Media-icmal 22.10.2016

Ölkədə regional inkişaf, banklarla bağlı qanunvericiliyə gözlənilən düzəlişlər, bank sahəsindəki ixtisarlar, ölkədə korrupsiyanın genişlənməsi bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

Regional inkişafın keyfiyyət mərhələsi

“Azərbaycan” qəzeti “Regional inkişaf yeni keyfiyyət mərhələsinə qədəm qoyur” (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=108193) sərlövhəli məqalədə ölkədə iqtisadi inkişafı dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan üçün xarakterik olan beynəlxalq uğurlardan biri qlobal kataklizmlərin daha da dərinləşdiyi dönəmdə belə, öz yolu ilə inamla addımlamasıdır: “Xüsusən beynəlxalq iqtisadi geriləmənin yaşandığı və hər bir dövlət üçün sınaq dövrü olan son illərdə Azərbaycan böhrandan layiqincə çıxıb və həyata keçirilən yeni iqtisadi islahatlarla öz inkişafının yeni mərhələsinə qədəm qoyub”.

Müəllifə görə, bu mənada inkişafın Azərbaycan modeli dünyanın əksər ölkələri üçün nümunədir. Dünyada əlverişsiz iqtisadi proseslərin davam etdiyi, qonşu regionlarda silahlı münaqişələrin və qanlı terror aktlarının baş verdiyi 2016-cı ilin ötən dövrü ərzində də prezident İlham Əliyevin düşünülmüş siyasəti nəticəsində ölkədə sabitlik qorunub saxlanılıb, dövlətin gücü və beynəlxalq nüfuzu daha da yüksəlib. Müəllif vurğulayır ki, ölkə iqtisadiyyatının rəqabət qabiliyyətini artırmaq, idxaldan asılılığı azaltmaq, ixracyönlü qeyri-neft iqtisadiyyatının inkişafı, insan kapitalından səmərəli istifadə əsas  prioritetlər kimi ön plana çıxır.

Müəllif hesab edir ki, iqtisadi inkişafı şərtləndirən vacib amillərdən biri bütün sahələr üzrə müasir infrastrukturun yaradılmasıdır və prezident İlham Əliyevin yaxın günlərdə ölkənin qərb bölgəsinə səfəri regionların infrastrukturunun müasir standartlara uyğun yenidən qurulduğunu göstərib: “Bu mənada prezident İlham Əliyevin qərb rayonlarına səfəri ölkəmizin inkişaf strategiyasının yerlərdə uğurla reallaşdığını, sahibkarlıq fəaliyyəti üçün münbit imkanların olduğunu bir daha təsdiq etdi”. 

Müəllif deyir ki, ölkə hakimiyyətinin qarşıya qoyduğu əsas məqsəd və vəzifələrdən biri son illər qazanılan sosial-iqtisadi uğurların davamlı olmasını təmin etməkdir. Müəllifə görə, bu mənada prezident İlham Əliyevin ölkənin qərb bölgəsinə səfəri ahəngdar inkişaf  üçün bütün addımların atıldığını, bir daha ölkənin davamlı inkişaf və quruculuq yolunda olduğunu təsdiq edir.

Qanunlarin işləyəcəyinə ümidsizlik...

“Azadlıqinfo” saytı isə “Banklarla bağlı dəyişiklik heç nəyi dəyişməyəcək”

(http://www.azadliq.info/161586.html) sərlövhəli məqalədə bank sahəsindəki qanunvericiliyə gözlənilən  əlavələri ekspert Nemət Əliyevlə müzakirə edir. 

Müəllif xatırladır ki, Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası (MBNP) bank qanunvericiliyinə və “Banklar haqqında” qanuna əlavələrin layihəsini hazırlayıb.

Müəllif Palatanın sədri Rüfət Aslanlıya istinadən bildirir ki, bu əlavələr bankların problemli aktivləri və öhdəliklərini bir-birindən ayıraraq sağlam aktivləri mövcud banklara keçirməyə, problemləri isə bir çətir altında birləşdirərək həll etməyə imkan verəcək. 

Müəllif də məhz ekspert N.Əliyevlə bu dəyişikliklərin bankçılıq sahəsində müsbət inkişafa səbəb olub-olmayacağını müzakirəyə çıxarır: “Azərbaycanda indiyə qədər mövcud olan qanunlar işləməyibsə və ayrı-ayrı vəzifəli şəxslərin sözü daha kəsərli olubsa bundan sonra da qanunların işləyəcəyinə ümid çox azdır. Birinci növbədə ölkədə mühit dəyişməlidir, normal məhkəmə sisteminin qurulması, qanunların işləməsi vacib şərtdir”.

