azərbaycanın iqtisadi inkişafını qiymətləndirir. 

Müəllif deyir ki, hazırda qlobal pandemiya insan sağlığı ilə yanaşı, dövlətlərin iqtisadiyyatına da ciddi mənfi təsir göstərir, bəzi ekspertlər 2020-ci ili iqtisadiyyat üçün "itirilmiş il” sayırlar.

Onun sözlərinə görə, geoiqtisadi risklərə, neftin qiymətindəki qeyri-sabitliyə baxmayaraq, Azərbaycan iqtisadiyyatı dayanıqlıq nümayiş etdirib.

Müəllif ekspertlərə istinadən deyir ki, 2021-ci ildə Azərbaycanda ÜDM-in artımı 3 faiz təşkil edəcək. İqtisadçı-ekspertlər bildirirlər ki, Azərbaycan hökuməti tərəfindən koronavirusun iqtisadiyyatın bütün sahələrinə təsirini azaltmaq üçün çevik addımlar atılıb.

Müəllifin deməsinə görə, ekspertlər Dövlət Neft Fondunun aktivlərinin xarici şokların təsirini azaltmaqda önəmli rol oynayacaq.

Müəllif vurğulayır ki, prezident İlham Əliyevin hərtərəfli əsaslandırılmış strateji inkişaf kursu əlverişli geosiyasi mövqeyə, zəngin təbii-iqtisadi potensiala malik olan Azərbaycanı siyasi və makroiqtisadi baxımdan sabit məkan, davamlı və dayanıqlı iqtisadi inkişafa malik ölkə kimi tanıdıb.

Müəllifin deməsinə görə, Azərbaycanda dörd ayın yekunlarına əsasən, iqtisadiyyat az da olsa - 0,2 faiz artıb, qeyri-neft sektorunun inkişafı, bu sektorun sənaye artımı 16 faizdən çoxdur, hətta bu ilin birinci rübündə qeyri-neft və qaz sektorunda sənaye məhsulları istehsalının həcmi 23 faiz artıb.

“Bir sözlə, Azərbaycan cənab İlham Əliyevin yeni iqtisadi strategiyası əsasında inkişaf dinamikasını davam etdirir” deyə müəllif sonda bildirir.

“Modern.az” saytı “Azərbaycanın neft gəlirləri 2007-ci ildən bəri ən aşağı həddə düşəcək” sərlövhəli məqalədə ölkənin əsas gəlirlərinin həcmi dəyərləndirilir.

Müəllif Beynəlxalq Enerji Agentliyinə (IEA) istinadən deyir ki, qlobal neft hasilatı son 9 ilin ən aşağı səviyyəyə enib, OPEC və tərəfdaşları hasilatı azaldıb,  may ayında gündəlik qlobal neft tədarükü 12 mln. barel azaldılaraq, 88 mln. barel olacağı proqnozlaşdırılır.

Ekspertlərə görə, neftin qiymətinin hələ də  30 dolların altında qalmasına səbəb ABŞ-la Çin arasında yaşanan gərginlikdir: “Bu da bazarı narahat edir və qiymətlər oynayır. Amma istənilən halda bu, təkcə hər hansı iki super dövlət arasındakı münasibətlərdən qaynaqlanmır. Dünya ölkələrində I rübün yekunları ilə bağlı iqtisadiyyatın enişi və 2020-ci illə bağlı iqtisadi göstəricilərin əvvəlcədən proqnoz edildiyindən daha yüksək tempdə aşağı düşməsi bazara təsir edən amillərdəndir”.

Ekspert deyir ki, bu il üçün neftin qiyməti 35 dollar proqnoz edilir ki, bu da ötənilki 63, 8 dollarla (“Brent”) müqayisədə kifayət qədər aşağı qiymətdir, bu ilin sonuna qiymətin 40 dollaradək yüksəlməsi proqnoz edilir.

Onun fikirncə, qiymətlərin aşağı olması Azərbaycan kimi iqtisadiyyatı neftdən asılı olan ölkələrin gəlirlərinə təsirsiz ötüşmür: “Azərbaycanın neftdən əldə etdiyi pik gəlirlər 2011-ci ildə qeydə alınıb, Onda “Azəri-Çıraq-Günəşli” yatağından illik gəlir 19,4 milyard dollar olub. Əgər biz bunu aylıq göstəricilərə çevirsək, bu, 1,66 milyard dollar edirdi. Ancaq bu ilin aprelində həmin yataqdan gələn gəlir cəmi 300 milyon dollar oldu. May və iyunda bu göstərici daha da azalacaq”.

