Media-icmal 26.02.18

Ölkədə seçki qanunvericiliyi və seçki mühiti, inflyasiyanın perspektivi, təqaüdlərin artırılmasına baxış bugünki (26 fevral, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Demokratik seçki təcrübəsi, kamil qanunvericilik

"Xalq qəzeti" "Azərbaycanda demokratik seçkilər keçirmək üçün mükəmməl qanunvericilik bazası və zəngin təcrübə var" sərlövhəli məqalədə ölkədə seçki qanunvericiliyini dəyərləndirir.

Məqalə müəllifi, deputat Cavanşir Paşazadə deyir ki, müstəqil Azərbaycan inkişaf üçün demokratiya yolunu seçərək Avropanın demokratik strukturlarına inteqrasiya etməyə başlayıb: "Müstəqillik dövründə ölkədə qəbul olunmuş bütün qanunlar Avropanın müvafiq təşkilatlarından, əsasən Avropa Şurasından və onun ayrı-ayrı qurumlarından rəy alıb. Bu rəylər, demək olar ki, həmişə müsbət olub.

Çünki qanunlarımız, o cümlədən Seçki Məcəlləsi də yenilənib və Qərb qanunvericiliyinə uyğunlaşdırılıb".

Bu arqumentdən irəli gələrək, müəlif Azərbaycanda həyata keçirilən bütün seçkilərin mükəmməl Seçki Məcəlləsi əsasında baş tutduğunu deyir, bəzi Qərb dairələrinin Azərbaycanda seçkiləri tənqid etmələrini "ikili standart"larla, "qərəzli münasibət"lə əlaqələndirir.

Müəllif vurğulayır ki, Azərbaycanda Heydər Əliyevin hakimiyyəti dövründən azad, şəffaf və demokratik seçkilər keçirilir, ölkədə demokratik seçkilərin keçirilməsi üçün güclü hüquqi baza yaradılıb.

Yazı müəllifinə görə, qarşıdakı 11 aprel prezident seçkiləri daha mükəmməl qanunvericilik bazası və daha böyük seçki təcrübəsi əsasında keçiriləcək və bu məsələdə Mərkəzi Seçki Komissiyasının zəngin seçki təcrübəsi oiduğu vurğulanır.

Müəllif deyir ki, ölkədə seçkilərin demokratik prinsiplərə uyğun keçirilməsi ilk növbədə Prezident İlham Əliyevin siyasi iradəsi ilə bağlıdır: "Dövlət başçısı seçkilərdə qanun-qaydalara əməl edilməsi, eləcə də səsvermə prosesində şəffaflığın təmin edilməsi ilə bağlı mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanlarının qarşısında həmişə ciddi vəzifələr qoyur".

Yazıda deyilir ki, seçkilərdə demokratikliyi və şəffaflığı təmin edən hər bir addıma dəstək verilir, mütərəqqi seçki texnologiyalarından istifadə edilir.

Müəllif deyir ki, məntəqələrdə müşahidə kameralarının, barmaqların şəffaf mürəkkəblə rənglənməsi texnologiyasının tətbiqi seçkilərdə saxtakarlığın qarşısını almaq üçündür.

Müəllif yuxarıda əsaslandığı arqumentlərə söyknərək, indiyədək qazanılan təcrübənin, ölkədə mövcud olan sabitliyin, iqtidar-xalq birlik və həmrəyliyinin, zəngin seçki qanunvericiliyinin 2018-ci il aprelin 11-də də demokratik seçkilər keçirməyə imkan verəcəyinə əminlik ifadə edir.

Manat ucuzlaşıb, yoxsa bahalaşıb?

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Uçot dərəcəsinin endirilməsi nədən xəbər verir?" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Yazı müəllifi Mərkəzi Bankın (MB) uçot dərəcəsini aşağı salmasını və bunun səbəb və nəticələrini müzakirəyə çıxarır.

Müəllif xatırladır ki, MB bu yaxınlarda uçot dərəcəsini 15 faizdən 13 faizə endirib, faiz dəhlizinin yuxarı həddi 18 faizdən 16 faizə, aşağı həddi isə 10 fazidən 8 faizə düşüb: "MB-nin açıqlamasına görə, bu, öz növbəsində banklara qoyulan əmanətlərin 15 faizlik yuxarı həddinin həm də 13%-ə endirilməsi deməkdir. Tənzimləyici uçot dərəcəsinin endirilməsinin səbəbləri sırasında "orta illik inflyasiyanın təkrəqəmli trayektoriyaya" (yəni, 9%-ə) daxil olmasını, inflyasiyanın enməsilə bağlı proqnozları və ölkənin tədiyyə balansının yaxşılaşdırılmasını göstərir".

Müəllif deyir ki, MB inflyasiyaya dair "orta illik təkrəqəmli" trayektoriyanı rəsmi statistikanın bu ilin yanvar ayına göstəricilərinə istinadən edib, bu ilin yanvarında rəsmi statistikaya görə inflyasiya 5,5%, ərzaq inflyasiyası isə 6,9% olub, 2017-ci ildə isə bu rəqəmlər müvafiq olaraq 11,9 və 14,5 faiz təşkil edib.

Yazı müəllifi xatırladır ki, bu, yalnız bir ayın göstəricisidir və buna əsasən inflyasiyanın təkrəqəmli olacağını proqnozlaşdırmaq hələ çox tezdir.

