«Moskvadan oktyabr seçkilərinə hələ dəstək yoxdur»

Politoloq Hikmət Hacızadə günün aktual mövzuları ilə bağlı «Bizim Yol» qəzetinin suallarını cavablandırıb. Politoloq əsasən Gürcüstan və Azərbaycanın Rusiya ilə münasibətlərinin hazırki dönəmi barədə fikirlərini bölüşüb. Müsahibəni təqdim edirik.

- Hikmət bəy, dünən Gürcüstan prezidenti Mixail Saakaşvilinin dünən sensasiya doğuracaq bəyanatı yayıldı. Prezident Gürcüstanın qonşu dövlətlərlə ciddi problemləri olduğunu bildirərək əlavə edib ki, “Qars-Axalkalaki dəmir yolunun tikintisi dayandırılıb, Azərbaycanla münasibətlərdə strateji fəlakət ehtimalı çox böyükdür, həmçinin Türkiyə ilə də bir sıra sərmayə layihələri dayandırılıb. Siz necə düşünürsünüz, Gürcüstan prezidentinin narahatçılığı əsaslıdırmı?

- Bu məsələ ciddi araşdırılmalıdır. Çünki siyasi çıxış olduğundan Gürcüstan prezidenti hər cümləsiylə yeni baş nazirlə mübarizə aparır. Ona görə bəyanat yoxlanılmalıdır, doğrudanmı layihələrin icrası dayandırılıb? Vəziyyət o yerdədir ki, baş nazir İvanaşvili guya prezident Saakaşvilinin böyük korrupsiyanı əhatə edən layihələri olub və o, “şapka” vasitəsilə qazanclar əldə edib. İndi də baş nazir gizlətmədən deyir ki, layihələri dayandırın, hesablama aparaq, sonra baxarıq. Bax, vəziyyət bu həddədir. 

- Demək istəyirsiniz ki, prezidentin bəyanatı daxili siyasətə hesablanıb?

- Bəli. Çünki mən inanmıram ki, indiki gürcü hökuməti Türkiyə və Azərbaycanla münasibətləri “soyutmaq” istəyər. Eyni zamanda, Rusiyayla da münasibətlərin yaxşılaşması üçün cəhdlər də öz nəticəsini vermədi. Bütün hallarda Gürcüstanın Bakıdakı səfirliyi prezidentlərinin bəyanatına aydınlıq gətirməlidir. 

- Ümumiyyətlə, Gürcüstanın yeni hökuməti bəyanat səviyyəsində də olsa, Kremllə münasibətlərin normallaşması üçün cəhdlər etdi. Ancaq Moskvadan adekvat reaksiya olmadı, baxmayaraq ki, Gürcüstanın bir hissəsini işğal ediblər, ruslar nə istəyir?

- Məsələ ondadır ki, Gürcüstan şimala doğru bəyanatlarla bərabər NATO istiqamətə də açıqlamalar verib. Yəni Gürcüstan NATO-nu da “əldən buraxmaq” istəmir, açıq şəkildə deyirlər ki, onlar Avropaya inteqrasiya kursunu davam etdirəcəklər, hətta parlamentləri qərar da çıxartdı. Amma rus da “çörəyi qulağına yemir”, deyirlər ki, bəyanatlarınız çox gözəldir, amma ortalıqda bir şey yoxdur. Rusiyanın tələbi Gürcüstanın xarici kursuna son qoymaqdan ibarətdir. Yəni Tiflis Avropaya və NATO-ya inteqrasiya siyasətindən əl çəkməlidir. Bu mənada Gürcüstanın da geopolitik durumu yaxşı deyil. 

- O zaman Gürcüstan hansı addımı ata bilər?

- Nə edə bilər? NATO-dan əməlli-başlı dəstək gəlmir, Rusiyadan isə təzyiq davam edir, çıxılmaz vəziyyət olduğundan dözməlidirlər, başlarını aşağı salıb gözləməli və işləməlidirlər, Vyetnam, Filippin, Çin kimi. 