Ekspertə görə, bu il üçün neft gəlirləri daha aşağı qiymətdə 3,5 milyard dollar ətrafında olacaq, bu isə 2007-ci ildən bu yana Azərbaycanın ən aşağı neft gəlirləri olacaq”.

“Yeni Sabah” saytı isə “Azərbaycanda üç bankdan başqa hamısı bağlana bilər” sərlövhəli məqalədə Azərbaycanda bank sektorunun vəziyyətini ekspert Əkrəm Həsənovla şərh edir.

Müəllif yada salır ki, bu il aprelin 27-də “AGBank”, “Atabank”, “Amrahbank” və “NBCBank”a müvəqqəti inzibatçılar təyin olunub, aprelin 28-də isə “Atabank”la “Amrahbank”ın, bir qədər sonra isə digər iki bankın da lisenziyası ləğv edilib.

Ekspert bunu bank sisteminin çökməsi saymır, amma əksər banklarda  problemin olmasını Mərkəzi Bankın (MB) düzgün nəzarət həyata keçirməməsinin nəticəsi hesab edir.  

Ə.Həsənovun iddiasına görə, MB düzgün nəzarət həyata keçirmir, sağlam olan bankların kreditə ehtiyacı olanda kredit vermir, bankı bilərəkdən çökdürür.

Ekspertə görə, artıq bunun arxasında müəyyən  qərəz var, belə ki, bir tərəfdən inhisar meylləri güclənir, digər tərəfdən MB rəhbərliyi hansısa banklarla, haqq-hesab çürüdür.

Ə.Həsənova görə, məsələni təhlükəli edən məqam MB rəhbərliyinin son mətbuat konfransında (2020-ci il myn 13-red) faktiki olaraq bankları yoxlama getməsilə hədələməsi,  digər bankların da bağlanacağının istisna etməməsidir, bu  cəmiyyətdə bank sisteminə etinasızlıq yaradır. 

Ekspert hesab edir ki, bankların bağlanması ilə müştərilərin banklara etimadı  azalır, sahibkarlar banklarda pul saxlamağa qorxur, inhisarlaşma güclənir, belə getsə, banklarla işləmək istəyən az olacaq, ölkədən kapital axınını da gücləndirəcək.

“Azərbaycanda üç bankdan başqa hamısı bağlana bilər. Bunlar Azərbaycan Beynəlxalq Bankı, Paşa Bank və Kapital Bankdır.  Qalan bütün banklarda eyni problem var” deyə ekspert gələcəkdə bankların bağlana biləcəyini anons edib.

“Oxu.az” saytı isə “Pandemiyadan sonra turizm səfərlərinin qiyməti ehtimal ki, qalxacaq” sərlövhəli məqalədə ölkədə turizmin durumun “Travel Mania” turizm şirkətinin rəhbəri Rəna Mehdiyeva ilə gündəmin müzakirəsinə gətirir.

Müəllif deyir ki, koronavirus pandemiyası ilə bağlı turizm ciddi iqtisadi itkilərə məruz qalır, belə ki, bu ilin ilk üç ayında turizm sənayesi ilkin olaraq 80 milyard dollar itirib.

Üstəlik müəllif əlavə edir ki, Ümumdünya Turizm Təşkilatının (UNWTO) proqnozuna görə, 2020-ci ildə dünyada turist sayı 60-80% azala bilər.

Müəllifə görə, Azərbaycan da bu problem yaşayır, Dövlət Turizm Agentliyi 2019-cu ilin eyni dövrü ilə müqayisədə bu ilin aprel ayında ölkəyə gələn xarici turist sayının 92% azaldığını deyir, ən acınacaqlısı budur ki, bu vəziyyətdə hadisələrin inkişafını proqnozlaşdırmaq, demək olar ki, mümkün deyil.

T.Mehdiyeva deyir ki, şirkət kiçik də olsa ciddi maliyyə itkiləri ilə üzləşib,  işçilər gəlir olmasa da iş yeri və əmək haqlarından məhrum edilməyiblər, amma imkanlar məhduddur.

R.Mehdiyeva bundan sonra səyahətin bahalı zövq olacağını, qoruyucu maskalar taxmağın, sosial təcridin həyat tərzinə çevriləcəyini deyir: “Bu gün təyyarələr tam dolu vəziyyətdə uça bilmir, eyni şey hotellərə də aiddir.

Bu baxımdan, biletlərin və hotellərin qiyməti 50% artacaq.

Əvvəllər Türkiyəyə turist paketi orta hesabla 700-1000 manata başa gəlirdisə, indi 1050-1500 manata başa gəlir. Beləliklə, şirkətlər itkilərin əvəzini çıxarmağa çalışacaqlar”, - o bildirib.