3+3 formatı nəsə vəd edirmi? – Əhməd Əlili Çətin sualda

Bakı/24.10.23/Turan: mühüm diplomatik tədbir çərçivəsində beş əsas ölkənin Xarici İşlər Nazirləri Tehranda "3+3"regional mexanizminin ikinci iclasına toplaşıblar. Tədbir zamanı BMT nizamnaməsində göstərilən prinsiplərə sadiq olduqlarını təsdiqlədilər və mübahisələrin sülh yolu ilə həll edilməsinin vacibliyini vurğuladılar.

Sammitin sonunda dərc olunan birgə bəyanatda xarici işlər nazirlərinin öz müzakirələrində rəhbər tutduqları əsas prinsiplər öz əksini tapıb.

Bu gün Tehrandakı diplomatik sammitə cavab olaraq ABŞ Dövlət Departamenti Ermənistan və Azərbaycanın sülh təşəbbüslərində iştirakını alqışlayıb, lakin İran və Rusiyanın bu prosesdə tərəfdaş kimi etibarlılığına şübhə ilə yanaşıb.

Dövlət Departamentinin nümayəndəsi Metyu Miller brifinq zamanı Turan-ın Vaşinqton müxbirinə müraciət edərək bildirib: "Bu danışıqların harada və kim tərəfindən aparılmasından asılı olmayaraq, Cənubi Qafqazda sülh və sabitliyə töhfə verən hər hansı ədalətli hərəkəti alqışlayırıq".

Eyni zamanda, o əlavə etdi: "Ancaq Cənubi Qafqazın coğrafi baxımdan İrana və Rusiyaya yaxın olduğunu qəbul edirik, lakin bu ölkələrdə etibarlı tərəfdaş tapmadıq."

Siyasi analitik Əhməd Əlili "Çətin sual" proqramında bu hadisələrlə bağlı fikirlərini bölüşüb. O qeyd edib ki, 2020-ci il Qarabağ müharibəsindən dərhal sonra Türkiyə və Rusiya regional dinamikaya imkan verən və yeni reallığı formalaşdıran "3+3" formatında əsas oyunçu kimi təmsil olunublar. İranın iştirakı və Rusiya-İran münasibətlərinin xarakteri nəzərə alınaraq, bu platforma ümidverici görünürdü.

Lakin Əlili qeyd edib ki, Ermənistan tərəfi müttəfiqlik öhdəliklərini yerinə yetirmədiyinə inanaraq Rusiyadan çox narazı idi. Nəticədə, Ermənistan Aİ-ABŞ danışıqlar platforması ilə qarşılıqlı fəaliyyətə başlayıb. Azərbaycan da bu forumlara qoşularaq nəzərəçarpacaq uğurlar qazanıb. AB Platforması çərçivəsində Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıyıb. Buna baxmayaraq, Ermənistan daha sonra Rusiya platformasına qayıtdı və sonra əhəmiyyətli irəliləyiş olmadan Avropa istiqamətinə qayıtdı.

Əlili daha sonra izah etdi ki, 19-20 sentyabr hadisələrindən sonra Ermənistan Avropa platformasında müsbət povestlər yetişdirməyə başladı. O, Aİ-nin Azərbaycanın Ağdam yolu ilə bağlı hərəkətlərindən narazılığını vurğulayaraq deyib ki, "Brüssel Paşinyanın Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımasına baxmayaraq, Azərbaycanın Qarabağ erməniləri üçün xüsusi hüquq və azadlıqlarını tanımasına nail ola bilməməsindən narazıdır".

Əlili bu dinamikanı nəzərə alaraq təklif edib ki, Ermənistan Avropa platformasına meyl edə bilər, azərbaycan isə Cənubi Qafqazın mürəkkəb diplomatik pasyans oyununu vurğulayaraq "3+3" formatını canlandırmağa çalışır.--0--