Media-icmal 17.04.21

Azərbaycanın hərbi-iqtisadi inkişaf perspektivi, Avrasiya İttifaqı, yoxsa, Türk Şurası ilə bağlıdır, ölümün “gəncləşməsi” pensiya yaşlarının azaldılmaması, insan alveri cinayətlərində qadın cinayətkarların sayının artması, boşanmaların artmasının səbəbləri və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.  

“Yenisabah.az” saytı “Rusiya Azərbaycanı KTMT və AİB-ə cəlb edir?” sərlövhəli məqalədə bu haqda danışılır.

Müəllifin deməsinə görə, Qarabağda münaqişə bitdiyi üçün Rusiya Azərbaycanın Avrasiya İqtisadi Birliyinə, Kollektiv Təhlükəsizlik Müqavilə Təşkilatına daxil olması kimi mövzuları dövriyyəyə buraxıb.

Məsələni şərh edən politoloqlar hesab edirlər ki, bu addımların heç biri Azərbaycan üçün məqbul deyil, çünki 44 günlük İkinci Qarabağ savaşında belə Rusiya Ermənistanı yetərli qədər silahla təmin etdi, indi də davam etməkdədir.   

Politoloqlara görə, Azərbaycanın Türkiyə ilə hərbi ittifaqı güclənir və bu, əsas istiqamətdir, həm də əsas silah alışı Türkiyə, İsrail və Belarusdur.

“Məsələn, Azərbaycan ötən il Rusiyadan hərbi texnika almayıb, Rusiyanın hərbi texnikası ilə Hərbi Qənimətlər Parkında tanış olmaq mümkündür. Avrasiya Birliyinə gəldikdə isə bu quruma üzv olan ölkələr belə, təşkilatdan narazıdır”.

Politoloqlar hesab edirlər ki, Türkiyə və Azərbaycan Türk Şurasını gücləndirməyə qərar verib. Qazaxıstan və Özbəkistan da bunda maraqlıdır.

“Bizimyol.info.az” saytı isə “Gəncləşən ölüm və artırılan pensiya yaşı: “Pensiyaçıların hesabına irəli düşmək istəyirlər” sərlövhəli məqalədə erkən  ölümlərin yüksək olmasının ölkədə ömür uzunluğuna neqativ təsir göstərməsini dəyərləndirir.

Müəllifə görə, Azərbaycanda bu sahədə vəziyyət çox kritikdir, 2019-cu ilin nəticələrinə görə, bütün ölümlərin 41%-i 65 yaşa qədər baş verib, qadınlar və kişilər üzrə bu göstəricilər xeyli dərəcədə fərqlidir: “1990-2005-ci illərdə kişilər arasında ölümlərdə 65 yaşadək ölümlərin xüsusi çəkisi 68%-dən 47%-ə ensə də 2019-cu ildə 50%-ə yüksəlib. Yəni, vəfat edən hər 2 kişidən biri 65 yaşına çatmamış həyatını itirir. Qadınlar üzrə nəticə belədir: 1990-2005-ci illərdə qadınlar arasında ölümlərdə 65 yaşadək ölümlərin xüsusi çəkisi 46%-dən 29%-ə enib. Sonrakı 15 ildə bu göstəricidə elə ciddi dəyişiklik olmayıb və 2019-cu ildə də 30% təşkil edib”, - müəllif bildirir.

Müəllif deyir ki, hazırda vəfat edən hər 100 qadından cəmi 30 nəfəri 65 yaşadək həyata vida edir, bu kişilər üzrə göstəricidən az qala 2 dəfə yüksəkdir.

Müəllif deyir ki, bu halda stastikaya baxdıqda insanın ilk ağlına gələn bu olur ki, ölüm bu qədər cavanlaşdığı halda pensiya yaşı nə üçün aşağı salınmır?

İqtisadçı Nemət Əliyev isə deyir ki, 2017-ci il iyul ayının 1-dən 2020-ci ilin sonuna qədər olan dövrdə faktiki olaraq pensiyaçıların sayı 96 min nəfər azalıb.

