MÜSTƏQIL MƏTBUATA MÜSTƏQILLIK QƏRƏKDIR

ABŞ-ın Azərbaycandakı Səfiri Ənn E. Dersinin Ümümdünya Mətbuat Azadlığı Günü ilə əlaqədar bəyanatı
Ümümdünya Mətbuat Azadlığı Günü sayılan mayın 3-də beynəlxalq ictimaiyyət azad mətbuatın əhəmiyyətini bir daha vurğulayır və hökümətləri vəzifələrini yerinə yetirmək üçün jurnalistlərə şəraitin yaradılmasının təmin edilməsinə çağırır.
Təəssüflər olsun ki, son illərdə mayın 3-ü həmçinin öz peşə borclarını yerinə yetirərək dünyasını dəyişmiş jurnalistləri yad etmək və ya yazdıqlarına görə azadlıqdan məhrum edilmiş jurnalistlərlə həmrəyliyimizi nümayiş etdirmək gününə çevrilib.
Təbii ki, Azərbaycan keçid dövründə olan bir ölkədir. Azad və müstəqil mətbuat Sovet İttifaqının marağında olmayıb və məhz bu səbəbdən, həm Azərbaycanda, həm də yeni müstəqillik qazanmış digər respublikalarda, əsas demokratik institutları gücləndirmək işi müəyyən vaxt tələb edir.
Lakin, təmasda olduğum anlarda gələcəyin fərqli olacağına inanan gənc jurnalistlərin əzmkarlığını və ümidli yanaşmasını müşahidə edirəm.
Azərbaycan jurnalistlərinin növbəti nəsli ümidlə o günü gözləyir ki,
- onlar qanun pozuntuları da daxil olmaqla, həqiqəti obyektiv şəkildə yaydıqda ittihamlara, məhkəmə təqibinə, fiziki və iqtisadi təzyiqlərlə məruz qalmayacaqlar;
- aparılan siyasət, proseslər və büdcə xərcləri haqqında təfsilatlı suallar vermək üçün onların dövlət məmurlarına mütəmadi çıxışı olacaq;
- qəzetlər, yayım şirkətləri və onlayn xəbər agentlikləri hökümət, siyasi partiyalar və şəxsi maraqlardan asılı olmayan özəl, müstəqil şirkət kimi fəaliyyət gəstərəcək, və
- müstəqil, qərəzsiz jurnalistika və yüksək peşə standartları qəbul olunmuş ənənəyə çevriləcək.
Ümümdünya Mətbuat Azadlığı Günü Afrikada mətbuat azadlığına diqqət yetirməyə çağıran 1991-ci il Vinhoek Bəyannaməsini qeyd etmək üçün Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən 1993-cü ildə təsis edilmişdir. Bununla BMT onun üzvü olan bütün dövlətlərə Ümümdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsinin 19-cu maddəsi üzrə götürdükləri öhdəlikləri xatırlatmaq məqsədi qüdür. Həmin maddədə deyilir: `Hər bir insan əqidə azadlığı və onu sərbəst ifadə etmək hüququna malikdir; bü hüquqa əqidəsinə maneəsiz etiqad bəsləmək, dövlət sərhədlərindən asılı olmayaraq məlumat və fikir axtarmaq, istənilən mətbuat vasitəsilə məlumat almaq və ötürmək azadlığı daxildir.`
Birləşmiş Ştatlar Hökümətinin dəfələrlə bəyan etdiyi və hər il tərtib olunan İnsan Haqları Hesabatında əks etdirildiyi kimi mətbuat azadlığı Azərbaycanda, və həmçinin keçmiş Sovet İttifaqının bir çox ölkələrində, uzun illər ərzində ciddi narahatlığa səbəb olaraq qalmaqdadır.
Bununla belə, vəziyyət durğun deyil. Dəyişikliklər baş vermişdir. Və həmçinin, müsbət istiqamətdə dəyişikliklər olmuşdur. Lakin, daha çox iş görülməlidir.
Canlı, çevik və müstəqil mətbuat Azərbaycanı demokratiya yolunda irəli aparmaqda ən təsirli vasitədir. Mətbuatı inkişaf etdirmək üçün yeni Mətbuata Dövlət Dəstəyi Fondu vasitəsilə hökümətin səylərini qiymətləndirməklə bərabər qeyd etməliyik ki, hökümətin mətbuata maliyyə dəstəyi göstərməsi konsepsiyası özü-özlüyündə müstəqil mətbuat anlayışını zəiflətmiş olur.
Müstəqil mətbuat məhz adı kimi - müstəqil olmalıdır. Azad və müstəqil mətbuat şəffaf şəkildə və ya digər üsulla nə hökümətə, nə qrantlara, nə də donorların sponsorluğuna arxalanmalıdır.
Populyar qazetlər, məhşur yayım şəbəkələri bir şirkətdir. Onlar özəl biznes qurumlarıdır. Onlar reklam satır. Öz abunəçiləri var. Yalnız öz oxucularının, tamaşaçılarının və müştərilənin istəyini cavablandırır. Nə gədər bəsit səslənsə belə, nə gədər ki Azərbaycan mediasında və mətbu orqanlarında kapitalizm kök salmayıb, yəni KİV-lər özünü maliyyələşdirən müstəqil biznes olaraq, sözün əsl mənasında müstəqil media şirkətlərinə çevrilməyib, `azad mətbuat` azad olmayacaq.
Mən fərqindəyim ki, bu bir gün ərzində baş verəcək proses deyil, lakin Azərbaycanın demokratik və müstəqil gələcəyi naminə bu proses üzrə davamlı inkişafa imza atmaq lazımdır.
Bu gün, mayın 3-ü tarixində, gördükləri cəsarətli və vacib işlərinə görə Azərbaycan jurnalistlərini təbrik edirəm. Yeni jurnalistlər nəslinə isə Azərbaycanın güclü demokratik inkişafını dəstəkləməkdə böyük uğurlar arzulayıram.