Media-icmal 12.11.19

Ötən 9 ayda qeyri-neft sektoru məhsullarının ixrac göstəriciləri, istehlak kreditlərinin artmasının səbəbləri, “Araz” marketdə satılan yağ ətrafında müzakirə və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.

Qeyri-neft məhsulları 17% artıb

“Azərbaycan”  qəzeti “9 ayda qeyri-neft-qaz məhsullarının ixracı 17 faiz artıb” sərlövhəli məqalədə qeyri-neft sektoru üzrə ixrac əməliyyatlarını dəyərləndirir.

Müəllif  İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin "İxrac İcmalı”nın bu ilin oktyabr sayı üzrə göstəriciləri diqqətə çatdırır.

İcmalda bildirilir ki, 2019-cu ilin yanvar-sentyabr aylarında qeyri-neft sektoru üzrə 1 milyard 413 milyon dollarlıq ixrac reallaşdırılıb, bu isə ötən ilin eyni dövrülə müqayisədə qeyri-neft sektoru üzrə ixracın 206 milyon dollarlıq və ya 17 faiz artması deməkdir.

Müəllif əlavə edir ki, qeyri-neft məhsullarının əksər hissəsi Rusiya, Türkiyə, İsveçrə, Gürcüstan və İtaliyaya ixrac olunub.  

Yazıda vurğulanır ki, bu aylar ərzində ixrac edilən qeyri-neft məhsullarının sırasında pomidor ilk sırada yer alır, ikinci yerdə qızıl ixracı, təmizlənmiş meşə fındığı isə üçüncü olub.

Müəllif deyir ki, "İxrac İcmalı”nda xidmət ixracına da yer ayrılıb və deyilir ki, bu ilin 9 ayında “Azərkosmos” ASC dünyanın 24 ölkəsinə 30,2 milyon dollar dəyərində xidmət ixrac edib. 

Müəllifin deməsinə görə, “Azərkosmos” ASC-nin xidmət ixracından əldə etdiyi gəlir onun ümumi gəlirlərinin 88 faizini təşkil edib, sentyabr ayında isə "Azərkosmos” ASC dünyanın 20 ölkəsinə 2,2 milyon dollar dəyərində xidmət göstərib.

"İxrac İcmalı”nda vurğulanır ki, 2019-cu ilin 9 ayı ərzində “Azexport.az” portalına 436,4 milyon dollar dəyərində ixrac sifarişi daxil olub, bu isə keçən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 6,4 faiz artım deməkdir.

Müəllif  vurğulayır ki, təkcə sentyabr ayında ixrac sifarişlərinin dəyəri 37,1 milyon dollar təşkil edib və portala daxil olan ixrac sifarişlərinin ilk beşliyində Rusiya (11,2 faiz), Türkiyə (5,8 faiz), Hindistan (5,7 faiz), ABŞ (5,6 faiz) və İngiltərə (5,1 faiz) yer alır.

Müəllifin deməsinə görə, sentyabr ayında portala ən çox ixrac sifarişi tütün, toyuq əti və yumurtası, fındıq ləpəsi, pambıq yağı, şərab, nar, soğan, kosmetik vasitə, tibbi tənzif, mebel dəsti, boya, qənnadı məhsulu, mineral su, sarımsaq, meyvə konsentratı, təzə meyvə, mürəbbə, tikinti materialı, süd məhsulları, zəli və s. mallar üzrə daxil olub.

"İxrac İcmalı”nda, göstərilir ki, oktyabr ayında "bir pəncərə” İxraca Dəstək Mərkəzi vasitəsi ilə 118 milyon dollarlıq qeyri-neft məhsullarının ixracı həyata keçirilib.

İstehlak kreditləri sürətlə artır-səbəblər?

“Yeni Sabah.az” da isə “Toy, mebel, istehlak üçün alınan kreditlər haqda şok məbləğ” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Azərbaycanda istehlak kreditlərinin həcminin artması barədə iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli ilə söhbətləşir.

N.Cəfərli açıqlamasında deyir ki, Azərbaycanda istehlak kreditləri durmadan artır və ümumi kreditlərin təxminən 44 faizini təşkil edir.

Ekspert deyir ki, kommersiya kreditləri ölkə iqtisadiyyatına ciddi təsir edən amildir, amma istehlak kreditlərinin ümumi iqtisadi proseslərə təkanverici xüsusiyyəti yoxdur.

Azərbaycanda son illər istehlak kreditləri təhlükəli şəkildə artır: “Ümumi kredit portfelinin təxminən 44 faizini istehlak kreditləri təşkil edir. Ümumi kreditlər 1.3 milyard manata yaxındır, bunun 930 milyondan çoxu istehlak kreditləridir. Bu, ilk doqquz ayın göstəricisidir. Xüsusi çəki getdikcə artır. Hətta bununla bağlı Mərkəzi Bankın rəhbəri də məlumat verdi. Prezidentin yanında sosial-iqtisadi sahə ilə bağlı müşavirədə prezident də bununla bağlı iradlarını bildirdi”.