“2017-ci il iyulun 1-dən 2020-ci ilin sonuna kimi hökumət 1 milyarddan çox vəsaitə qənaət edib. Bu pensiya yaş həddinin artırılması hesabına əmələ gələn vasitdir”.

“Yeniavaz.com”  saytı isə “İnsan alveri cinayətləri törədənlərin əksəriyyəti qadındır” sərlövhəli məqalədə haqqında danışılan mövzudan bəhs edilir.  

Müəllifin deməsinə görə, Azərbaycanın insan alverinə qarşı mübarizə üzrə milli koordinatorunun 2020-ci il üzrə illik məlumatına görə, insan alveri cinayətlərinin aşkarlanması və təqsirkar şəxslərin məhkəmə məsuliyyətinə cəlb olunması sahəsində həyata keçirilmiş əməliyyat-axtarış tədbirləri ilə 155 insan alveri, habelə insan alveri məqsədilə sənədlərlə qanunsuz hərəkətlərlə əlaqədar 40 cinayət qeyd alınıb.

Məlumatda vurğulanır ki, 2019-cu il ilə müqayisədə sözügedən hüquqazidd əməllərin sayı 14 fakt və ya 7,5 faiz artması əvvəkli illərdə törədilmiş latent xarakter daşıyan cinayətlərin daha çox aşkarlanması ilə əlaqədar olub.

Məlumatda vurğulanır ki, məcburi əmək cinayətlərinin hamısı, insan alveri cinayətlərinin isə 98 faizi açılıb, onları törətmiş 7 nəfərdən ibarət 3 cinayətkar qrup zərərsizləşdirilib. Axtarışda olan 23 təqsirləndirilən şəxsdən 10-u tutulub, xarici dövlətlərdə gizlənən 13 nəfərin aşkarlanıb ölkəyə ekstradisiya olunması istiqamətində hazırda lazımi tədbirlər görülür. İnsan alveri və məcburi əmək cinayətlərinə görə başlanılmış cinayət işləri üzrə 20 şəxs (17 qadın, 3 kişi) təqsirləndirilən qismində cəlb edilib.

“Modern.az”  saytı isə “Ərli qadınların xəyanəti, evli kişilərin şorgözlüyü, sosial şəbəkələrdə gizli yazışma... - boşanma səbəbləri” sərlövhəli məqalədə nikahların pozulmasının artması səbəbləri araşdırılır.

Müəllif deyir ki, boşanmaların sayı sürətlə artır, hətta bir-iki deyil, hətta bir-iki ay evlilər arasnda da belə boşanmalar qeydə alınır.

Ədliyyə Nazriliyinə istinadən bildirilir ki, 2021-ci ilin yanvar-fevral aylarında 2417 boşanma halı qeydə alınıb, əhalinin hər 1000 nəfərinə boşanmaların sayı isə 1,5 olub, səbəblər müxtəlif olsa da ən geniş yayılmışı xəyanətdir.

Əvvəllər daha çox evli kişilər xəyanət edirdisə, indi ərli qadınlar da  kişilərdən geri qalmır. Hətta bəziləri “ərim etdi, mən də edirəm” deyib özünə haqq da qazandırır” deyə müəllif bu sahədə mənzərəni diqqətə çatdırır.

Bu sahə üzrə ekspertlərin deməsinə görə,  ölkədə qeydə alınan boşanmaların səbəbləri getdikcə artır, bu səbəblərdən biri də pandemiya ilə bağlı sərt karantin rejiminin tətbiqidir.

“Bu gün nikahların pozulmasına bir səbəb də şübhələrdir, inamsızlıqdır. Əslində pandemiyanı kənara qoysaq, son vaxtlar gənclərin inamsızlıqla ailə qurmaları da problemdir, indi evlənənlərin əksəriyyəti daim şübhə içərisində qalır. İnsanların bir-birinə inam və etibarı azalıb, xəyanət də öz yerində”, -ekspertlər bildirirlər.