- Demək istəyirsiniz ki, Cənubi Qafqazın da öz Vyetnamı və Filippini yaranır?

- Yox, o cür də yozmaq olmaz. Məsələ ondan ibarətdir ki, ölkəni inkişaf etdirmək lazımdır, soyuducu buraxsınlar, kondisioner istehsal etsinlər, torpaq becərsinlər. Daxili problemləri həll etmək lazımdır, problem bir deyil, iki deyil, min problem var, belə vəziyyətdə NATO, dəmiryolu, daha nələr-nələr. Xarici siyasətdə iki yol var, Rusiya deyir ki, Avropadan imtina edib şimala gəlin, o zaman öz bazarlarına buraxacaq. Gürcülər isə Avropadan uzaqlaşmaq istəmir, amma gözəl bəyanatlar səsləndirirlər. 

- Yəqin ki, Azərbaycan XİN-nin başçısı Elmar Məmmədyarovun Moskvada Rusiya xarici işlər naziri Lavrovla səslənən bəyanatlardan xəbərdarsınız. Lavrov Dağlıq Qarabağ münaqişəsindən danışanda “hər iki tərəfin qanuni maraqları nəzərə alınmalıdır” fikrini səsləndirib, bunun diplomatik tərcüməsi nə deməkdir?

- Bilirsiniz, Rusiya rəsmiləri həmişə bu sözü deyirlər: heç kəs küsməməlidir, yaxud sülhdən ziyan çəkməməlidir. Əslində, bunlar heç bir şey deyil, sadəcə, kağız üzərində nə olduğunu bilmirik. Amma kağızda lap gözəl sözlər yazılsa da, Ermənistan yox deyəcək və mən Rusiyanın təcavüzkara təzyiq edəcəyinə inanmıram. Nəyə görə göstərməlidir? Ki, Avrasiya İttifaqına dəvət etdilər, Azərbaycan getmədi, Xəzər dənizinin bölünməsi məsələsiylə bağlı təklifləri qəbul etmirik, belə olanda, Rusiya Ermənistana dəstəyi dayandırarmı? Bəlkə Qərbdən Rusiyaya təzyiq var ki, Qarabağ məsələsinin həllinə mane olmayın, həll edin. Ancaq məndə bu barədə konkret məlumat yoxdur. 

- O zaman Lavrovun münaqişənin həlli baxımından Ermənistanı iqtisadi blokadadan çıxartmaq istəyi haqqında dediklərini necə izah edərdiniz?

- Ermənistan Rusiyanın “ovcundadır”, istəsə min bir üsulla razı salar. Amma mən Kremlin Ermənistana təzyiq göstərəcəyinə inanmıram. 

- Demək istəyirsiniz ki, Rusiya istəsə Ermənistanı ədalətli sülhə razı salar?

- Əlbəttə. Bir həftə nədir, üç günə Ermənistana şərtlərini qəbul etdirər. 

- O zaman Ermənistan üzünü Qərbə çevirməzmi? 

- Çevirə bilər, amma söhbət ondan gedir ki, Qərb Rusiyanın verdiyi pulu Ermənistana verməyəcək. Qərb istəyərdi ki, Ermənistan Rusiyadan “qopsun”, amma Moskvadan İrəvana milyardlarla yardım gedir. Baxın, Ermənistanı qış aylarında qızdıran atom elektrik stansiyasının resursu Rusiyadan gəlir. Sabah həmin resurs tükənsə, gərək Avropa Ermənistanı saxlasın. Rusiyadan qurtulsa, Avropa onları saxlamalı olacaq. 

- Hikmət bəy, “Eurovision” yarışmasında səslər o qədərmi əhəmiyyətli məsələdir ki, siyasiləşdi və Lavrov “səsləri saxtalaşdıranlar cəzalandırılacaq” dedi. Bu bəyanata Qərbə, yoxsa Azərbaycana yönəlib?