N.Cəfərliyə görə, istehlak kreditlərinin artmasına səbəb biznes kreditlərinin vaxtının az, faizinin isə çox olmasıdır: “Amma bu məsələ Azərbaycanda iqtisadi sistemdən doğan nəticədir, səbəblər deyil. Səbəblər odur ki, biznes kreditlərinin vaxtı çox azdır, faizləri çox yüksəkdir, biznes qurmaq üçün iş şəraiti o qədər də əlverişli deyil və biznesin qarşısında hələ də ciddi maneələr var. İnhisarçılıq, süründürməçilik, əsasən də regionlarda yerli icra hakimiyyətinin biznesə pis münasibəti ilə bağlı problemlər var. Ona görə də biznes kreditləri populyar deyil, biznes kreditləri ən yaxşı halda  3 illik, ən böyük kreditlər isə 5 illik verilir. Bu da yetərli deyil. Biznes qurmaq istəyən insanlar düşünürlər ki, bu, onlar üçün sərfəli olmayacaq”. 

Ekspert deyir ki, biznesə sıfırdan başlayanda bir müddət, ümumiyyətlə, qazanc olmur, işi qurmaqla məşğul olurlar və belə olduqda 3 illik kredit götürüb üç ildə heç bir qazanc əldə etmədən faiz ödəmək heç kimə sərf eləmir.

İqtisadçıya görə, bu səbəbdən biznes kreditləri populyar deyil.

“Amma tələbat var, əgər vəziyyət yaxşılaşsa, Azərbaycanda da biznes kreditləri üstünlük təşkil edər və yeni iş yerlərinin yaranmasının şahidi ola bilərik”, ekspert vurğulayır.

Köpükləndi və qaraldı...

“Bakupost.az” da isə ““Araz” marketdən yağ alan müştəri şoka düşdü – “Çox təhlükəli qidadır” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif redaksiyaya daxil olan oxucu məktubu əsasında deyir ki, Yeni Suraxanıdakı “Araz” marketdən kərə yağı adıyla aldığı yağı əridərkən dəhşətli mənzərə ilə rastlaşıb: “Ucuz olduğuna görə hamı kimi mən də bir qutu “555” yağı aldım. Saxlamaq üçün əridib bankaya yığmaq istəyirdim. Yağı qaynadanda  dəhşətli mənzərəylə rastlaşdım, köpükləndi, sonra qaralmağa başladı... Normal yağ belə olmur. Sonra həmin yağın qalanını mağazaya qaytarıb pulumu geri aldım”.

Müəllif deyir ki, oxucu bu market sisteminə daxil olan digər mağazalarda da eyni satış mənzərəsinin şahidi olub.

Müəllif deyir ki, araşdırmalarına görə, sözügedən yağ “Araz” marketlərin hamısında satılır və Rusiya istehsalı olan yağın kilosu müştərilərə 2.99 qəpiyə təklif olunur.

Azad İstehlakçılar Birliyinin (AİB) sədri Eyyub Hüseynov “BakuPost”a bildirib ki, təmiz kərə yağı əridilərkən qarala bilməz: “Bu, onu göstərir ki, kərə yağı deyil, ya bitki mənşəlidir spreddir”.

Ekspert bildirib ki, belə yağların dəqiq mənşəyi göstərilmədiyindən onun istifadəsi təhlükəlidir: “Çox vaxt yağların üzərinə inək şəkli qoyub müştəriləri aldadırlar. Haradasa kiçik bir yerdə isə “Spred bitki tərkibli yağ” yazırlar ki, məhkəmə çəkiməsi-falan olanda vəziyyətdən çıxa bilsinlər. Bunlar ağır cinayətdir”.

Müəllifin deməsinə görə, ittihamlara “Araz” Supermarketlər Şəbəkəsi də münasibət bildirib,  Şəbəkəsinin PR meneceri Billurə Əmirova “BakuPost”a bildirib ki, qeyd olunan yağ kərə yağı deyil: "555" Rusiya istehsalı spred yağıdır. Yəni, bitki tərkibli yağdır. Kərə yağı deyil. Məhsulun qablaşdırılmasında da spred yağı olduğu qeyd olunub. Daha çox şirniyyatların hazırlanmasında istifadə olunur.

“Araz marketlərdə satılan kərə yağların qiymətliklərində kərə sözü yazılır. "555" yağı kərə olmadığından qiymətliyində spred sözü qeyd olunub”.