Ekspert hesab edir ki, banklarda depozit saxlayanlar əmin olmalıdır ki, kiminsə sözü və addımı onların hüquqlarını pozmayacaq. Ekspertə görə, ölkədə pozulmuş hüquqların bərpasına kömək edəcək məhkəmə sistemi olmadıqca hansı qərarın qəbul edilməsinə baxmayaraq, ölkəyə investisiya yatırılmayacaq.

Ekspert ölkənin bank sistemi və vətəndaş münasibətlərinin gələcəyinə də nikbin yanaşmayıb: “Bu gün banklar tam çöküb, bankların daha çox əziyyət çəkdiyi odur ki, ölkədə normal bank fəaliyyəti yoxdur. Əgər ölkədə bank sistemi çökübsə, onlara inam yoxdursa, insanlar banklara pul qoyuluşundan çəkinəcəklər”.

N.Əliyev deyir ki, investorları ölkəyə maliyyə yatırmağa inandırmaqdan ötrü normal iqtisadi-hüquqi mühit yaradılmalıdır: “Onlar əmin olmalıdır ki, xüsusi xidmət orqanlarının əməkdaşları onların başına torba keçirib aparmayacaqlar. Pulu olan insanlar böyük qorxu ilə üz-üzədirlər. Onların iqtisadiyyatın gələcəyinə ümidləri yoxdur».

N.Əliyev qanuna gözlənilən əlavələrdən sonra belə problemli kreditlərin taleyinin yenə də sual doğurduğu düşüncəsindədir və bu məsələyə əsaslı yanaşmaq lazımdır: “Manata inamı gücləndirmək lazımdır. Bunun üçünsə, ölkədə iqtisadi fəallıq olmalıdır. İqtisadi fəallığa isə təkan verən əsas amil ölkə iqtisadiyyatına investisiya qoyuluşundan keçir. Dövlət özü iqtisadiyyata pul qoymaqdan ehtiyatlanır. İnvestor baxanda ki Azərbaycan hökuməti maliyyəni öz ölkəsinə deyil, hansısa başqa ölkəyə yönəldir, o zaman həmin investor nə düşünəcək? Ona görə ölkədə bütövlükdə investisiya mühitini yaxşılaşdırmaq lazımdır, rüşvətxorluq, korrupsiya, özbaşınalıq aradan qaldırılmalıdır”.

10 min nəfərlik işsiz “ordu”su yarana bilər

“Exo” qəzeti isə “Azəərbaycanda işdən azad edilən bank əməkdaşlarının sayı 10 minə çatacaq”( http://ru.echo.az/?p=49263) sərlövhəli məqalədə bank sahəsindəki işdən azad olunmaları araşdırır.

“Son il ərzində işini itirən bank əməkdaşlarının sayı Azərbaycanda sürətlə 3 min nəfərə yaxınlaşır. Söhbət hələ işsizliyə görə müavinət almaq üçün məşğulluq mərkəzlərinə müraciət edən şəxslərdən gedir. Yeri gəlmişkən, ekspertlərin proqnozlarına görə, ölkə iqtisadiyyatının bu sektorunda işsizlərin sayı əhəmiyyətli dərəcədə arta bilər, çünki Azərbaycanda “bankların batması” prosesi hələ başa çatmayıb”. Bunu isə qəzetə ekspert Azər Mehtiyev şərh edib.

Ekspert deyir ki, yaxın zamanlarda maliyyə müəssisələrində yenə azalmalar ola bilər, belə ki, fəaliyyət göstərən banklarda  ştatların ixtisarı davam edəcək: “Hazırda bank  strukturlarının və əməkdaş sayının optimallaşdırılması prosesi gedir. Neftin qiyməti yüksək olan zamanlarda  verilən əsassız yüksək faizli kredit hesabına maliyyə müəssisələrinin qazancları çox idi. O zaman onlar o cümlədən əməkdaşların sayını artırmaqla da işlərini genişləndirməyi özlərinə rəva bilərdilər. Amma elə ki manat devalvasiyaya uğradı və banklar vaxtı keçmiş kreditlərlə üz-üzə qaldılar, bank əməkdaşlarının kütləvi ixtisarı başladı”. Bunu da qəzetə ekspert A.Mehtiyev bildirir.