- Avropaya deyil, əksinə, bu, Rusiya rəsmisinin rus cəmiyyətinə mesajıdır. Çünki Rusiyada güclü millətçi qrupları var və Putinin də bu qrupların fəallaşmasında zəhməti az deyil. Millətçi atmosferinin yaranmasının mexanizmi belədir ki, Rusiyanın dörd tərəfi düşməndir, dostlar da xəyanətkardır, hamıyla döyüşəcəyik, amandı qoymayın, it hürdü Rusiya əldən getdi. Bu anda Azərbaycan “Eurovision” yarışmasıyla Rusiyanın filan yerindən “dimdiklədi”, belə olanda, millətçilər Kremli ittihama edəcəklər. Ki, Qəbələ RLS-i verdiniz, sonra da “Eurovision” yarışmasında da biabır etdiniz. Əlbəttə ki, Lavrovun da bəyanatı siyasətdir, daxili auditoriya üçün. 

- Böyük dövlət olan Rusiya yəni bu qədər acizdir ki, belə bəyanatları daxili auditoriyaya görə səsləndirsin? 

- Məsələ ondadır ki, Rusiyada hərbçilər və millətçilər güc sahibidirlər. Həm Jironovski kimi adamlar var, baxmayaraq ki, o, ciddi siyasətçi deyil, amma ona milyonlarla seçici səs verir. Bu insanların beynində ifrat millətçilik ideyaları, vətənşüvənlik, “Putin zəifdir, Lavrov satılıb, gör, bizi kim biabır edib” kimi şüarlar səslənir. Bu etirazları sakitləşdirmək üçün belə bəyanatlar verilir. Lavrova mən inanmıram, o, bir az eynək taxır, ağıllı adama oxşayır, amma Putinə inana bilmirəm. Rusiyada düşünürlər ki, onlar Azərbaycana səs verdilər, amma qarşılığında sıfır gördülər. Bunu özlərinə təhqir hesab edirlər, bunlar toplanıb siyasi səhnədə partlaya bilər, onu nəzərə alıb həmin bəyanatı verirlər. 

- Amma “Eurovision” təşkilatçıları Avropa Yayım Şurası Azərbaycandan Rusiyaya səs verilmədiyini bildirdilər...

- Bəli, doğrudur. Lap səs olubsa da, bu, rəy sorğusudur və Azərbaycan əhalisinin Rusiyaya münasibətidir. Hətta səs də verməmişik, nə olsun, get, öz problemlərinlə məşğul ol, neçə ildir Qarabağı əlimizdən alıb Ermənistana vermisən, hələ əlavə problemlər də yaradırsan, buna görə biz Rusiyaya səs vermirik. Kənardan baxanda bu məsələ qeyri-ciddi görünə bilər, amma bu, iki cəmiyyətin bir-birinə münasibətidir, bu baxımdan ciddi məsələdir. 

- Münasibət demişkən, mətbuat Elmar Məmmədyarovun Rusiya səfərini həm də Moskvadan oktyabr seçkilərinə dəstək alması üçün gerçəkləşdiyini yazır. Bu fikri bölüşürsünüzmü?

- Yox, inanmıram. Çünki dəstək istəyəndə deyəcəklər ki, axı, “Eurovision” mahnı yarışmasında səs vermədiniz, necə dəstək verək?! Güman ki, bu məsələlər var, amma Kremlin dəstəyi görünmür, məncə, Bakını cəzalandırmağa çalışacaqlar. 

- Dəstək özünü hansı əlamətlərində göstərə bilər?

- Məsələn, Putin İlham Əliyevi rəsmi dövlət səfərinə dəvət edər, yaxud iki dövlət arasında hansısa saziş imzalanar, bunlar, olsa, artıq dediyiniz əlamət görünəcək. Amma hələ ki heç nə yoxdur.

Natiq CAVADLI