Musiqidə mistikanı sevirəm...

Bakı Musiqi Akademiyasının məzunu Aysel Məmmədova bu yaxınlarda İsveçrənin Montre şəhərində keçirilən caz musiqi festivalının iştirakçısı olub. O, Turan-a müsahibəsində öz təəssüratları ilə bölüşüb.

- Necə oldu ki, Montre caz festivalına qatıldınız?

- Pedaqoq Salman Qəmbərov mənə zəng edərək Montrede vokal müsabiqəsində iştirakı təklif etdi. Orada məni tanıyırdılar. 2009-cu ildə Emil İbrahimov ilə çıxış etmişdim.

Vokalçıların seçim müsabiqəsində 300-a yaxın ərizə var idi. Ərizələr əsər ifasının yazılmasından və CV-dən ibarət idi.

Həmin 300 ərizədən müsabiqədə iştirak üçün 11-i seçildi. Mənə də onların sırasına düşmək xoşbəxtliyi nəsib oldu. Hər iştirakçı iki ifa etməlidir - mütləq biri təşkilatçıların siyahısından olmalıdır (10 caz standartı), bu vacibdir və digəri şəxsi ifa. Maksimal çıxış müddəti 10 dəqiqədir.

Dinləmə açıq keçirilir: Münsiflər Heyəti (başda Kuinsi Cons olmaqla) və bütün arzu edən tamaşaçılar əyləşir.

Mən iki ay müddətinə hazırlaşmalı oldum ki, bu da belə səviyyədə müsabiqə üçün yetərli deyil. Odur ki, müsabiqədən əvvəl tanınmış maestro Aleksandr Kapalonidən bir neçə dərs aldım.

SOCAR müsabiqə başlamazdan iki həftə əvvəl mənim səfərimi təşkil etdi və mən də bundan həmin dərslər üçün istifadə etdim. 10 dərs aldım və bu, mənə çox kömək etdi.

- Nə üçün qərara aldınız ki, pianoçu kimi yox, vokalçı kimi çıxış edəsiniz?

- Bunu mən qərara almamışdım. Sadəcə, təklif belə idi ki, vokalçı kimi gedim. Və mən də belə müsabiqədə iştirakdan, aparıcı musiqiçilərlə ünsiyyətdən imtina etməyi düzgün saymadım. Çıxışın səviyyəsi barədə danışsaq, mənə fikir söyləmək çətindir, baxmayaraq ki, ilk yarımfinaldan sonra çoxları yaxınlaşaraq təbrik edirdi.

Vacib proqramdan Fascinating rhythm və Sevda Ələkbərovanın aranjemanında "Gül açdı" xalq mahnısını ifa etdim.

- Kim müşayiət edirdi?

- İştirakçıların hamısını trio müşayiət edir: fortepiano, bas və zərb. Onlara əvvəlcədən notlar göndərilir və onlar sənin proqramını öyrənirlər. Müsabiqədən əvvəl iştirakçının ansambl ilə məşq etməsi üçün cəmi 10 dəqiqə vaxtı olur. Bu, çox azdır. Mən çalışırdım ki, onlara "Gül açdı" mahnısının melodiyasını mümkün qədər izah edim. Etiraf edim ki, musiqiçilər əla idi, baxmayaraq ki, Azərbaycan xalq mahnısının spesifikasını tutmaq o qədər də asan deyildi. Ona görə də bunu ifa edəndə özüm fortepianonun arxasına keçməli oldum.

- Münsiflər Heyəti çıxışı necə qiymətləndirdi?

- Mən finala düşmədim. Ora iki fransız və Rusiyanın təmsilçisi keçdi. Əlbəttə, finala düşməyi çox istəyirdim. Amma obyektivlik üçün deyim ki, orada güclü ifaçılar var idi. Məsələn, Litvanın təmsilçisi Viktoriya Pelatoviç. O, çox gözəl ifa edirdi, Berklidə caz məktəbində oxuyub. Ancaq o da finala keçmədi. İspaniyalı ifaçı (soyadını xatırlamıram) çox yaxşı idi. O da yüksək səviyyədə çıxış etdi, lakin finala keçmədi. Halbuki, ötən il Montredə ikinci yeri tutmuşdu. Odur ki, məncə, bu, onlara daha çox toxunmuşdu, nəinki mənə.

- Pianoçuların çıxışları necə keçirdi?

- Düzünü deyim ki, öz işlərimlə əlaqədar izləyə bilmirdim. Bilirəm ki, ötənilki qalib bizim İsfar Sarabski Mayls-Devis hollda digər qonaqlarla Çik Korea, Bobbi Makfaren və Kuinsi Consla qonaq qismində iştirak edirdi.

- Müsabiqə sizə nə verdi?

