İNSAN ALVERI HAQQINDA HESABATIN 2009-CU IL BURAXILIŞI

Səfir Enn E. Dersi
Çox təəssüf ki, bu gün ölkəmizdə minlərlə insan köləliyin müxtəlif növlərinin qurbanı olur... - Prezident Barak Obama
Çoxları üçün köləlik keçmişin bir qalığıdır. Lakin köləliyin müasir təzahürlərinin Amerika Birləşmiş Ştatları və digər yerlərdə mövcud olduğunu anlayaraq Prezident Obama bizə xatırlatdı ki, heç bir ölkə asanlıqla təsir altına düşən insanları öz qurbanına çevirən insan alverçilərindən sığortalanmamışdır. Alverin qurbanları əxlaqsızlıq yuvaları, fabrik və zavodlarda insafsız işə götürənlər və əxlaqsız aradüzəldənlərin əlində daimi təhqirlər və istismara məruz qalırlar. İnsan alverçiləri adətən yoxsulluq, bədbəxt hadisə nəticəsində və ya qanunlarla problemləri olduğu üçün zəifləmiş insanları tapır və onların izinə düşürlər.
Son on illik ərzində Birləşmiş Ştatlar Hökuməti qlobal insan alveri barədə məlumatlılığın artırılması üzərində səylərini artırmışdır. Lakin bu heç də yenilik deyil. Belə ki, hələ 150 il öncə Birləşmiş Ştatlar quldarlıq və icbari əməyi qadağan etmiş, eyni zamanda vətəndaş hüququ olaraq insanlara azadlıq hüququnun verilməsi barədə sərəncam vermişdir. 2000-ci ildə Birləşmiş Ştatlar icbari əmək anlayışını (şəxsin məcburi olaraq və ya zorakılıqla istismar edilməsi) hərtərəfli əhatə etmək məqsədilə öz müvafiq qanunlarını daha da təkmilləşdirmişdir. Birləşmiş Ştatların qanunlarında nəzərdə tutulduğu kimi, eynilə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan Alveri, Xüsusilə Qadın və Uşaq Alverinin Qarşısının alınması, Dayandırılması və Cəzalandırılması haqqında Protokolunda da deyilir ki, insan alverinə qarşı səmərəli strategiyanın həyata keçirilməsi üçün ittihamın irəli sürülməsi ilə eyni dərəcədə vacib olan qurbanların müdafiəsidir.
Qurbanlara yardımın göstərilməsi, həmçinin insan alverçilərinin cəzalandırılması üçün nəzərdə tutulan ən yaxşı vasitələrin çoxu məhz keçmişdə həmin alverin qurbanı olmuş və sonradan xilas olmuş insanların təcrübələrindən götürülmüşdür. Məhz onların əhvalatlarının köməyilə Birləşmiş Ştatlar bütün dünyada kişi, qadın və uşaqların bu alverin qurbanına çevrilməsinin qarşısını almaq üçün səylər göstərir. Biz onların öz əhvalatlarını danışmalarını təmin etməliyik.
Amerika Birləşmiş Ştatlarında məhkəmə proseslərinin birində on beş yaşlı qızın dediyi sözləri unutmaq mümkün deyil. O, üzünü Hakimə tutaraq dedi:
Mən çox qorxmuşdum. Onlardan gizlənməyə çalışırdım ki, məni tapmasınlar. Başçıları mənə dedi ki, mən işləməliyəm və daha özümü belə aparmamalıyam. Həmçinin Başçılar digər qızlardan bəzilərini zorlayırdılar. Bu məni çox qorxudurdu. Qorxurdum ki, onlar bir gün məni də zorlaya və ya başqa cür incidə bilərlər. Mən heç kəsi tanımırdım. Mən tamamilə tək idim.
Bütün dünyada onun kimi saysız hesabsız tələyə salınmış və tənha qalmış insan sadəcə sakitcə əziyyət çəkərək dözür. Polis barədə düşünmək qorxuludur, çünki bu heç də həmişə xilasla nəticələnmir. Qeyri-hökumət təşkilatları təhlükəsiz sığınacaq olsa da, adətən çox nadir hallarda kimsə onlara müraciət etməyin yolunu bilir. Onların azadlığa aparan yolu adətən tək olmadıqları, onların müdafiəsi və zülmkarlarının cəzalandırılacağı barədə kiminsə düşündüyünü fikirləşəndə başlayır.
Dövlət Katibi Hilari Klinton açıq-aydın bildirmişdir ki, Birləşmiş Ştatlar əxlaqsızlığa cəlb olunmuş qızları, qanunsuz olaraq orduya çağırılmış və ya küçələrdə dilənməyə məcbur edilən oğlanları, ev dustağına çevrilmiş xidmətçiləri və sahələrdə əziyyət çəkərək işlədilən işçiləri müdafiə etməyə hazırdır.
Dövlət Katibi Klinton bu yaxınlarda İnsan Alveri haqqında doqquzuncu illik Hesabatı nəşr etdirmişdir. Bu hesabat təkcə hökumətlərin insan alverinə qarşı mübarizədə göstərdikləri səyləri əks etdirmir. Bu, özlüyündə bir çağırış rolunu oynayır. Bu çağırışa cavab vermək niyyətində olan ölkələr Birləşmiş Ştatları özlərinə könüllü tərəfdaş qismində görə bilərlər. Bu hesabat insan alverinin əsas səbəblərinin və ilkin istiqamətlərinin müəyyən olunması məqsədilə digər dövlətlərlə razılıq və əməkdaşlığın qurulmasında təsirli vasitə kimi çıxış edir.
Bu il Hesabat əlavə olaraq zorakılığın, həmçinin işə qəbul və miqrasiya prosesi zamanı fırıldaq üsullar da daxil olmaqla, müasir köləliyə şərait yaradan amillərin, eyni zamanda işçilərin kömək üçün müraciət etməmələri üçün immiqrasiya qanunları kimi qanunlardan sui-istifadə hallarının bacarıqla aşkar olunması sahələrinə də aydınlıq gətirmişdir.
Misal üçün ofisiant işləyən və hüquqi immiqrasiya statusuna malik olmayan qadın öz bossu tərəfindən ölkədən çıxarılması üçün səlahiyyətli orqanlara təhvil veriləcəyi ilə hədələnərək təzyiq altında əxlaqsızlığa cəlb oluna bilər. Böyük məbləğdə borcu olan bir kişi düşünə bilər ki, onun təhqirlərə dözməkdən başqa çıxış yolu yoxdur. Digər tərəfdən bu qorxu və ehtiyatlar qlobal maliyyə böhranı nəticəsində daha da dərinləşmişdir. Qlobal böhran isə öz növbəsində qurbanların sayının daha da artacağı, həmçinin icbari əməyin qurbanı olmuş insanlara xilas yolu təklif edən onsuz da zəif strukturların işini gərginləşdirəcəyi barədə təhlükə yaradır.
Birləşmiş Ştatlar mümkün resurs və birgə ekspertizanın köməyi ilə köləlikdən əzab çəkənlərə daha səmərəli yardımın göstərilməsi məqsədilə əməkdaşlıq etməyə hazır olan dövlətlər, vətəndaş cəmiyyətləri, beynəlxalq təşkilatlar və özəl sektorla tərəfdaş olmağa hazırdır. Onların fəryadı bundan sonra üstü örtülü qala bilməz. Onlar bizim dərhal və effektli hərəkət edəcəyimizə inanır və gözləyir.