Media-icmal 20.09.18

Azərbaycan parlamenitinin 100 ili, ölkə banklarının vəziyyəti, kənd toyuğu adına sarı rənglə boyanan toyuqların satılması və s. məsələlər bugünki medianın (20 sentyabr, 2018-ci il) aparıcı mövzularındandır...

100 ilin parlamenti

"Azərbaycan" qəzeti "Müsəlman Şərqinin və Azərbaycanın 100 yaşlı parlamenti" sərlövhəli məqalədə 100 il öncə mövcud olmuş Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin fəaliyyətini dəyərləndirir.

Müəllif 1917-ci ildə Rusiya imperiyasının dağılmasını, belə şəraitdə bir sıra xalqların, o cümlədən də Azərbaycan xalqının müstəqil dövlətini qurmağa başladığını bildirir: "1918-ci il mayın 28-də "İstiqlal Bəyannaməsi" elan olunmaqla Azərbaycan sözü artıq bir coğrafi ərazi olmaqdan əlavə həm də siyasi bir ifadəyə çevrildi və Azərbaycan xalqının hakimiyyət haqqına malik olduğu, Cənub-Şərqi Zaqafqaziyadan ibarət müstəqil bir dövlət olması bəyan edildi. Bu, adi bir hadisə deyildi, bu, müsəlman Şərqində ilk demokratik dövlət olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranması və qısa vaxtdan sonra beynəlxalq birlik tərəfindən dövlət kimi tanınması prosesinin başlanğıcı idi".

Müəllif deyir ki, Bəyannamədə əsas məsələlərdən biri ölkə parlamentinin yaradılması idi, amma o zaman Azərbaycanda mövcud olan durum dövlət təsisatlarının təşkilinə imkan vermirdi, belə ki, erməni-bolşevik qurumları əraziləri zəbt etmişdi.

Yazı müəllifi deyir ki, 1918-ci il sentyabrın 18-də Qafqaz İslam Ordusunun Bakını azad etməsilə dövlət müəssisələrinin təşkilinə başlandı.

1918-ci il dekabrın 7-də parlamentin açılış iclası keçirildi, 120 nəfər deputat seçildi və olduqca mürəkkəb şəraitdə fəaliyyət göstərdi.

Müəllif deyir ki, parlament Azərbaycan dövlətinin tanınmasını hökumətin qarşısına prioritet kimi qoydu və müstəqil Azərbayan hökuməti bu sahədə Qərb dövlətlərilə danışıqlara başladı.

Müəllif hesab edir ki, bu faliyyətlə də Azərbaycanda parlamentarizmin əsası qoyudu.

Müəllif vurğulayır ki, parlamentin 145 iclası keçirilib, yetərsay olmadığı üçün 15 iclas baş tutmayıb.

Parlamentin mühüm qərarları sırasında 1918-ci il Bakıda mart qırğınlarının araşdırılması komissiyasının yaradılması, qadınların səsəvermə hüququnun tanınması, Bakı Dövlət Universitetinin yaranamsı və s. vurğulanır.

Müəllif deyir ki, fəaiyyəti dövründə parlament 270-ə yaxın qanun layihəsi müzakirə edib, onun 230-u qəbul edilib.

Müəllif deyir ki, Bakıda 17 aylıq fəaliyyətdən sonra həm cümhuriyyət, həm də onunla birgə parlament bolşeviklərin işğalı ilə süquta uğrayır.

Talançı kredit faizilə kasıblayan banklar

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Bankların rentabelliyi təhlükə altındadır?" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının məlumatına əsasən, ölkə banklarının bu ilin 8 ayı ərzindəki fəaliyyət göstəricilərini təhlil edir: "Məlumatda deyilir ki, 2018-ci il avqustun 31-nə Azərbaycanın 30 kommersiya bankının xalis gəliri 103 milyon 800 min manat olub. Keçən ilin analoji dövrülə müqayisədə bankların xalis gəliri 70,4% və ya 246 milyon 500 min manat, illik müddətdə isə 779 milyon 800 min manat və ya 88,2% azalıb. Üstəlik, bank aktivləri də 4,6% və ya 1 milyard 361 milyon manat azalıb".

Müəllifə görə, bankların kapitallaşmasının çoxdan gündəlikdə olduğunu, amma arzu olmaqdan o yana keçmədiyini bildirir: "Amma indi baş verənlər heç bir çərçivəyə sığmır. Banklara əlavə kapitallaşma hökmən lazımdır, bu isə onların likvidliyini dəstəkləmək üçün dövlət vəsaitlərinin maliyyə institutlarına yönəldilməsi deməkdir. İndiki halda isə dövlət eyni zamanda hamıya maliyyə köməyi edə bilmir. Onsuz da bu yaxınlarda Beynəlxalq banka belə dəstək verilib və bu məqsədlə 3 milyard dollar xərclənib. Dövlət kommersiya banklarına kömək etməyə borclu deyil. Bu da var ki, əgər banklar ildə 1 milyarda qədər gəlir itirirsə, bunun sonu nə olacaq?".

