Qaynar həbsxanalar..

Havanın ən qızğın çağında Mingəçevir İES-də bir neçə blokun sıradan çıxması ilə acınacaqlı vəziyyət yarandı. Bütün ölkə işıqsız, sonra isə susuz qaldı. Bir neçə gün davam edən bu vəziyyət demək olar ki, hər şeyi öz məcrasından çıxardı. Kommunal şəraitdən məhrum olan insanlar elementar gigiyena şəraitindən də məhrum olduqlarından şikayətləndi. Bəziləri isə sosial şəbəkələrdə yazırdı ki, həbsdə olanların nələr çəkdiklərini indi başa düşürlər.

Həqiqətən bəzi məhbuslar cəzaçəkmə müəssisələrində dözülməz şəraitdən şikayət edirlər. Şikayətlərin çoxu suyun, həmçinin ventilyatorun olmaması ilə bağlıdır. Ventilyatorların sayı azdır, tez-tez sınır, hətta saz vəziyyətdə olsa belə hava çox isti olanda faydası olmur. "Heykəl məhbusu" Qiyas İbrahimovun anası Şura Əmiraslanovanın sözlərinə görə, 2 sayı cəzaçəkmə müəssisəsində 20 nəfərin saxlandığı bir kamerada tavandan bir ventilyator asılıb. Bu isti günlərdə də sınıb, yenidən düzəldilməsi üçün ehtiyat hissə yoxdur, çünki ventilyatorun modeli köhnəlib. "Ventilyatoru çətinliklə bərpa etdilər. Nə qədər işləyəcəyi məlum deyil", - o qeyd edib. Digər məhbusların qohumlarının sözlərinə görə, əsas problemlərdən biri cəzaçəkmə müəssisələrində suyun olmamasıdır. Məhbuslar çimə bilmir, bəzən heç yuyunmaq da mümkün olmur.

Penitensiar Xidmətin ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin rəhbəri Mehman Sadıqovun sözlərinə görə, ölkə ərazisində hökm sürən isti hava ilə əlaqədar cəzaçəkmə yerlərində bəzi tədbirlər görülür ki, bu da istinin məhbuslara mənfi təsirini azaldacaq: "Hər cəzaçəkmə müəssisəsində bir neçə çoxtonluq su çəni qoyulub, hətta su olmadığı vaxtda bir neçə həftə ərzində məhbuslar məhdudiyyət olmadan bu sudan istifadə edə bilər. İçmək, çimmək olar.

Bundan əlavə, bütün yataq otaqlarında həm tavandan ventilyator asılıb, həm də döşəmədə qoyulub. Bundan əlavə, məhbusların gündəlik sıra yoxlanışı da açıq havada yox, qapalı yerdə keçirilir. Cəzaçəkmə müəssisələrində çalışan həkimlər məhbusların bütün müraciətlərinə operativ reaksiya verirlər", - M.Sadıqov qeyd edib.

Hüquqşünas Samirə Ağayeva Turan-a bildirib ki, bəzi çəzaçəkmə müəssisələrində saxlanma şəraiti çox sərtdir. Onun sözlərinə görə, bu, qış və yay mövsümlərində özünü daha çox göstərir. "Məhbusların bu yayı necə keçirdiyini təsəvvür etmək mümkün deyil. Dövlət qurumlarının məlumatına görə, bizim çəzaçəkmə müəssisələri beynəlxalq standartlara uyğun inşa edilib. Lakin bununla mübahisə etmək olar, çünki əgər çəzaçəkmə yerlərində sərt havada şərait beynəlxalq standartlara uyğun deyilsə bu, insan hüquqlarının pozulmasıdır. Əgər 40 dərəcə istidə kifayət qədər ventilyator və kondisioner yoxdursa, məhbusların tez-tez salındığı karserdə ventilyasiya yoxdursa, bu 2001-ci ildə Azərbaycanın ratifikasiya etdiyi Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 3-cü maddəsinə düşür. Bu maddəyə görə, amansız və insan ləyaqətini alçaldan davranış, həmçinin işgəncələr qadağandır. Bu maddə qeyd-şərtsiz olaraq Avropa Şurası üzvü olan ölkələrin bütün vətəndaşlarına şamil edilir. Məhbuslar müəyyən müddətə azadlıqdan məhrum ediliblər, ancaq bu zaman başqa hüquqlardan, o cümlədən azadlıqdakı şəraitə yaxın normal şəraitdə saxlanmaq hüququndan da məhrum olunublar", - S.Ağayeva vurğulayıb.

Avropa Şurasının müəyyən etdiyi qaydalara əsasən dövlət elə etməlidir ki, məhbusların üzləşdikləri sıxıntı və çətinliklər qanunvericilkdə nəzərdə tutulmuş həddən çox olmasın.

Məhbusların sağlamlığı təhlükə altında olmamalıdır. AŞ ölkələrində şamil edilən Avropa həbsxana qaydalarına görə, cəzaçəkmə yerlərində həyat imkan daxilində cəmiyyətdəki pozitiv həyat aspektlərinə yaxın olmalıdır.

Bundan əlavə, 18.1-ci maddəyə uyğun olaraq, məhbusların yerləşdirilməsi, xüsusilə də yatmaq üçün yerlərin ayrılması zamanı onların ləyaqətinə hörmətlə yanaşılmalı, yerin sahəsi, tutumu, işıqlandırılması, qızdırılması, ventilyasiyası ilə bağlı sanitar-gigiyenik tələblərə əməl olunmaqla iqlim şəraiti nəzərə alınmalıdır.