Müəllif deyir ki, nəzərə asaq ki, gömrük rüsumları qiymətlərin artmasına təsir göstərir, keçən ilin sonunda isə, demək olar ki, bütün gömrük rüsumları artırılıb, buna görə də bahalaşmanın bu il də davam edəcəyi gözləniləndir:

"Faktiki olaraq, MB-nin bu il inflyasiyanın 6-8% həddində olacağı barədə proqnozu əsassızdır, çünki bank bu proqnoza istinadən deyir ki, uçot dərəcəsinin aşağı salınması çox vacibdir. İndiki halda isə səbəb və nəticənin yerləri dəyişik salınıb".

Müəllifə görə, uçot dərəcəsinin endirilməsi inflyasiyanın azalmasının səbəblərindən biri ola bilər, çünki, uçot dərəcəsi bankların MB-dan milli valyutanı aldıqları faiz dərəcəsidir: "Bu faiz dərəcəsi nə qədər aşağı olarsa, banklar milli valyutanın alınmasına bir o qədər az xərcləyərlər, vətəndaşlara satanda isə onlar faizləri aşağı salmağı bacarırlar, bu isə dövriyyədə pul vəsaitlərinin azalmasına səbəb olur. İnflyasiya isə pul kanallarının həddən artıq dolu olmasıdır ki, nəticə etibarilə qiymət bahalığı yaradır. Bu, yüksək inflyasiyanın səbəblərindən biridir, özü də bizim maliyyə sistemində ən vacib səbəblərdən sayılmır".

Müəllif pul vəsaitlərinin dövriyyə həcminə ən çox təzyiqi dövlətin hara xərclənəcəyi məlum olmayan investisiya xərclərinin göstərdiyini hesab edir və keçmiş illərdə neft dollarlarının qiymət bahalığına səbəb olmasını xatırladır.

Yazı müəllifi deyir ki, əgər bazarda tək oyunçu MB-dirsə, o zaman bazarın hansı şəkildə özünü tənzimləyəcəyi də naməlum qalır.

Müəllifə görə, MB-nin manatın möhkəmlənməsilə bağlı dedikləri də birmənalı deyil, belə ki, manat dollara nisbətdə sabit qalsa da, avro və funt-sterlinqə nisbətdə 9% və 5% ucuzlaşıb və buna görə də manatın möhkəmlənməsi ilə bağlı deyilənələri ciddi qəbul etməyə dəymir.

Yazı müəllifinin fikricə, MB-nin açıqlamasından aydın olan budur ki, ölkənin maliyyə bazarında hansısa dəyişikliklər gözləməyinə dəyməz.

Kimə milyonlar, kimə qəpik-quruş

"Azadlıqinfo.az"da isə diqqəti "İki devalvasiyadan sonra yada düşməyənlər seçki öncəsi necə yada düşdü?" sərlövhəli məqalə cəlb edir.

Müəllif dövlət başçısı İlham Əliyevin müxətlif kateqoriyalı təqaüdləri artırmasını öz baxımından səciyyələndirir: "Uzun illər yada düşməyən ölkə vətəndaşı qəfil prezidentin yuxusuna girib və ölkə başçısı maaşları, təqaüdləri artıra-artıra gedir. Son günlər prezidentin sərəncamları sürət götürüb və yavaşlaya bilmir".

Müəllif bu sərəncamların məzmununu prezident seçkiləri öncəsi dövlət başçısının dövlət büdcəsi hesabına şəxsi təbliğatını aparması, təqaüdlərə əlavələri isə vətəndaşı ələ salmaq, müxtəlif kateqoriyadan olan adamların maaşlarını 5-10 manat artırmaqla öz aləmlərində "xalq sevgisi" bonusu yığmaq cəhdi adlandırır.

Yazı müəllifi dövlət başçısının təhsil və elm sahəsində artırdığı təqaüdlər məsələsinə münasibət ifadə edir: "Əzəmətli hökumətimizin 35 manat təqaüd verdiyi şagird, analoqsuz qayğıdan sonra 38 manat 50 qəpik alacaq. Yaxud, 50 manat təqaüd alan tələbə artımdan sonra 55 manat alacaq. Nə hikmətdirsə, iki ölümcül devalvasiyadan sonra yada düşməyən tələbələr, şagirdlər, akademiklər, doktrantlar növbədənkənar seçkilərin vaxtı açıqlanan kimi yada düşdülər. Amma xəsis hökumətin səxavəti yenə də qəpik-quruşdan ibarət oldu".

Müəllif ölkədə qiymətlərin 30-40%, kommunal xərclərin 50-100 faiz artdığı bir vaxtda tələbənin təqaüdünün 5 manat artırılmasını "tələbəyə 5 manatlıq minnət yükləmək" hesab edir.

Müəllifə görə, belə çıxır ki, sadalanan bütün təbəqələrin ümumi dəyəri Ledi Qaqanın dəyərinə çatmır, Ledi Qaqaya bir mahnıya görə 2 milyon dollar verənlər, tələbəyə bir aya görə 55 manat verirlər, deputatlar isə 800 manatlıq artımdan da narazıdırlar.

Yazı müəllifi bu artımların az olmasını hökumətin vətəndaşın aqressiyasını dəf etmək üçün də böyük pullar xərcləmək istəməməsi, seçkiöncəsi vətəndaşı dilənçi payıyla susdurmaq istəməsi kimi dəyərləndirir.

Müəllifin fikrincə, bu münasibət həm də hakimiyyətin vətəndaşı bu dəyərə layiq görməsinin etirafıdır.

Yazı müəllifinin dediyinə görə, artıq hakimiyyət arxayındır ki, ölkə vətəndaşları 3-5 manata görə də şükr edəcək və milyardları talan edənləri alqışlayacaq.

Müəllif isə bu qənaətdədir ki, bütün bu sərəncamların mənası hakimiyyətin xalqı saymaması, uşağı konfetlə aldatmaq taktikasını bütöv xalqın üzərində sınaqdan keçirməsidir.