Media-icmal 17.05.19

Ölkə səhiyyəsinin inkişafı, bank sektorunda vəziyyət, xidmət sahəsindəki durumla bağlı müzakirələr və s. məsələlər bugünkü (17 may, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Səhiyyə- icbari tibbi sığortaya doğru

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan səhiyyəsi inkişafında yeni mərhələyə keçəcək" sərlövhəli məqalədə ölkədə səhiyyənin inkişafını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, ölkə başçısı İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2019-cu ilin birinci rübünün sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasında sabitliyi, davamlı inkişafı, idarəetmə sistemində təkmilləşməni, yeni hədəfləri Azərbaycanın bugünkü reallıqları adlandırıb.

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı nitqində vətəndaşların yüksək tibbi xidmətlə təmin olunmasını qarşıya qoyulan əsas hədəflərdən biri adlandırıb: "Azərbaycan əhalisinin bütün təbəqələri, həm muzdlu işçilər, həm işləməyənlər, həm də sahibkarlar qanunda tələb olunmuş şərtlər daxilində bütün ölkə üzrə əsas tibbi xidmətlərdən yararlana biləcəklər. Səhiyyə xidmətlərinin icbari tibbi sığorta ilə inkişaf etdirilməsi dünyada sınaqdan keçirilən uğurlu bir nümunə kimi təbliğ olunmalıdır".

Müəllifə görə, eyni zamanda, iclasda üç mühüm sahə üzrə yeni sosial-iqtisadi modelə keçilməyin anonsu verilib ki, biri də ölkədə dünya standartlarına uyğun icbari tibbi sığortanın tətbiqidir: "Ölkəmizdə iki ilə yaxındır ki, icbari tibbi sığortanın pilot layihə şəklində həyata keçirilməsinə başlanmışdır. Məqsəd səhiyyə sisteminin maliyyələşdirilməsini dayanıqlı iqtisadi əsaslarla qurmaq, əhalini sağlamlığı ilə bağlı maliyyə risklərindən qorumaqdır", müəllif tibbi sığortanın tətbiqinin perspektivini belə dəyərləndirir.

Müəllif pilot layihənin ilkin mərhələdə Mingəçevir şəhərini, Yevlax və Ağdaş rayonunu əhatə etdiyini, 340 min əhalini əhatə edən ərazidə sığorta olunanlar və 30 min nəfərə yaxın məcburi köçkün ödənişsiz tibbi xidmətlərlə təmin edilib.

Pilot layihənin nəticələri barədə danışan müəllifə görə, tibb müəssisələrinin fəaliyyətində məhsuldarlıq artıb, xidmətin keyfiyyəti yüksəlib, pilot ərazilərdə ambulator-poliklinikalara gələnlərin sayı 1,1 milyon olub, evə yazılan xəstələrin sayı 2016-cı illə müqayisədə 11 faizə çatıb, pilot ərazilərdə anadangəlmə ürək qüsuru ilə doğulan 37 uşaq əməliyyat olunub, onlar əlillikdən xilas edilərək öz sağlamlıqlarına qovuşublar.

Müəllifə görə, bunun nəticəsidir ki, icbari tibbi sığortanın tətbiqini Mingəçevirdə əhalinin 88, Yevlaxda 79, Ağdaşda isə 86 faizi dəstəkləyib.

Sonda isə oxuyuruq: "Əsas məsələ prezidentin vurğuladığı kimi, tibbi xidmətin hər kəs üçün əlçatanlığını təmin etməkdir. Bütün bunlar həm də dövlət başçısı tərəfindən əhaliyə göstərilən yüksək qayğının bariz nümunəsidir".

Bank sektoru- rusk sahəsi

"Yeni Sabah.az"da isə "Azərbaycanın ən riskli banklarının siyahısı-diqqət" sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.

Müəllif iddia edir ki, 2019-cu ilin ilk rübü üzrə riskli aktivlərin həcminə görə bankların bəzilərinin durumu o qədər də ürəkaçan deyil.

Müəllif deyir ki, riskli aktivlər bankların qiymət dəyişiminə uğraya biləcək aktivləridir, yəni bu aktivlərin banka vaxtında və tam qaytarılmaması və ya batması ehtimalı mövcuddur: "Qeyd edək ki, riskli aktivlərin çoxluğu əsas etibarilə bankların daha çox gəlir əldə etmək istəyindən, iştahasından irəli gəlir və onların böyük hissəsini yüksək faizlə verilmiş, az qala analoqu olmayan kreditlər təşkil edir. Bu isə təəssüf ki, Azərbaycan bankçılığı üçün adi hala çevrilib...", müəllif riskli aktivlərin ölkədə necə əmələ gəlməsini izah edir.

Həm də müəllif belə aktivlərin çoxluğunun istənilən bankı müflisləşmə təhlükəsi ilə üz-üzə qoya biləcəyi barədə xəbərdarlıq edir, bu göstəricini bankların riskli aktivləri qarşısında dayanıqlığı üçün vacib sayır.

Müəllif vurğulayır ki, bankların vəziyyətini əks etdirən əsas göstərici, sadəcə, riskli aktivlərin məbləği yox, daha çox həmin məbləğin bankın ümumi aktivlərindəki payıdır.

Müəllifə görə, bu mənada birinci rübün nəticələrinə görə, "AGBank", "Bank of Baku" və "AccesBank" kimi bankların vəziyyəti daha riskli görünür.

