Media-icmal 25.10.17

Azərbaycanın "D-8" təşkilatına üzvlüyü, korrupsiyaya baxış, gələn ilin dövlət büdcəsi layihəsində vergilərin həcmi bugünkü (25 oktyabr, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Növbəti hədəf: D-8 sıralarına qoşulmaq

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan Şərq ilə Qərb arasında etibarlı dostluq və əməkdaşlıq körpüsü olmağa qadirdir" sərlövhəli məqalədə ölkənin dünyada nüfuzunun (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=132414) get-gedə artmasını dəyərləndirir.

Müəllif bu dəyərləndirməni müsəlman dövlətlərinin İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı D-8-in bu günlərdə İstanbulda keçirilmiş IX sammiti fonunda aparır.

Yazı müəllifi bu sammitdə Bakının Şərqin Cenevrəsinə çevrilmək ehtimalının bir daha təsdiqini tapdığını deyir.

Müəllifə görə, bu sammitdə diqqəti çəkən məqamlardan biri Azərbaycanın qurumda təmsilçiliyinin yaxın gələcəkdə reallığa çevrilə bilməsidir.

Müəllif "D-8" qurumunun yaradılması, fəaliyyəti barədə danışır və IX sammitdə Azərbaycanın iştirakını xüsusi vurğulayır.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanın bu tədbirdə yer alması belə qənaətə gəlməyə əsas verir ki, Azərbaycan Ermənistanla münaqişəyə cəlb edilsə də beynəlxalq gücünü və nüfuzunu kifayət qədər artıra bilib.

Yazıda deyilir ki, bu sammitdə çıxış edən prezident İlham Əliyev Qarabağ münaqişəsi, bu münaqiçənin ağır nəticələri, beynəlxalq birliyin problemin həllinə ciddi yanaşmaması barədə ətraflı məlumat verib.

Müəllif vurğulayır ki, dövlət başçısı çıxışında Azərbaycanın islam həmrəyliyinə ciddi önəm verdiyini, 2017-ci ilin Azərbaycanda "İslam həmrəyliyi ili" elan olunmasını xüsusi olaraq nəzərə çatdırıb, ölkənin iqtisadi gücü barədə danışıb: "Valyuta ehtiyatlarımız ölkənin ümumi daxili məhsuluna bərabərdir. Xarici dövlət borcu ümumi daxili məhsulun 20 faizindən azdır. Azərbaycanın bu uğurları beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən də qeyd olunur. Bütün bunlar onu deməyə əsas verir ki, ölkəmiz müsəlman dövlətləri üçün bənzərsiz bir nümunəyə çevrilir və D-8-in üzvləri ilə bir sırada durmağa mənəvi haqqı çatır".

Müəllif deyir ki, Azərbaycanın bu quruma üzvlyü Şərqlə Qərb arasında etibarlı körpü olmasına gətirəcək və ölkənin coğrafi mövqeyi buna imkan verir.

Yazıda deyilir ki, Azərbaycanın bu təşkilata üzv olması D-8-in daha da güclənməsinə xidmət edə bilər və Sinqapurdan necə bütün dünyanın "maliyyə yolları" keçirsə, eləcə də Azərbaycan tolerantlığı da islam və xristian dünyaları arasında bənzərsiz və unikal körpü ola bilər.

Xalq puluna vərəsəlik davası

"Novoye Vremya" qəzetində isə diqqəti "Xalqdan oğurlanan pullar məmur ailəsinin dağılmasına səbəb olur" sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir. (http://www.novoye-vremya.com/w109365/.../#.We91wmi0PIU).

Müəllif ölkədə korrupsiyanın miqyasının ilbəil artmasına diqqət çəkərək bunu müzakirəyə çıxarır.

Müəllif Azərbaycanda indiki mərhələni "total korrupsiya dövrü" kimi dəyərləndirərək ölkənin sadə əhalisi ilə elita arasında fərqin özünü ən güclü şəkildə

göstərdiyini deyir: "Bir neçə milyonluq dəyərə malik malikanələrlə 150 manat maaşı müqayisə etmək özü gülməlidir. İndi bürokratik aparat daxilində korrupsiyanı daha dəqiq müşahidə etmək olar. Bürokratiya geniş imkanlar qazanıb, indi isə büdcəni, ölkənin maliyyəsini və dövlət mülkiyyətini idarə edir".

Müəllif bu pullarla tikilən malikanələri, restoranları, şadlıq saraylarını təkcə məmurların yox, onların övladlarının da özlərinki saydığnı deyir və buna nümunə olaraq bir məmur övladının atasını məhkəməyə verərək vərəsəlik davası apardığını bildirir: "Beləliklə, korrupsiya, sistemli korrupsiya birliklərinin aktiv inkişaf mərhələsinə daxil olub. Bu birliklər isə lazım olan qərarları qəbul edən məmurlardan, öz şəxsi qazancına görə pulları valyutaya çevirən kommersiya qurumlarından, hüquq-mühafizə və məhkəmə orqanlarının daxil olduğu müadfiə qurumlarından ibarətdir".

