MÜRĞİ SƏHƏR TƏK BİR AĞIZ BANLADIM�

MÜMKÜN OLMAYANI MÜMKÜNƏ ÇEVİRMƏK İSTƏYİ

Azərbaycanda azana qarşı yenə qadağalar komediyası işə salınıb. Ölkədə fəaliyyət göstərən məscidlərə səsgücləndiricilər vasitəsilə azan verilməsi qadağan edilib. Bu məsələdə diqqət çəkən cəhət bundan ibarətdir ki, həmin qadağa məscidlərə dini mərkəz sayılan Qafqaz Müsəlmanları İdarəsindən və ya dinlə dövlət arasında münasibətləri tənzimləyən Dini Qurumlarla iş üzrə Dövlət Komitəsindən verilməyib. Məscidlərə yazılı olaraq hər hansı bir sənəd daxil olmayıb, demk olar ki, eynui vaxtda ölkə rayonları icra hakimiyyətləri başçılarının müavinləri məscidlərə gələrək səsgücləndiricilər vasitəsilə azan verilməsinin qadağan olunduğunu bəyan edərək, bu yolla azan verilməməsini tələb ediblər. Daha maraqlısı budur ki, dini məsələlərə cavabdeh olan DQDK və QMİ yalnız hadisə baş verəndən qalnız 4 gün sonra olaya "yayğın" münasibət bildirib. Amma heç kəs dinin dövlətdən və dövlətin dindən ayrı olduğu bir ölkədə məmurun hansı haqla məsciddən bu qanunsuz tələbi etməsini anlaya bilmir. Azərbaycanin hakimiyyət dairəsində icra, parlament, məhkəmə arasında onsuz da sərhədlər yox idi, belə ki, icra hakimiyyəti nə desə yerdə qalan iki qol ona "ləbbeyk" deyir. Amma axı, din dövlətdən ayrıdır, məmurun dundara hökm etmək səlahiyyəti yoxdur. Son hadisə ölkədə ümümiyyətlə hakimiyyət qolları arasında yox, haqqla nahaqq arasında belə sərhədlərin itdiyini ortaya qoyur. Azanın verilməməsi mümkün deyil, 1500 il və ya 15 əsr gündə beş dəfə olmaqla hər gün verilən azanı hansısa məmur istəyi dayandıra bilməz. Bu yerdə vaxtilə rəhmətüllah Cavad xanı qətlə yetirməklə Gəncəni tutan general Sisyanovun azanı qadağan etmək istəyinə Gəncə axundunun cavabını xatırladırıq. "Bu azanın minarədən verilə bilməsi üçün minlərlə insan şəhid olub, indi bu azanı həmin minarədən endirmək üçün də minlərlə insan şəhid olacaq"- deyə axund gerçək durumu Sisyanova anladıb və bundan sonra rus generalı azanı qadağan etmək niyyətindən əl çəkib. İndi müasir məmurlara xatırlatmaq istəyirik ki, 15 əsr yol gələn və Allah əmri olan bir səsi qadağan etmək sizlərin gücü deyil, ona görə də əsla mümkün olmayanı mümkünə çevirməyə çalışmayın.

QADAĞANI "NAMƏLUM"LAR TƏTBİQ EDİR

Bu qadağanı tətbiq etmək istəyənlər məlum deyil, adları məmurdur, amma bu məmur konkret olaraq hansı vəzifənin sahibi, hansı səlahiyyətin sahibi və kim olması məlum deyil. Azanı qadağan etmək üçün azan səsinin xəstələrə, əhaliyə, idarələrə narahatlıq yaratmsı "əsas" gətirilir. Azanın xəstəyə mənfi təsir göstərməsi əsla mümkün deyil, çünki, xəstəlik anında insanın ümid yeri kimi Allaha və onun əmrlərinə daha sıx sarılması məqamı var, bu faktdır, ona görə də bu arqument qədər əsassız bir arqument təsəvvür etmək mümkün deyil. Əhaliyə gəlincə, əhali anlayışı özü arqument ola bilməz, çünki, dindar olmayan azanın əleyhinə, dindar olanlar isə lehinə ola bilər, amma bir ricam var ki, bu dünyada azanın əleyhinə olanlar dəfn məqamında da islami qaydalara etirazlarını ifadə etsinlər.
İdarələrə gəlincə buna inanıram ki, ölkə idarələrində azanın əleyhinə olanlar çoxdur. Rüşvətin, özbaşınalığın, korrupsiyanın, yaltaqlığın hökm sürdüyü idarələrdə azan səsı eşitməyin özü əzabdır. Namaz Allaha ibadətlə əqidə formalaşdırmağa xidmətdir, bu əqidəni formalaşdırmağa dəvət isə azanla başlayır. Azanı qadağa dəvəti qadağadır, məmurlar bunu təkcə arzu etmirlər, həm də buna var güclərilə çalışırlar. Əqidəli, haqqını tələb edən, yalana, yaltaqlığa, haqsızlığa baş əyməyən vətəndaş bu hakimiyyətə sərf etmir. Çünki, həqqə xidmət edən insan nahaqla barışmır.