Müəllif deyir ki, digər tərəfdən bunun niyə baş verməsi aydın deyil, yəni, verdikləri kreditlərə talançılıq səviyyəsində, amma qəbul etdikləri əmanətlərə cüzi faiz qoyulması şəraitində banklar varlanmalı idilər, amma reallıqda belə görünür ki, bankların əksəriyyəti yaxınlarda "partlaya" bilər: "Avropa dövlətlərində kreditlər 3-4% olduğu halda banklar çiçəklənir, Azərbaycanda isə kreditlər 28-30% həcmində verilsə də, nədənsə banklar kasıblayır. Belə təzadlar ancaq Azərbaycan bank siteminə xas ola bilər".

Müəllifə görə, Palata təkcə banklarla bağlı mövcud durumu əks etdirən faktları sadalamamalı, həm də baş verənlərin səbəblərini aydınlaşdırmalıdır, sözsüz ki, bankların kapitallaşma məsələsinə həcmi artaraq 2 milyard manata yaxın olan "probemli kreditlər"in də neqativ təsiri var, amma daha o həddə deyil ki, yüksək faizlə kredit verən banklar belə zərərə məruz qalmış olsunlar. "Başqa sözlə, bu vəziyyət peşəkar olmayan bank menecmentinin, bank rəhbərlərinin tamahkarlığının nəticəsidir ki, real vəziyyəti dəyərləndirmək, ondan nəticə çıxarmaq halında deyildirlər".

Problemli kreditlərə gəlincə, müəllif hesab edir ki, bu, təcili həll edilməlidir, əks halda isə ölkə banklarını batıracaq ki, hazırda elə bu da baş verir və artıq bu qədər ciddi bir problemə göz yummaq olmaz.

İqtisadiyyatda bütün sahələrin bir-birinə bağlı, bu müstəvidə zəif bank sisteminin dövlətin maliyyə sisteminə zərbə olduğunu bildirən müəllif neftin qiymətinin hələ ki, yüksək olduğu indiki vaxtda bu problemi həll etməyə çağırır.

Müəllif xatırladır ki, bəzi beynəlxalq qurumlar yaxın iki ildə neftin qiymətinin 55 dollara qədər enəcəyi proqnozu səsləndirirlər.

Kənd toyuğu adına - təhlükə

"Yeni Müsavat" qəzetində "Bazar və marketlərdə" "kənd toyuğu" fırıldağı" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif bəzi bazar və marketlərdə "kənd toyuğu" adı ilə satılan sarı rəngli toyuqların antisanitar şəraitdə kəsilərək, rənglənərək istehlakçılara satılmasını "Azad İstehlakçılar Birliyi"nin (AİB) sədri, ekspert Eyyub Hüseynovla müzakirəyə çıxarır.

Müəllif deyir ki, Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi Abşeron rayonu, Masazır qəsəbəsində qanunsuz toyuq kəsimi ilə məşğul olan iki müəssisədə bu cür hal aşkarlayıb.

Müəllif deyir ki, AİB sədri E.Hüseynov bu cür müəssisələrin sayının 30-dan çox olduğunu deyib: "Bakıda və Bakıətrafı qəsəbələrdə bu cür antisanitar vəziyyətdə kənd toyuğu adı altında broyler toyuqları istehsal edərək ticarət müəssisələrinə verənlərin sayı az deyil. Sovet dövründən alıcı öyrəşib ki, dükanda satılan kənd toyuğunun ayaqları, boynu üstündə olsun. İnsanların bu fikrini bilən və antisanitar şəraitdə kəsim həyata keçirən "broyler" müəssisələri var".

E.Hüseynov deyir ki, bu yerlərdə tam natəmizlik hökm sürür, bunlar sağlamlıq üçün təhlükəli olan toyuqlardır ki, bazara da kənd toyuğu adı ilə çıxarılır.

E.Hüseynov hesab edir ki, fəaliyyəti normal qaydada olmayan bu müəssisələri bağlamaq yox, fəaliyyətlərini normal hala gətrimək lazımdır:

"Bu müəssisələrdə çalışanların işini qanuna və standartlara uyğunlaşdırmaq lazımdır. Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi həm də əhali arasında maarifləndirmə işləri aparmalıdır ki, insanlar, sadəcə olaraq, bu cür məhsulları almasınlar".

Ekspert diqqətə çatdırdı ki, hər sarı görünən toyuq kənd toyuğu deyil, bu boyaq maddələri orqanizm üçün təhlükəli ola bilər: "Alıcılar elə bilirlər ki, bunlar kənd toyuğudur və sarı rəngdə olması da yağlı olduğunu göstərir".

E.Hüseynov hesab edir ki, bu maddələr bir müddət sonra insan orqanizminə ziyan vura bilər.

Ekspertə görə, həmin boyalar təbii maddələrdən ibarət deyil, çünki kimyəvi maddələrdən istifadə olunması ilə bağlı bizə məlumatlar daxil olur.