Müəllif deyir ki, elə buna görə büdcə vəsaitləri ictimai maraqlar nəzərə alınmadan xərclənir, büdcə oğurluğu irimiqyaslı həcm alır və dövlət proqramlarının reallaşdırılmasına ayrılan maliyyə resurslarının 70%-i kölgə iqtisadiyyatı vasitəsilə oğurlanır və "yuyulur".

Müəllif deyir ki, əgər bir dövlət müəssisəsində bir şöbə müdiri bu qədər malikanələrə sahib olubsa, bu idarə rəhbərinin nələrə sahib olduğunu təsəvvür etmək çətin deyil.

Yazı müəllifi deyir ki, bu korrupsiyanın geniş miqyas alması, həyat normasına dönməsi göstəricisidir: "Korrupsiya cəmiyyət və dövlət həyatını tənzimləyən hüququ alət olaraq sıradan çıxarır, mlilli təhlükəsizliyə qorxu yaradır, ölkəyə investisiya axınının önünü kəsir, ölkənin imicini bütün dünyada zədələyir".

Yazıda deyilir ki, Azərbaycanda korrupsiya və büdcə itkiləri heç kəsi təəccübləndirmir, bu isə şəffaf olmayan idarəetmənin nəticəsidir.

Müəllifə görə, məmur oğlu atasını məhkəməyə verdiyinə görə hüquq-mühafizə orqanları bu varidatın necə əldə olunması məsələsini araşdırmağa başlamalıdır.

Sərtləşən vergi siyasəti

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Gələn il sahibkarlar üçün ağır keçəcək-vergi yükü artırılır" (http://musavat.com/news/gelen-il-sahibkarlar-ucun-agir-kececek-vergi-yuku-artirilir_477642.html) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif 2018-ci ilin dövlət büdcəsinin bu sahə üzrə parametrlərinə görə Vergilər Nazirlyi büdcə gəlirlərinin 7,907 milyard manatı və ya 39,3 faizi qədər vergi toplanmasını təmin etməlidir".

Müəllif bu həcmdə vergi toplanmasının reallığa uyğunluğunu ekspert Qubad İbadoğlu ilə müzakirə edir.

Yazı müəllifi deyir ki, sahibkarlar arasında vergi orqanlarının təzyiqlərindən şikayətlər çoxalıb, qarşı tərəf isə vergilərin toplanması sahəsində problemlər yarandığını bildirir: "İqtisadi fəallıq azaldığına görə sahibkarların durumu çətinləşib, dövriyyə öncə proqnozlaşdırılandan aşağı düşüb, odur ki, nəzərdə tutulan vergilərin ödənməsi sahəsində problemlər yaranıb".

"Gələn il üçün gəlirlər üzrə proqnozun təxminən 8 milyard manata yaxını Vergilər Nazirliyinin xətti ilə toplanmalıdır. Bu məbləğ 2017-ci ilin proqnozu ilə müqayisədə 262 milyon manat, 2016-cı ilin faktiki icrası ilə müqayisədə isə 891 milyon manat çoxdur. Bu qədər artımla proqnoza əməl olunacağı qeyri-real görünür. Bəzi istiqamətlərdə hətta kiçik və orta sahibkarlıq üçün güzəştlərin edilməsi gözlənilir, kənd təsərrüfatı tamamilə vergidən azaddır, belə görünür ki, gələn il əsas yük real sektorun üzərinə düşəcək". Bunu isə qəzetə iqtisadçı

Qubad İbadoğlu bildirir.

Q.İbadoğlu hesab edir ki, vergi proqnozunun artırılması sahibkarlarla vergi orqanları arasında münasibətləri gərginləşdirə bilər: "Vergi yükünün birdən-birə bu qədər artırılması şübhəsiz ki, vergi orqanları və sahibkarlar arasında münasibətlərin gərginləşməsinə səbəb olacaq. Belə ki, büdcədə 140 milyon manat maliyyə sanksiyasının tətbiq olunması proqnozlaşdırılır".

Q.İbadoğlu bunu sahibkarlara vergi ödənişləri ilə bağlı təsirlərin daha da gücləndiriləcəyi mesajı kimi dəyərləndirir.

Ekspert bu münasibətlərin gərginləşə bilməsilə bağlı fikirlərini belə əsaslandırır: "Vergilərlə bağlı proqnozun 76,2 faizi qeyri-neft sektorunun payına düşür, neft sektorunun payında isə ciddi azalma var. Bu isə SOCAR-ın dövlət büdcəsinə ödənişlərinin ilbəil azalması ilə bağlıdır. "Azəri-Çıraq-Günəşli" üzrə yeni hasilatın pay bölgüsü sazişi imzalandığı üçün xarici şirkətlərin də ödəmələrində azalma olacaq".

Bu faktları bir müstəvi üzərində təhlil edən Q.İbadoğlu deyir ki, belə şəraitdə Vergilər Nazirliyi qeyri-neft sektorundan 6 milyard manat toplamaq üçün həddindən artıq sərt siyasət yürütməli olacaq, maliyyə sanksiyaları və cərimələr çoxalacaq, bu isə son nəticədə sahibkarlıq üçün problemlər yaradacaq.

Xatırladaq ki, Milli Məclisə daxil olan büdcə zərfinə görə, gələn il dövlət büdcəsinin gəlirləri 20,127 milyard manat, xərcləri isə 20 milyard 905,7 milyon manat təşkil edəcək.