BUNU EDƏN KİMLƏRDİR?

Bu qadağa əmrinin hakimiyyətin yuxarı eşelonundan verilməsi aydındır, çünki, katibələrinin daim "icra başçısının müavini ərazidədir" demələrinə baxamyaraq aylarla kabinetlərindən kənara çıxmayan bu adamların öz təşəbbüslərilə məscidə gəlib azanı qadağan etmələri sadəcə ağıla sığmır. Amma, bu komandanı kim verib və nə üçün bu qadağa komandası yazılı olaraq məscidlərə göndərilməyib, bu addımı atanlar niyə "oğrun" hərəkət ediblər kimi suallar ortaya çıxır. Həmin suallar ortaya çıxır, amma həmin əmri verənlər cəsarət edib ortaya şıxmırlar. Amma..

SƏSİ TƏNZİMLƏMƏK ÜÇÜN AZAN QADAĞAN EDİLMƏLİDİRMİ?

Prezident Administrasiyası ictimai-siyasi şöbəsinin müdiri Əli Həsənova görə azanın səsgücləndiricilər vasitəsilə verilməsi "küy" yaradır və azanın hansı hersdə verilməsi müəyyən olunmalıdır. Əli Həsənov həmişəki kimi öz "yenilikləri və ixtiraları" ilə cəmiyyətə gülüş gətirməyi bacarır. Bu məsələdə yekdir. Amma bunun yolu məscidlərə girib "səsgücləndiricilərlə azan verilməsi qadağan edilir" deməkdən keçmir. Əksinə, müəyyən səsyüksəkliyi qəbul olunaraq normativ halına salınır və buna riayət edilməsi komitəyə həvalə edilir. Bunun üçün Gəncənin "Şah Abbas məscidi" dindarlarına polis zoru göstərmək, azan verilməsi üçün məscidin texniki avadanlığını polislərin harasa aparması, dindarlarıın ibadət üçün məscidə buraxlımaması lazım deyil. İndi siz düşünün, ajiotajı səriştəsiz məmurlar yaradır, yoxsa, 15 əsr hər gün verilən azanı birdən eşidə bilmədiyinə görə dəhşətə gələn adi dindar? Burada məsələnu yoluna qoymalı olan qurumların bacarıqsızlığı, işi necə görmək qabiliyyətlərinin olmaması özünü aydın göstərir.

HİDAYƏT ORUCOVUN AZANLA EYİBLƏRİN GİZLƏDİLMƏSİ FƏLSƏFƏSİ

Dini Qurumlarla iş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Hidayət Orucovun məsələyə müqnasibəti anlaşılmaz, anlaşılmaz olduğu qədər də mənasızdır. Ya H.Orucov problemə münasibətini bildirmək istəmir, ya problemi bilmir, ya da sadəcə cəmiyyətlə məzələnir. Amma sözün düzü, hər dəfə Hidayət Orucovun dini komitənin sədri olması yadıma düşəndə içimdən "dinin Hidayət Ortucova, H.Orucovun da dinə dəxli yoxdur" müddəası keçir. Bunu ona görə deyirəm ki, komitə sədri olaraq H.Orucov ölkədə dini prioritetlər, onların icrası və icra mexanizmi, dini sabitliyin qorunmasında vətəndaş cəmiyyətinin rolu, vətəndaş və din münasibətləri haqda hələ bir dəfə də olsun ictimai müzakirə açmayıb. Dində yox, dini münasibətlər sahəsində istənilən qədər problemlər var, amma buna qarşı qarşılıq olacaq konsepsiya və ya layihə yoxdur. Deməli, dövlət başçısı
paytaxtda səs-küyün azaldıması ilə bağlı bir ildən artıqdır ki, sərəncam imzalayıb, bunun din kimi həssas bir sahə ilə də sərhədləri var, amma sərəncamla bağlı dini komitənin maarifləndirici işi yoxdur. Dini komitə hələ də anlaya bilmir ki, din təkcə ruhanilərə, dindarlara aid deyil, həm də bütün cəmiyyətə aiddir və bu sahədə atılacaq addım bütün cəmiyyəti hərəkətə gətirir. Ona görə də cənab Orucov, kimlərinsə azanı güclü səslə verərək olmayan eyibləri gizlətməkdən danışmaqdansa yuxarıda dediyim eybinə bax və sənin səhvin faktiki olaraq dindarla dövlət qurumları arasında toqquşmaya gətirib. Buna görə də cənab Orucov, ya vəzifənizin öhdəsindən gəlin, ya da Allah xətrinə istefa verib gedin, bir bacaran şəxs gəlsin. Mən belə başa düşürəm ki, siz orada vəzifədə qaldıqca dini sahədə hələ belə problemlər çox yaşanacaq.

