Nəticə olaraq, sülhdən başqa yol yoxdur

Bakı/23.03.21/Turan: Yerevandan və Xankəndindən Azərbaycanın ünvanına açıq təhdidlər səslənir. Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyi və Qarabağda Vitali Balasanyan buna xüsusi səy göstərir. Balasanyan regionda erməni işğalından 29 il sonra birdən-birə Azərbaycan və Ermənistan qanunları ilə Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin 90-cı illərin əvvəllərində ləğv edildiyini xatırlayıb və bu sovet muxtariyyətinin sərhədlərinə ermənilərin hakimiyyətini qaytarmaqla təhdid edir.

Amma Ermənistanda və Qarabağda fərqli fikirlər var. Martın 23-də Turan Ermənistanın ictimai xadimi, yerevanlı İşxan Verdyanla müsahibə dərc edib. O, erməni xalqının bir əsrdən çoxdur tutduğu yanlış yolu Rusiyanın gizli niyyəti ilə izah edir. Kreml erməniləri Türkiyə qarşısında canlı sipər etməyə qərar verib, Verdyan belə hesab edir.

Yerevanın esse.am saytında yaranmış reallıqlara erməni xalqı üçün yeni olan baxışı ilə diqqət cəlb edən Aşxen Virabyanın məqaləsi dərc edilib. Müəllif Madrid prinsipləri çərçivəsində Azərbaycan və Ermənistan arasında sülhün axtarışı dövrünün başa çatdığını bildirir və 9 noyabr tarixli Bəyanatın yaratdığı yeni, “Moskvanın iştirakı ilə Bakı və Yerevan arasında birbaşa olmayan dialoq” meydanından bəhs edir.

Qarabağ rayonlarının Ermənistandan Azərbaycana verilməsi və ermənilərin müharibədə məğlub olması bir tərəfdən “sanki mürəkkəb fikir ayrılıqları yumağını açıb, digər tərəfdən isə müharibə vəziyyətindən sülh dialoqu və konstruktiv əməkdaşlığa mürəkkəb keçidlə bağlı yeni fikir ayrılıqları yaradıb.

Moskvanın Karnegi Mərkəzinin analitik məqaləsinə əsasən, münaqişə tərəfləri fərqli mənəvi-psixoloji və siyasi şəraitə düşüblər. Ermənistan ağır siyasi böhran vəziyyətindədir, o, məğlubiyyətin nəticələrini hələ uzun illər boyunca hiss edəcək. Bakıya gəlincə, prezident İlham Əliyev sabah yenidən namizədliyini irəli sürmək istəsə, böyük fərqlə qalib gələcək”, deyə esse.am-da müəllif yazır.

Karnegi Mərkəzinin ekspertlərinin fikrincə, Əliyev “özü üçün də gözlənilməz şəkildə təsəvvür etdiyindən belə daha çox şey əldə edib”, amma indi o, aqressiv ritorikasını daha mülayim tonla əvəz etməlidir ki, regiona müharibə deyil, sülh dəhlizi rolu bəxş etsin”.

A.Virabyan indi, məğlubiyyətdən sonra insanlar, onların taleyi, onların rifahı haqqında düşünmək, Qarabağada son 30 ildə Ermənistan və Azərbaycan, Ermənistan və Türkiyə arasında münasibətlərdə yığılmış böyük münaqişə potensialının neytrallaşdırılması ilə məşğul olmaq lazım olduğunu hesab edir.

O, Ermənistanın gələcəyi haqqında sual verir: nəyi inkişaf etdirmək, necə irəliləmək lazımdır, cəmiyyətin birləşməsi məsələsində hansı siyasi ittifaq əsas olacaq?

Carnegie Europe-nin baş elmi əməkdaşı Tomas De Vaalın fikrincə, zamanla “Bakı və Yerevan Azərbaycanla tamdəyərli sülh sazişi əldə etməlidir”. Müəllif hələ də düşmən olan tərəflər arasında iqtisadi əməkdaşlığın ilk konkret nümunələrini sadalayır: “Qazprom eksport” və Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti Rusiya qazının Azərbaycan ərazisindən Ermənistana nəqli haqqında qısamüddətli müqavilə imzalandığını elan edib. Ermənistan hava məkanını Azərbaycan və Türkiyə təyyarələri üçün açıb. Martın 14-də Əliyev ATƏT sədri Ann Linde ilə görüşündə bildirib ki, Bakı və Yerevan nəqliyyat əlaqəsinin bərpası ilə bağlı müzakirələrə başlayıblar, bu, regiondakı vəziyyət üçün “dönüş nöqtəsi ola bilər”.

Hamıya məlum olan digər nümunələri də əlavə edək: Azərbaycanlı sürücülər “Laçın dəhlizində” yolda çətin vəziyyətə düşən erməni sürücülərə kömək edirlər, Xankəndində isə həkimlər Rusiya sülhməramlılarının təcili xəstəxanaya gətirdiyi türk sürücünü müalicə edirlər.

“Nəticə olaraq, azərbaycanlılar və ermənilər yan-yana yaşamalıdırlar”, deyə Aşxen Virabyan bildirir. -0-