Məüllif vurğulayır ki, bütün bunlar ölkə başçısının problemli kreditlərin həllinə dair fərmanına rəğmən baş verir, çünki bu fərman vətəndaşlarla yanaşı bankların da kreditlərlə bağlı problemlərinin əsaslı surətdə həllni nəzərdə tutur.

Müəllif deyir ki, eyni sözləri "Bank of Baku"ya da aid etmək olar, bu baxımdan "Unibank"da da vəziyyət ürəkaçan deyil və bu siyahını artıraraq digər bir neçə bankı da bura əlavə etmək olar.

Müəllifə görə, riskli aktivlərin çoxluğu bankların dayanıqlığını göstərən ən başlıca göstərici - kapital adekvatlığı əmsalında da özünü büruzə verir və adları çəkilən bankların "axsadıqları" elə bu əmsalda da özünü göstərir, sözügedən banklar həmin əmsalın ən aşağı olduğu banklar sırasındadır.

Müəllifin iddiasına görə, bu deyilənlər ayrı-ayrı məmur-oliqarxların nəzarətində olan Azərbaycan bank sektorunun fəaliyyətinin hələ də qənaətbəxş olmaması göstəricisidir və məhz bank sektoru hələ də müasir standartlara, normalara tam cavab verməyən, əhalinin ən çox narazı qaldığı sahələrdən biridir.

Buna görə cavabdeh kim?

"Marja.az"da isə "Azərbaycanın rabitə sahəsində utancverici hadisə" sərlövhəli məqalə oxumaq olar".

Müəllif ölkədə simsiz rabitə xidmətləri göstərən "Aztrank" şirkətinin abonentlərinə xəbər vermədən fəaliyyətini dayandırmasını sayğısızlıq sayır və bunu həm də ölkənin rabitə sisteminin mükəmməl olmamasının göstəricisi kimi dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, "Aztrank" şirkəti 2019-cu ilin fevralından fəaliyyətini dayandırıb, abunəçilər "437" indeksi ilə başlayan "Aztrank" nömrələrindən istifadə edə bilmir, üstəlik bəzi abunəçilərdən 6 ayın xidmət haqqı öncədən alınıb.

Müəllifə görə, "Aztrank" şirkəti xidmətin dayandırılmasına görə AZ-EVRO TEL-i suçlayır, Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi isə (NRYTN) bunu iki şirkət arasında müqavilənin pozulmasının nəticəsi adlandırır.

Yəni, nazirlik bildirir ki, hər iki qurum müstəqil şirkətdir, operator xidməti müqavilə ilə tənzimlənib, sonra həmin müqavilə pozulub, amma nazirlik bu halda bu hörmətsizliyə görə kimin cavab verəcəyini bildirmir, belə ki, nazirlik bu məsələdə məsuliyyəti olmadığını deyərək bu qurumların hər hansı şəkildə nazirliyə aidiyyatı olmadığını diqqətə çatdırır.

Müəllif deyir ki, nazirlik abunəçilərə kömək edə bilməyəcəyini, çıxış yolu kimi məhkəməyə müraciət etmələrini məsləhət görür, eyni zamanda abunəçilərin hüquqlarını pozan, fəaliyyətini qəfil dayandıran bir şirkətə NRYTN-in təsir edə bilməməsinin suallar doğurduğunu vurğulayır.

Nazirlik bəyan edir ki, indi "Aztrank"MMC-yə ayrılmış telefon nömrələri AZ-EVRO TEL MMC-yə geri qaytarılıb, AZ-EVRO TEL isə həmin nömrələri qüvvədə olan tariflərlə öz abunəçilərinin adına sənədləşdirir.

AZ-EVRO TELin açıqlamasına görə, "Aztrank" nömrələrə görə borcunu ödəmədən fəaliyyətini dayandırıb, nömrələr AZ-EVRO TEL-ə qaytarılıb, indi şirkət mümkün olan ərazilərdə simli rabitə şəkilində olmaqla nömrələri abunəçilərin adına sənədləşdirir. "AZ-EVRO TEL" şirkəti şəhər telefon rabitəsi xidmətlərini özünəməxsus optik-lifli şəbəkədən istifadə edərək təqdim edir və simsiz rabitə xidmətləri göstərmək üçün şəbəkəyə malik deyil. Bu səbəbdən optik-lifli şəbəkəmiz olmayan ərazilərdə nömrələrin abunəçilərin adına bərpası mümkün olmayacaq".

Müəllif isə bundan uzağa gedən nəticələr çıxarır: "Aztrank" şirkətinin fəaliyyətini dayandırması və abunəçilərin etirazı göstərir ki, Azərbaycanda rabitə sahəsində qaydalar mükəmməl deyil. Əgər nəzarət və qaydalar mükəmməl olsaydı, "Aztrank" şirkəti fəaliyyətini dayandırsa belə, abunəçilər xidmət almaqda davam edə bilərdilər. Mühüm bir sahədə operatorun fəaliyyətini bu şəkildə dayandırmasına icazə verilməməli, öncədən bu halın qarşısı alnmalı idi".

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda simsiz (CDMA) telefon rabitə xidmətləri göstərmək üçün xüsusi razılıq (lisenziya) almaq lazımdır, icazəni verən orqan Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar (NRYTN) Nazirliyidir, nazirlik isə bir rabitə operatorunun fəaliyyətini dayandırmasının nazirliyə aidiyyatı olmadığını bildirir.