PREZİDENT SƏRƏNCAMI İLƏ MƏMURUN TƏRS MÜTƏNASİBLİYİ

H.Orucov azanın səsgücləndiricilər vasitəsilə verilməsinə qadağanı dövlət başçısı İlham Əliyevin 2008-ci il iyulun 8-də imzaladığı "Ətraf mühitə və insanl sağlamlığına mənfi təsir göstərən vibrasiya və səs-küy çirklənmələrinə qarşı" sərəncamı ilə əsaslandırmaq istədi. Amma mən 150% əminəm ki, H.Orucov adı çəkilən sərəncamın mətnindən, onun məzmunundan xəbərsizdir və həmin sərəncamdan bir cümlə belə oxumayıb.
Birinci, həmin sənəddə bir yerdə olsun belə bu sərəncamın müddəalarının məscidlərdə azan verilməsinə aid olması haqda bir cümlə belə yoxdur. İkincisi, bütün gün ərzində üst-üstə cəmi 20 dəqiqə də çəkməyən azanın insan sağlamlığı üçün hansı fəsadları törədə bilməsi aydın deyil. Həmin suala heç kəs hətta H.Orucov da cavab verə bilməz. Bir də təkrar edirik ki, adı çəkilən sənəddə bir yerdə olsun belə bu sənədin müddəalarının məscidlərə şamil olunması haqda bir müddəa belə yoxdur.
Ona görə də ölkə məmurlarının məscidlərə girərək səsgücləndiricilərlə azan verilməsinə qadağa qoymaq istəmələri, bunu məscidlərin işçilərindən tələb etmələri daicə sadəcə məmur özbaşınalığından başqa bir şey deyil. Bu məmurlar nə əhali qeydinə qalandır, əgər özünkü deyilsə nə xəstəyə rəhim anlayışı var, nə də digər keyfiyyət. Həmin adamlara onlardan da yuxarıda olan vəzifəli şəxs "bunu et" qanunsuz əmri verib, həmin kiçik məmur da böyük məmurun "günahına şərikliyi" özünə şərəf bilib. Təkcə ölkə dindarlarının, ictimaiyyətin buna nə reaksiya verəcəyi nəzərə alınmayıb.

BİRİ ZİYANLI BİRİ XEYİRLİ OLA BİLMƏZ

Bununla birgə məni bir sual da düşündürür: görəsən Azərbaycan məmuru eyni addımı atıb kilsə zənglərini, sinaqoq cinclərini də qadağan edə bilər?
Yoxsa Azərbaycan məmurları rus deyimindəki kimi "özününkünü döy, özgələr qorxsunlar"prinsipilə hərəkət edirlər. Məmurlara xatırladırıq, hər üç dini yəhudiliyi də, xristianlığı da, islamı da Allah göndərib, hər üçünün də ibadətə dəvət üsulu var. Bunlaırn hər üçünü Allah göndərdiyi üçün dəvətin biri yaxşı biri pis ola bilməz, ya hamısı yaxşıdır, ya hamısı pisdir, odur ki, ya haç birinə toxunmayın, ya da islamı bu iki din önundə aşağılamağa çaılışmayın. Gedin rüşvətinizi alın, villalarınızı tikin, restoranlarda yeyin, için, övladlarınıza bahalı maşınlar alın, bir də
kef-damaqdan başınız ayılsa, onları oxudun ki, sizin kimi günah işlərə yol verməsinlər.
Sizlərdən incimirik, çünki, sizlər nə etdiyinizi bilməyənlərsiz, əksinə dua edəcəyik ki, batdığınız bu böyük günahlara görə dindarların duaları ilə cəhənnəm əzabından xilas olasınız.