Ekspert bu düşüncədədir ki, Azərbaycanın maliyyə sahəsində durumun yaxşılaşmadığı nəzərə alınmaqla gələcəkdə işsizlərin sayı artacaq, həm də əməkdaşların ixtisar miqyasını dəyərləndirmək çox çətindir. A.Mehtiyev deyir ki, bank əməkdaşı olan 3 minə yaxın şəxs iş tapmaqla bağlı mərkəzlərə müraciət edib, çoxları isə müstəqil çəkildə iş axtarır, odur ki, burada azad edilənlərin hansı sayda olduğunu demək çətindir. Ekspertə görə, aydın olan budur ki, real rəqəm rəsmi rəqəmlərdən güclü şəkildə fərqlənir.

Ekspert Samir Əliyev heab edir ki, işdən azad edilən əməkdaların sayı daha çoxdur: “Bu gün Azərbaycanda iki devalvasiyanın nəticəsi olaraq 13 bank bağlanıb ki, sonuncusu da “Standartbank”dır. Beləliklə, 45 bankdan bank  bazarında 32 bank fəaliyyətdədir. Azad edilən əməkdaşların sayı 6500 nəfərdən çoxdur. Yaxın müddətdə daha 3 maliyyə müəssisəsinin bağlanacağı da nəzərə alınsa işini itirənlərin sayı indikindən əhəmiyyətli dərəcədə çox olacaq. Işdən azad olunan bank işçilərinin sayı ümumilikdə təqribən 10 min nəfərə çatacaq”.  

Sistemin doğurduğu talançılıq

“Novaya Vremya” qəzetində isə “ Dövlət məmurlarının talançılığı fəlakətli miqyas alır” (http://www.novoye-vremya.com/w69554/.../#.WApsVeh97IU) məqaləsini oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda korrupsiyanın mövcudluğu nəinki yeni mövzu deyil, hər yağışdan sonra Bakının sel-sulara təslim olması kimi daim “döyülən” bu mövzu da get-gedə adiləşir: “Hamı bilir ki, məmurlar oğurluq edir, hər ikinci utanmadan oğurluq edir, hər birinci isə ikincini müdafiə edərək deyir ki, o da oğurluq edir, amma bunu xəlvəti edir.  İndi təmiz məmur tapmaq çətindir, ona görə yox ki, yoxdur, ona görə ki, onlara inanmaq çətindir. Oğru məmur adi haldır, təmiz məmur isə möcüzə sayılır”.

Müəllif vaxtilə Milli Təhlükəsizlik, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar nazirliklərində baş verən cinayət əməllərini göstərərək buradakı mənimsəmələrin miqyası barədə də danışır. Müəllif deyir ki, belə miqyaslı talançılıq bir ilə baş vermir, bu illərlə davam edən talançılığın nəticəsidir.

Müəllif deyir ki, korrupsiya sarmaşıq kimidir, hər tərəfə yayılır, nazir, idarə  rəisi oğurluq edirsə bir neçə ildən sonra  idarənin  ən azı yarısı buna qurşanacaq.

Müəllifə görə, korrupsiyanın yayılma səbəbi təkcə tamahkarlıq deyil, həm də “mənim kimi et” nümunəsidir.

Müəllif deyir ki, talançılığın nəticəsi olaraq dövlətə ciddi maddi, cəmiyyətə isə mənəvi zərbə dəyib, həm də artıq bunun qarşısını almaq mümkün deyil:“ Qaldırılan hər hansı cinayət işi, simvolik həbs müddətləri idarəetmə sisteminin doğurduğu sonsuz oğurluqları dayandıra bilməz. Eldar Mahmudov və onun komandası ilə olan hadisə göstərdi ki, prokuroluq kimi nəzarət orqanı vəzifəsinin öhdəsindən gəlməyib, bütün qanunsuzluqlara göz yumub. Bu, elə Hesablama və Audit palatalarına da aiddir. O zaman bu nəzarət orqanları nəyə lazımdır? Korrupsiya piramidası o qədər böyük və mürəkkəbdir ki, onun dağıdılması uzun və yəqin ki, ağrılı-acılı olacaq, amma başqa yol da yoxdur. Onlar özləri oğurluğu dayandırmayacaqlar, sonuna qədər oğurlayacaqlar, qandallanana, istintaq təcridxanalarına, həbs düşərgələrinə qədər”.