Təkrar mənzil bazarı mövqeyini itirəcək

Apreldə təkrar mənzil bazarında qiymət artımı olub (1%). “Sovetski”də evlərin sökülməsi bunun əsas səbəbidir. Füzuli, Bədəlbəyli və Mirzağa Əliyev küçələrində evlərin sökülməsi ciddi bahalanma yaratmışdısa (20- 40%), indi qiymət zəif artır.

 Turan-ın monitorinqinə əsasən, ilkin bazarla müqayisədə populyar olan bu seqment əhalinin yeni tikililərə etomadı olmadığı üçün yüksək səviyyəni qoruyacaq. Azərbaycanda təkrar mənzil bazarı bir sıra səbəblərdən yeni tikililərdən üstündür, deyə İqtisadi Tədqiqatlar Mərkəzinin sədri Qalib Toğrul bildirir. Onun sözlərinə görə, dövlət qeydiyyatı ilə bağlıdır. «Köhnə tikililər qısa müddətə əldən-ələ keçir, yeni binalar üçün isə FHN-in tapşırığına əməl edilməldir», - deyə o bildirir. Bundan başqa, təkrar mənzil sahibinin yeni binalara təyin edilən komendantlar qarşısında öhdəliyi yoxdur.

Qanuna əsasən, yeni tikililərdə mülkiyyət hüququ meydana çıxanda tikintidə payı olanın çoxmənzilli binada ümumi əmlaka mülkiyyət hüququ meydana çıxır. Mənzil hüququnun qeydiyyatı həm də ümumi əmlaka sahib olmanın dövlət qeydiyyatıdır. Bunun üçün əlavə pul ödəyir, amma bu pul geri qayıdırmı? Bu gün təkcə Apellayasiya Məhkəməsi yeni tikililərdə kpmmunal xidmətlərin olmaması ilə bağlı həftədə yüzə qədər işə baxır. Təkrar bazarda bu yoxdur.

Nəticədə potensial mənzil alıcıları paylı tikintiyə pul qoymaqdan çəkinir. 2010-cu ilə kimi mənzil bazarında təklif balansında uyğunluq vardı (müştərilər daha çox «stalin evi» və ya «Leninqrad layihəsi»nə pul qoyurdu), indi sakinlər planlaşdırma və ərazidən daha çox istədiyi kimi yenidən tikəcəyi böyük sahəli ev istəyir.

Hazırda 1 otaqlı evlərə tələbat 35%, 2 otaqlılara 43%, 3 otaqlılara 22%-dir.

Gəncədən rieltor bayram Abbasov Turan-a bildirib ki, yaxın 5 ildə ilkin bazar təkrar bazarı keçəcək. «Köhnə evlərin çox sovet dövründə tikilib, ona görə risklidir», - deyə o bildirir. Analitiklərə görə, ilkin bazarın xeyrinə dəyişiklik olacaq. İlk növbədə bu, onunla bağlıdır ki, sənədləşmə üzərində nəzarət güclənib. Nəticədə vicdansız ev tikənlərlə rastlaşmaq riski də azalır. Nəticədə ilikn və təkrar bazar arasında qiymət fərqi azalır. İlkin bazara tələbatın artmasının bir səbəbi də Bakı, Gəncə, Sumqayıt, Şirvan, Lənkəran kimi ərazilərdə şəhərdən kənar fərdi evlərə marağın artmasıdır.

Bununla əlaqədar TMB-da hətta ekonom sinifdə də şəhərətrafı daşınmaz əmlaka maraq artır. Əvvələr belə deyildi. Daşınmaz əmlak bazarının analitikləri yaz-payızda ciddi dinamika gözləmir. Proqnozlara görə, 2014-cü ilin yayında artım ayda 2%-dən çox olmayacaq.

Şəhərətrafı daşınmaz əmlakda daha likvid obyektlər kotteclər (məsələn, Qobustanda) və torpaq sahələridir. Regional mərkəzlər bu cəhətdən Bakıdan geri qalır.

Abbasovun fikrincə, TMB yaxın vaxtlarda geriləməyəcək. Hərçənd 2013-cü ildə ARDNŞ 149 çoxmənzilli binaya qaz verib (30 min 374 mənzil).

“İqtisadi Təşəbbüslərə Yardım” İB-nin sədr müavini Rövşən Ağayev hesab edir ki, onsuz da yüksək TMB-da qiymətlər ikinci rübdə yenə bahalanacaq. Tikinti materialları da bahalanır. Bu isə təkcə əhalinin köçrülməsi ilə bağlı deyil. O, hesab edir ki, Bakıda 2-3 otaqlı mənzillərin qiyməti (ucuz həyət evləri istisna) 40-500 min manata arasında və daha bahadır ($ 51 min  – $ 640 min), ona görə orta qiymətdən danışmağa dəyməz.

Rövşən Ağayev hesab edir ki, mənzil kirayəsi də daxil evlər əsassız olaraq bahadır. Dövlətstatkoma görə, 2013-cü ildə adambaşına gəlir 705,7 manat olub. Metodika özü yanlışdır. Nəzərə almaq lazımdır ki, büdcəçilər və pensiyaçılar ayda 120 - 170 manat alırlar.

Dövlətstatkomun məntiqinə görə, orta statistik vətəndaş yemək və sudan imtina etsə, Pirallahıda 8, Yasamalda 30 ilə ev ala bilər.

Dövlətstatkoma görə, əhali gəlirinin 64.3%-i mal və xidmətə, 10.1%-i vergi, rüsum, sığorta, kreditə xərcləyir. Bundan başqa, uşaqların təhsili, sağlamlıq və s ev arzusunu ixtisara salır.. –17В—