- Xeyli təəssüratdan əlavə, təhsillə bağlı təkliflər, maraqlı layihələrdə iştirak və sadəcə, tanınmış musiqiçilərlə tanışlıq. Mən aparıcı caz məktəblərinin birində piano və vokal sinfi üzrə təhsili davam etdirmək istərdim. Təhsil haqqında təklif Londondan gəldi. Ancaq düzünü deyim ki, cazı onun vətənində ABŞ-da öyrənmək istərdim. Londonda çox yaxşı rok və klassik musiqi məktəbi var, caz da pis deyil, ancaq Amerikada lap yaxşıdır. Bu, sanki muğamı Azərbaycanda yox, başqa bir yerdə öyrənmək kimi bir şeydir. Mən müsabiqə təşkilatçılarından onların tədbirlərində iştirakla bağlı təkliflər aldım.

- Uzunmüddətli, məsələn 5-10 il üçün planlarınız varmı?

- Əlbəttə. İlk növbədə daha müsabiqələrdə iştirak etmək istəmirəm.

Çünki ən yaxşısı öz gücünü və vaxtını öz konsertin üzərində işə, öz proqramına sərf etməkdir. Çox adamlar olub ki, müsabiqədə uğurlu çıxışlar ediblər, sonradan harasa yox olublar. Həm də müsabiqə müəyyən çərçivədir. Mən özümə aid olanları göstərmək istəyirəm, məncə belə potensialım var. Məsələn, öz müəllif əsərlərimdən ibarət xor üçün, kamera musiqisi ilə konsertlər təşkil etmək istəyirəm. Ümumiyyətlə, mistik musiqini sevirəm və Bobbi Makferanın

sonunc Vocabulary diski mənə çox təsir etdi.

Montrede mən Bobbi Makferanla Çik Koreanın duetini dinlədim və təəssüratım daha da artdı.

- Daha hansı maraqlı görüşlər oldu?

- Bu festivalın təsisçisi Klod Nobs ilə gözlənilmədən görüş oldu. Gözlənilmədən ona görə ki, onun iqamətgahına gecəyə təxminən 70 nəfər dəvət olunmuşdu. Tədbirə SOCAR sponsorluq edirdi və mən də dəvətlilər sırasında idim (yeri gəlmişkən, qəbulda bizim aşpazların hazırladığı Azərbaycan yeməkləri verilirdi).

Qəbul çərçivəsində fortepianoda bəzi ifalar etdim. Klod Nobs hamı ilə söhbət etdi, şəkil çəkdirdi. Arada bir mənə də yaxınlaşdı və bir 10 dəqiqə diqqətlə dinlədi.

Ümumilikdə, festival günlərində qonaqlar və Montre sakinləri caz həvəskarlarına çevrilirlər və özlərini musiqiyə həsr edirlər. Bu, çox gözəldi və unudulmaz atmosfer yaradır.

Mənə elə gəlir ki, bizdə kifayət qədər istedadlı adamlar var, bizdə də cazı sevirlər və yaxşı ənənələr var. Amma hər halda bu, Azərbaycan musiqisi deyil, amerikanların musiqisidir və öyrənmək gərəkdirsə, onlardan öyrənmək lazımdır. Bu planda tez-tez səfərlər etmək, dinləmək, təəssüratları paylaşmaq, qarşılıqlı faydalanmaq lazımdır. Prinsipcə, bu, yalnız musiqi və musiqiçilərə yox, bütün yaradıcı insanlara aiddir. Bizdə baş verənlər - caz festival və cem- seyşnlər kifayət deyil.

- Musiqidə başqa nələr edirsiniz?

- Çalışıram musiqi yazım və məncə, bu, alınır. Filmlər üçün musiqi yazmaq istəyirəm. Odur ki, bəstəkarlıq işi və aranjemançılıq da planlarıma daxildir. Bəlkə də nə vaxtsa solo konsertimə hazırlaşaram.

- Tutaq ki, solo konsertlə bağlı təklif gəldi, onu necə təşkil etmək, hansı əsərləri ifa etmək istərdiniz?

- Stili müəyyən etmək çətindir. Ancaq bu, yalnız Azərbaycan və ya xalq musiqisindən ibarət olmayacaq. Mən solo konsertimi kamera musiqisi elementlərindən təşkil etmək istərdim. Musiqiçilərin heyəti klassik caz trio (fortepiano, bas və zərb), əlavə olaraq simli, akustik gitara. Bunu mən aranjeman zamanı yoxlamışam. Məncə, alətlərin və stilin birləşdirilməsi böyük imkanlar açır. Bu cür musiqiyə nümunə kimi kubalı Danilo Peresi göstərə bilərəm. Onun sonuncu albomu məndə böyük təəssürat oyatdı.

Fürsətdən istifadə edərək müəllimim Salman Qəmbərova təşəkkürümü bildirmək istəyirəm. O, mənim üçün çox şeylər edib. Mən festivalda iştirakıma yaratdığı şəraitə görə SOCAR şirkətinə, Cenevrə nümayəndəliyindəki əməkdaşlara: Zaur Qəhrəmanov, Cəmil Cəfərli və Məryəm Almaszadəyə təşəkkür edirəm. Onlar mənə hər cür dəstək oldular, yardım göstərdilər. Həmçinin yardım və dəstəyə görə Mədəniyyət Nazirliyinə minnətdaram. -02V-